Svinica (Rumunija)
Svinica Svinița | |
|---|---|
 Svinica (pogled iz Srbije) | |
| Administrativni podaci | |
| Država |  Rumunija |
| Okrug | Mehedinci |
| Opština | Svinica |
| Stanovništvo | |
| — (2021) | 741 |
| Geografske karakteristike | |
| Koordinate | 44° 29′ 58″ S; 22° 06′ 21″ I / 44.499444° S; 22.105833° I |
| Vremenska zona | UTC+2 (EET), leti UTC+3 (EEST) |
| Aps. visina | 183 m |
  Svinica Svinica na karti Rumunije | |
| Ostali podaci | |
| Poštanski broj | 227440 |
| Pozivni broj | 0252 |
| Registarska oznaka | MH |
Svinica ili Svinjica (rum. Sviniţa) je naselje i sedište istoimene opštine u jugozapadnoj Rumuniji na levoj obali reke Dunav, u okrugu Mehedinci sa 741 stanovnikom.[1] Srbi to mesto zovu najradije - Svinica tj. a ne kao "malu svinju". Nalazi se na području Đerdapske klisure.
Položaj[uredi | uredi izvor]
Mesto Svinica nalazi se uz reku Dunav u podnožju Almaških planina, dela Banatskih planina, koji sa rumunske strane grade Đerdapsku klisuru, kod mesnog stanovništva poznatu pod nazivom Banatska klisura. Zbog toga se i Srbi koji naseljavaju ovaj predeo nazivaju Srbima iz Klisure.
Istorija[uredi | uredi izvor]
Tvrđava Svinica je zabeležena 1443. godine na lokalitetu zvanom Starića. Od 1700. godine naselje se premešta na potez, koji se danas zove Staro selo. Krajem 18. veka meštani podižu opet naselje na obali Dunava, ali koje će 1970. godine izgradnjom Đerdapskog akumulacionog jezera, biti potopljeno. Tako silom prilika počinju Sviničani iz početka, i grade kuće na višem terenu udaljenom kilometar i po od prethodnog. Svinica je i pre definitivnog formiranja Banatske vojne granice bila vojno naselje. Zna se da je u njemu 1752. godine bio kapetan Josim Vojnović. Mesto je konačno uključeno u Vlaško-ilirsku regimentu 1776. godine. Carski revizor Erler konstatuje 1774. godine da je "Swiniza" militarsko naselje u Oršavskom okrugu, Oršavskog distrikta i da tu žive pretežno Vlasi.[2] Sviničani su međutim poreklom iz Timočke krajine, i to su bili Srbi naseljenici. U mestu je 1783. godine zapisano 100 kuća. Iz 1791. godine izbrojano je 647 žitelja. Za vreme austrijsko-turskog rata 1787—1791. godine tu se protiv Turaka borio hrabri kapetan Koča Anđelković.[3]
Po mitropolijskom izveštaju iz 1865. godine tu živi 996 pravoslavaca, i ima jedna pravoslavna parohija šeste platežne klase.[4]
Stanovništvo srpske nacionalnosti ovde se pojavljuje odmah po uspostavljanju Vojne krajine, koja je bila brana naletima Turaka na prostor Habzburškog carstva. Takođe, mesni Srbi značajno su pomagali srpske ustanike tokom Prvog srpskog ustanka.
Godine 1905. Svinica je mala opština u Oršavskom srezu, Krašo-severinske županije. Tu živi 1.411 stanovnika u 244 doma - sve Srbi. Od javnih zdanja tu su srpska pravoslavna crkva i komunalna škola. Za komunikaciju služe pošta sa brzojavom i parobrodska stanica. Crkvena opština je u mestu.
Svinica je posle Prvog svetskog rata pripala Rumuniji, ali je zbog blizine matice ostala sa znatnim srpskim stanovništvom. Današnje mesto je planski naseljeno odmah po izgradnji Đerdapske brane 1972. godine, i to pretežno srpskim stanovništvom sa leve strane Dunava, koje je pre toga živelo u starom selu, danas pod Đerdapskim jezerom.
Stanovništvo[uredi | uredi izvor]
| 2002. | 2011. | 2021. |
|---|---|---|
| 1.132 | 925[5] | 741 |
Prema popisu iz 2021. u Svinici je živeo 741 stanovnik od kojih je većina bilo srpske nacionalnosti (87,85%). Opština Svinica je ostala jedina opština na teritoriji Rumunije sa većinski srpskim stanovništvom.
Religija[uredi | uredi izvor]
Podaci o crkvi iz više izvora se ne poklapaju, pa se ovde navede uporedo svi izvori. Nisu razrešene sve nedoumice. Pravoslavna crkva posvećena je Sv. velikomučeniku Georgiju, piše u državnom šematizmu pravoslavnog klira 1846. godine. U mestu je te 1846. godine bilo 890 pravoslavnih stanovnika.[6]
Pravoslavna crkva posvećena Sv. proroku Iliji podignuta je od dasaka 1751. godine. Kasnije se javlja jedna druga crkva i to od kamena, posvećena Sv. Nikoli, a daščara je 1788. godine izgorela. Zidanu oltarsku pregradu oslikao je Dimitrije Popović iz Oravice 1847. godine, a živopis obnovio Julijan Toader 1962. godine. Taj hram je 1905. godine bio u dobrom stanju, sa dva zvona u tornju. Zajedno sa selom potopljena je ta stara crkva u Dunav. Nju je zamenila improvizovana crkva daščara. Nova crkva je počela da se gradi 1982. godine po projektu meštanina arhitekte Jovana Maksimovića. Hram je završen blagodareći pomoći srpskih parohija u Rumuniji i opštine Kladovo, u Srbiji. Osvećen je hram 1993. godine, i nalazi se na najlepšem mestu u selu. Crkvu je oslikao ikonopisac Mihaj Bofanu. Ikonostas stolarske izrade postavljen je i osvećen 2005. godine.
Najstariji poznati paroh u Svinici, je 1773. godine Jovan Kazaneskul iz mesta Tisovice. Njemu se 1781. godine pridružuje pop Stevan Mihanović. Godine 1824. tu službuje kao paroh, pop Pavel Kuzmanović.[7] Sveštenstvo 1846. godine čine paroh Lazar Šaritrarović i đakon Lazar Šaritrarović - koji je i učitelj. Paroh 1905. godine je kaluđer jeromonah Gervasije Grujić, koji u mestu služi već četiri godine. Crkvena opština je 1905. godine bila uređena, skupština redovna, pod predsedništvom Jove Jovanovića. Svinička parohija je tada bila šeste platežne klase, sa parohijskim domom i sa srpskim pravoslavnim grobljem. Zemljišni posed je minimalni - i parohijska sesija i crkveno-opštinska zemlja su sa po 7 kj.
Parohija u Svinici potpada pod protoprezvirat Mehadijski, a opština ima vojni status u okviru Vlaško-ilirske regimente. Pravoslavno parohijsko zvanje je osnovano i crkvene matične knjige se vode od 1790. godine. Po srpskom izvoru iz 1905. kaže se da je to bilo 1783. godine.[8] Stari hram građen je 1741. godine, bio posvećen Sv. Nikoli. Nova crkva je iz 1840.godine. Na ozidanom templu ikonostas je oslikao Dimitrije Popović iz Oravice, 1846—1847. godine. Obnovljen je iz temelja 1961. godine. Sve ikone na ikonostasu je preslikao 1962. slikar amater iz Temišvara.[9]
Obrazovanje[uredi | uredi izvor]
Narodna osnovna škola verovatno je otvorena po ulasku u Vojnu granicu. Školska grada je stradala od Turaka 1788. godine u požaru. Prvi poznati učitelj bio je 1806. godine Obrad Stojković. U sviničkoj školi 1846. godine đakon Lazar Šaritrarović je i učitelj. Školske dece je 1846. godine popisano 58. Po izveštaju iz 1905. godine navodi se da je škola oduvek komunalna i da je izdržava narod. Učitelj je u to vreme Dušan Isaković, koji sa decom održava školski vrt. Redovnu nastavu pohađa 42 đaka, a u poftornu školu dolazi 37 starijeg uzrasta.[10]
Vidi još[uredi | uredi izvor]
- Crkva Prenosa moštiju Svetog Nikolaja u Svinici
- Svinička narodna nošnja
- Svinički govor
- Klisursko-poljadijski Srbi
- Srbi u Rumuniji
- Banatska klisura
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b „RPL 2021: Populaţia rezidentă după etnie, pe județe, municipii, orașe și comune”. recensamantromania.ro. Pristupljeno 09. 07. 2023.
- ^ J.J. Erler: "Banat", Pančevo 2003. godine
- ^ Stevan Bugarski, Ljubomir Stepanov: "Istorijski i kulturni spomenici Srba u rumunskom Banatu", Temišvar 2008. godine
- ^ "Srpski letopis", Pešta 1866. godine
- ^ Recensamant 2011 recensamantromania.ro (jezik: rumunski)
- ^ Reesch de Lewald, Aloysius: "Universalis schematismus ecclesiasticus venerabilis cleri orientalis ecclesiae graeci non uniti ritus regni Hungariae partiumque eidem adnexarum, necnon magni principatus Transilvaniae, item literarius, seu nomina eorum, qui rem literariam et fundationalem scholarem ejusdem ritus procurant ... pro anno ...", Buda 1846.
- ^ "Serbski letopisi za 1825.", Budim 1824. godine
- ^ Mata Kosovac, navedeno delo
- ^ Miloš Popović: "Versko-crkveni život Srba u Banatu", Zrenjanin 2001. godine
- ^ Mata Kosovac: "Srpska pravoslavna mitropolija Karlovačka po podacima iz 1905. godine", Karlovci 1910. godine
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
- Comuna Sviniţa Arhivirano na sajtu Wayback Machine (16. avgust 2018) (jezik: rumunski)
- Etnička slika naselja habzburškog dela Rumunije 1880-2002. Arhivirano na sajtu Wayback Machine (7. oktobar 2022) (jezik: mađarski)
| Normativna kontrola: Geografske |
|---|
