Slavjano-grčko-latinska akademija

Slavjano-grčko-latinska akademija (rus. Slavяno-greko-latinskaя akademiя) bila je prva visokoškolska ustanova u Moskvi. ^[1]

Istorija[uredi | uredi izvor]

Akademija je nastala za vreme Velike moskovske kneževine. Pod uticajem Fjodora Rtiševa, Epifaniusa Slavinetskog i drugih učenih monaha koji su se preselili iz Kijeva u Moskvu, želja i nagon za učenjem se rodio u okolini Moskve. Ukrajinski i poljski uticaj bili su najvažniji na dvoru cara Fjodora III. Godine 1682, potpisao je povelju akademije koju je izradio Silvester Medvedev.

Akademija je organizovana između 1685-1687. Godine pod vođstvom dva grčka brata Joanikusa i Sofronija Likuda u prostorijama Manastira Sveti Mandilion sa preko 70 učenika. Akademija je stavljena pod brigu Prikaza (Savet viđenijih ljudi). Nastavni plan i program bio je podeljen na nekoliko nivoa (škole), uključujući i slovensko i grčko pisanje, sedam liberalnih umetnosti (septem artes liberales) i teologiju.

Sama akademija je nazvana "škola grčkog latinskog jezika" ili "Spaske škole". Nakon smene braće Likud 1694. godine, njihovi učenici Fedor Polikarpov-Orlov i Nikolaj Semjonov Golovin postali su nastavnici na Akademiji. Početkom 18. veka na Slavjano-grčkoj latinskoj akademiji bilo je više od 200 studenata. Godine 1701, Petar Veliki je Akademiju pretvorio u državnu akademiju. Sveštenik Paladius, predsednik akademije, pozvao je diplomante Lvovskih i Kijevskih škola (takozvanih "bratskih škola"), upoznatih sa obrazovnim praksama Zapadne Evrope, da predaju na Slavjano-grčkoj latinskoj akademiji. Nakon toga, latinski jezik je postao glavni nastavni jezik ustanove.

Organizacija[uredi | uredi izvor]

Nastavni plan se sastojao od dve glavne faze, uključujući osnovnu fazu (gramatika, aritmetika, geografija, istorija, jezici, dogmatizam ili teologija) i najviši stepen (teorija poezije, retorike, filozofije, teologije). Celi obrazovni proces trajao je od 12 do 15 godina. Sama edukacija bila je slična obrazovanju zapadnoevropskih univerziteta.

Slavjano-grčka latinska akademija nije samo proizvela teologe, već i specijaliste za državnu službu, kao što su medicinski profesionalci i prevodioci. Tokom vladavine Petra Velikog, akademija je počela postepeno da se pretvara u Višu teološku obrazovnu ustanovu, za razliku od mnogih novih sekularnih profesionalnih škola. Godine 1721, Slavjano-grčka latinska akademija prebačena je pod zaštitu Svetog sinoda.

18. vek[uredi | uredi izvor]

Tokom prve polovine 18. veka, Slavjano-grčka latinska akademija smatrana je centrom ruske kulture i prosvetiteljstva. Pokazalo se da su diplomci Akademije najviše spremni za nastavak školovanja na Akademskom univerzitetu u okviru Sankt Peterburške akademije nauka (osnovane 1725), stranih univerziteta i nastave uopšte. Među tim diplomantima su bili prvi ruski akademici Mihail Lomonosov i Vasilij Tredjakovski, pesnik Dimitrije Kantemir, arhitekta Vasili Baženov, geograf Stepan Krašeninikov, hemičar Dmitrij Vinogradov.

Kada je Platon Levšin izabran za mitropolita moskovskog (1775), uvedene su nove discipline u akademski program, kao što su pravo, crkvena istorija, medicina, prošireni izbor drevnih i novih evropskih jezika. Oživljene su i izdavačke aktivnosti, uključujući popularne knjige o pravoslavnom hrišćanstvu za decu. Slavjano-grčka latinska akademija postala je 1775. godine zvanično ime Akademije. Radila je zajedno sa Troitskom teološkom bogoslovijom Trojice-Sergijeva lavra. Godine 1814, Slavjano-grčka latinska akademija je transformisana u crkvenu akademiju (Teološku akademiju) i preseljena u Trojice-Sergijeva lavra.

19. vek[uredi | uredi izvor]

U 19. veku Akademija je nastavila da radi kao glavna teološka škola Ruske pravoslavne crkve. Među njegovim profesorima bili su poznati istoričar Vasilij Ključevski i hrišćanski filozof Pavel Florenski. Od 1892. godine Akademija objavljuje najautoritativniji časopis o ruskom pravoslavlju - Bogoslovski vestnik (koji su ranije uredili Gorski-Platonov i Pavel Florenski). Godine 1888, Akademija je obučila više od 300 studenata teologije.

Sovjetski Savez[uredi | uredi izvor]

Boljševici su 1918. zatvorili Akademiju u Trojice-Sergijeva lavra. Neki profesori Akademije (uključujući i rektora Arhiepiskopa Teodora (Pozdevskog i Pavla Florenskog) preselili su se u neformalnu Višu teološku školu u Moskvi gde je samo nekoliko studenata otišlo i studiralo.

U septembru 1943. godine, na vrhuncu Drugog svetskog rata, sovjetski vođa Josif Staljin susreo se sa tri metropolita (Sergejem, Aleksijem i Nikolom) Ruske pravoslavne crkve i uspostavio novu politiku saradnje sa Pravoslavnom crkvom. Obećao je da će formalno priznati i ponovo otvoriti Višu teološku školu. Obećana škola otvorena je kao Teološki institut u Novodevičkom samostanu 14. juna 1944. To je bila prva službena teološka škola u Sovjetskom Savezu. Program su pripremili Gregorij, nadbiskup iz Saratova i njegov prvi rektor S. V. Savinski.

Godine 1946, Teološki institut je transformisan u Moskovsku bolnicu i Moskovsku teološku akademiju. Godine 1947, Akademija je stekla pravo da dodeli teološke diplome za diplomce, doktorante i profesore. Godine 1949, Moskovskoj teološkoj akademiji bilo je dozvoljeno da povrati svoje prvobitne zgrade u Trojice-Sergijeva lavra, gde je mogla da podučava teološke studente. Većina sadašnjih biskupa i teologa Ruske pravoslavne crkve diplomirala je na Akademiji.