Slapovi Sopotnice

Sopotnički vodopadi
slapovi Sopotnice, deo
Lokacija	17 km od Prijepolja
Država	Srbija
Koordinate	43° 18′ 08″ S; 19° 44′ 23″ I
Nadm. visina	1,100 m
Visina	1,150 m
Vodotok	Sopotnica
Nacionalni rang	spomenik prirode

Kaskade Sopotnice

Slapovi Sopotnice ili spomenik prirode Slapovi Sopotnice je zaštićeno prirodno dobro koje obuhvata izvorište površinskog toka reke Sopotnice sa više stalnih i povremenih karstnih vrela i izvora. Ova vrela i izvori formiraju tokove koji se prvo spajaju, a zatim prave seriju vodopada. Pored vodopada nalaze se stare i obnovljene vodenice. Slapovi Sopotnice nalaze se u jugozapadnoj Srbiji, na reci Sopotnici, na zapadnim padinama planine Jadovnik. Smeštena je na teritoriji opštine Prijepolje i u ataru sela Sopotnica. Reku Sopotnicu, pritoku Lima, karakteriše velika visinska razlika između ušća na 465 m nadmorske visine i najvišeg izvora na 1150 m.

Tokom 2005. godine, na području oko vodopada ustanovljeno je zaštićeno prirodno dobro, spomenik prirode „Slapovi Sopotnice“ Ukupna površina zaštićenog područja je 209,34 ha. Na području spomenika prirode utvrđen je režim zaštite II stepena sa odgovarajućim merama zaštite i kodeksom ponašanja.

Nastanak

Spomenik prirode obuhvata izvorište površinskog toka reke Sopotnice sa više stalnih i povremenih karstnih vrela i izvora koji formiraju tokove. Ti tokovi se najpre spajaju, zatim granaju i formiraju seriju vodopada. Pored toka i vodopada veliku atrakciju predstavljaju stare i obnovljene vodenice. Bioflora Sopotnice obuhvata 62 vrste, od čega 10 jetrenjača i 52 vrste mahovine, što predstavlja visok diverzitet za izuzetno malo područje. Etno-kulturni ambijent ovog područja sa brojnim specifičnostima mešovite etničke sredine, tradicionalnim gostoprimstvom u selu, uz obilje vrednih objekata narodnog graditeljstva predstavljaju važan element ukupne vrednosti doline Sopotnice.

Do samih vodopada je nemoguće doći direktno kolima, jer su zarobljeni u liticama. Najveći od njih nazire se iz podnožja – zaravni. Moguće je približiti im se pešačeći kamenitim markiranim putićima.

Voda reke Sopotnice, zbog njenog podzemnog proticanja kroz kraški predeo planine Jadovnika, ima u sebi i određeni procenat rastvorenog krečnjaka (kalcijum bikarbonata). Kao posledica se oko Sopotničkih izvora, gde je voda uzburkana, iz rastvorenog krečnjaka, oslobađa ugljen-dioksid, a na mahovinama, lišću izlučuje se i taloži kalcijum karbonat, šupljikava stena žućkaste boje, koja je u narodu poznata pod nazivom siga. Vremenom se u izvornom delu reke Sopotnice obrazovalo nekoliko različitih nivoa naslaga sige preko kojih voda Sopotnice protiče u vidu vodopada.

Sopotnički vodopadi

Položaj

Slapovi Sopotnice se nalaze u selu Sopotnica, na teritoriji opštine Prijepolje, u jugozapadnoj Srbiji. Od Prijepolja su udaljeni 20 km. Ukupna površina zaštićenog dobra iznosi 196 hektara, 64 ara i 16 kvadratnih metara.

Dimenzije vodopada

Pošto reka Sopotnica pravi više vodopada duž celog svog toka, dimenzije istih variraju. Najveći od njih nalazi se na trećem nivou, i visok je 25 metara, dok se visina ostalih vodopada kreće od 19 do 23 metra.

Istorijat zaštite

Izvorište reke Sopotnice zaštićeno je Rešenjem o prethodnoj zaštiti br. 03-635/2, Zavoda za zaštitu prirode Srbije, od 28. decembra 2000. godine. Rešenje je objavljeno u Službenom glasniku RS, broj 11/01, od 15. februara 2001. godine.

Navedeno prirodno dobro stavlja se pod zaštitu radi očuvanja i unapređenja lepote predela i uređenja zaštićenog prostora, kao i radi očuvanja raznovrsnosti divljeg biljnog i životinjskog sveta, a u interesu nauke, obrazovanja, kulture, rekreacije i turizma.

Vrednovanje

Spomenik prirode Slapovi Sopotnice je zaštićeno dobro na osnovu primarnih prirodnih i florističkih obeležja, estetsko-ambijentalnih i morfo-hidrološkog vrednosti. U koritu reke Sopotnice, od njenog izvora na 1120 m, pa do ušća u Lim na 470 m, na samo 5 km dužine i 650 m visinske razlike, javljaju se mnogobrojni pregibi sa vodopadima i slapovima. Kao poseban prirodni fenomen izdvaja se osam bigrenih terasa u gornjem toku reke.

Režim zaštite

U okviru prirodnog dobra zabranjeno je:

• kaptiranje izvora i vrela u neposrednom izvorištu Sopotnice, pregrađivanje, kanalisanje i drugi hidrotehnički radovi u koritima vodotoka, osim zajažavanja vode za potrebe rada vodenica, naučnog istraživanja i obnavljanja procesa stvaranja bigra i bigrenih terasa;
• eksploatacija naslaga bigra i druge radnje kojima se oštećuju reljef bigrenih terasa i izgled i funkcije slapova i vodopada;
• otvaranje majdana kamena i eksploatacija drugih mineralnih sirovina;
• izgradnja stambenih, ekonomskih, pomoćnih i drugih objekata namenjenih poljoprivrednoj proizvodnji, osim u okviru građevinskih parcela postojećih domaćinstava, kao i izgradnja industrijskih i vikendica;
• odlaganje komunalnog, industrijskog, građevinskog i drugog otpada, osim komunalnog i poljoprivrednog otpada poreklom sa zaštićenog područja koji može da se odlaže na mestima koja su za to određena i na propisani način;
• radnje koje mogu izazvati zagađenje voda, vazduha, zemljišta, stvarati prekomernu buku i nepovoljno uticati na estetska obeležja zaštićenog prostora;
• preoravanje pašnjaka i prirodnih livada;
• radnje kojima se uništavaju ili ugrožavaju biljne i životinjske vrste zaštićene kao prirodne retkosti;
• sadnja, zasejavanje i naseljavanje biljnih i životinjskih vrsta stranih za prirodni živi svet ovog područja;
• čista seča i krčenje šume, osim ograničenog i kontrolisanog uklanjanja šumske i žbunaste vegetacije za potrebe prezentacije bigrenih terasa i vodopada i uređenja prostora za rekreativne namene;
• lov, osim planskih aktivnosti na gajenju i zaštiti divljači.

Legenda o postanku vodopada

O postanku Sopotničkih vodopada može se čuti više legendi od lokalnih meštana. Tiče se stanovnika koji su se doselili u selo Sopotnicu sa bezvodne Pešteri, ali je vrelo pokraj koga su se naselili presušilo. Razočarani zbog loše sudbine koja ih prati, pridošlice reše da idu dalje u potrazi za vodom. Noć pred seobu, javi im se neki čudan glas ispod Jadovnika i upita ih: ,, Birajte ljudi, šta da vam poklonim, vodu ili sreću“? Seljaci su iz sveg glasa povikali: ,, Vodu, vodu nam daruj, a sreću ćemo ako Bog da, sami stvarati.“ I tako po legendi voda poteče na sve strane.

Prirodno dobro Slapovi Sopotnice

Tokom 2005. godine, na području oko vodopada ustanovljeno je zaštićeno prirodno dobro, spomenik prirode „Slapovi Sopotnice“ Ukupna površina zaštićenog područja spomenika prirode „Slapovi Sopotnice“ je 209,34 ha. Na području spomenika prirode utvrđen je režim zaštite II stepena sa odgovarajućim merama zaštite i kodeksom ponašanja. Upravljač ovog zaštićenog dobra je planinarsko društvo "Kamena Gora".

Galerija

• 
  Sopotnički vodopadi
• 
  Kaskade Sopotnice
• 
  Kaskade Sopotnice
• 
  Stara kamena kuća
• 
  Sopotnički vodopad
• 
  Sopotnički vodopad
• 
  Sopotnički vodopad
• 
  Sopotnički vodopad
• 
  Sopotnički vodopad
• 
  Sopotnički vodopad
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 

Vidi još

• Sopotnica
• Spisak vodopada u Srbiji

Literatura

• Elaborat Predlog za zaštitu prirodnog dobra "Slapovi Sopotnice" kao spomenika prirode od izuzetnog značaja. Beograd: Zavod za zaštitu prirode Srbije. 2005. 
• Mr. Milinko P. Femić (2007), Sopotnica i okolina, Beograd, 8 str.
• Josimović J. (1996), Slapovi Sopotnice, Beograd

Spoljašnje veze

• Tamo i ovde: Sopotnički vodopadi
• Slapovi Sopotnice i okolni manastiri
• Vodopad Sopotnica
• Slapovi Sopotnice