Slatina (Vučitrn)

Koordinate: 42° 51′ 11″ S; 20° 58′ 10″ I / 42.8531° S; 20.9694° I / 42.8531; 20.9694
S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Za drugu upotrebu, pogledajte stranicu Slatina.

Slatina
Slatina
Đelbišt
Administrativni podaci
DržavaSrbija
Autonomna pokrajinaKosovo i Metohija
Upravni okrugKosovskomitrovački
OpštinaVučitrn
Stanovništvo
 — 2011.Rast 491[1]
Geografske karakteristike
Koordinate42° 51′ 11″ S; 20° 58′ 10″ I / 42.8531° S; 20.9694° I / 42.8531; 20.9694
Vremenska zonaUTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST)
Aps. visina606 m
Slatina na karti Srbije
Slatina
Slatina
Slatina na karti Srbije
Ostali podaci
Poštanski broj42000
Pozivni broj+383 (0)28
Registarska oznaka02

Slatina (alb. Sllatinë) naselje je u opštini Vučitrn na Kosovu i Metohiji. Nakon 1999. godine selo je poznato i kao Đelbišt (alb. Gjelbisht).[2] Selo Slatina nalazi se na 2 km severno od Vučitrna. Prema popisu stanovništva iz 2011. godine, selo je imalo 491 stanovnika, većinu stanovništva činili su Albanci.[a] Poslednji Srbi iz Slatine iselili su se 18. marta 2004. godine. A većina Srba tačnije 46 Srba u Slatini evakuisano je noć ranije 17. marta.[3] Naziv je selo dobilo po predanju po zaslanjenom zemljištu na kome je nastala.

Električno osvetljenje Slatina dobija 1956. godine, a vodom se snabdeva iz bunara i dr. Selo je tek 2018. godine dobilo asfaltni put. Asfaltiranje puta u Slatini počelo je početkom 2018. godine, a završeno je 30. aprila 2018.[4]

Geografija[uredi | uredi izvor]

Selo je u ravnici, sa manjim uzvišenjima, zbijenog je tipa, oranice sa smonicom i rastresitom zemljom, na kojima uspevaju sve žitarice i i voće. Selo ima svoju zajedničku listopadnu šumu, te je time pogodno za stočarstvo. U selu postoji izvor kisele vode, ali je zapušten. Jedan deo sela je povezan sa sistemom za navodnjavanje. Smešteno je u podnožju ogranaka Kopaonika, udaljeno oko 2 km severoistočno od Vučitrna.[5]

Slatina se deli na četiri mahale:
1. Gornju ili Arnautsku
2. Krljegatsku
3. Donju
4. Kuladžijsku mahalu.

Kuće u mahalama su zbijene sem nekoliko usamljenih kolonističkih kuća izvan Kuladžijske mahale. Udaljenja između mahala su 200-500 m.[6]

Istorija[uredi | uredi izvor]

Prvi put se pominje se u turskom popisu oblasti Brankovića 1455, sa 18 srpskih kuća, među kojima je i kuća popa Bogdana. Slatina se pominje 1530. u osmanskom defteru. godine, kao selo u Vučitrnskom sandžaku. U Devičkom pomeniku su od 1763. do 1777. u više navrata Srbi darodavci manastira iz ovog sela.[7] Ne zna se da li je život ovog sela prekidan, jer ima dokaza da su današnji Srbi u ovom selu od početka 18. veka. Međutim, postoje indicije da su Srbi uvek živeli u ovom selu, jer novodoseljeni Srbi deo sela uvek zovu „Mikića livade”, a po saznanju u zadnjih 150 do 200 godina nije bilo stanovnika po prezimenu Mikić. Nema tragova da je nekada postojala crkva i groblje u ovom selu, kako to Atanasije Urošević tvrdi, već su Srbi uvek koristili crkvu i groblje u susednom selu Banjskoj, udaljenoj oko 2 km, što su i činili do 2004. godine.[6]. U jednom osmanskom dokumentu – peticiji iz 1822. godine nalazi se i potpis jednog žitelja ovog naselja po imenu Murat.[8] Od 1922 do 1926. u ovo selo stiglo je 6 kuća kolonista koji su od strane države dobili utrinsku zemlju. Među ovim naseljenicima bio je jedan od lidera Komunističke partije Jugoslavije - Petko Miletić sa dva brata. Starica Petrana Perović za života izrazila je želju da bude posle smrti sahranjena u svojoj livadi u selu. Njezina rodbina je ovaj amanet prihvatila i sahranila je po njenoj želji i podigla skroman spomenik koji je od strane novog vlasnika Albanca uništen.[5]

Martovski pogrom 2004.[uredi | uredi izvor]

Poslednji Srbi proterani su iz Slatine za vreme martovskog pogroma 2004. godine, kada je Slatinu napustilo oko 50 Srba. Iz Vučitrna se nasilje prenelo na selo Slatina, gde je spaljeno 15 srpskih kuća, od kojih su 8 bile napuštene.[9] Tako su u Slatini, koje je pre 1999. imala 130 srpskih kuća, ostala samo njihova zgarišta. Nekoliko Srba je pretučeno, dvoje od njih su teško povređeni i prebačeni u bolnicu u Kosovskoj Mitrovici. Evakuacija je izvršena u poslednjem trenutku.[10] Opština Vučitrn i razne inostrane organizacije su izgradili kuće za raseljene Srbe u Slatini. A 2010. godine u Slatini je izgrađeno još 15 kuća za raseljene Srbe i pored kuća, opština Vučitrn je planirala da isplati 2.000 evra Srbima koji bi se vratili u Slatinu. Ali Srbi iz Slatine proterani u periodu od 1999—2004. godine nisu želeli da se vrate. Za srpske izbeglice iz Slatine trenutno se grade kuće u naselju Sunčana dolina, kod Malog Zvečana, u opštini Zvečan.[11]

Poreklo stanovništva po rodovima[uredi | uredi izvor]

Podaci iz 1935. godine:[12][13][b] Selo je za vreme Osmanskog carstva na neki način postalo čiflik poturčenjaka Badivukovića iz Vučitrna. U njemu su bili čifčije i Srbi i Albanci.[13]

Srpski rodovi[v]

  • Topličani (4 kuće, Sveti Nikola). Doseljeni iz Toplice još kad su Albanci naseljavali Toplicu“.[g][d]
  • Zogovići (2 kuće, Đurđevdan). Doseljen iz doline Ibra niže Zvečana posle Topličana.[đ]
  • Mitići (2 kuće, Đurđic) iz Bugarića (pod Zvečanom, sada Srbovac) kad i Zogovići.
  • Čubrci (11 kuća, Aranđelovdan). Iz svoje starine Morače iselili se prvo u Metohiju (pećku nahiju), potom odatle u Krligate (Stari Kolašin), odakle su se u Slatinu preselili „na 12 godina pre uzimanja Toplice“. Tad su (1865) zatekli u selu 3-4 kuće Srba (Topličane, Zogoviće, Mitiće) i isto toliko Arbanasa.[e][ž]
  • Šetonjići (3 kuće, Sveta Petka). Doselili se iz sela Matica (iza Zvečana) posle Čubrka.[z]

Albanski rodovi[i]

Kolonisti

  • Petrovići (1 kuća), – Tomaševići (3 kuće.) i – Miletići (1 kuća.).[k][l] Doseljeni 1924. godine iz Crne Gore.
  • Biga (2 kuće), doseljen 1926. iz Like.

Nakon završetka srpsko-turskih ratova 1877/78. godine iz Toplice su se ovde doselila 4 albanska bratstva (Muzaći - 6 kuća), Kastrati (2 kuće), Kojčići i Pačariđići.[20] U Slatini su do 1925. godine živele porodice Pačarađić i Muzać, poznati pod zajedničkim nadimkom Kuladžići, bili su agine čifčije do 1912. godine. Stanovali su zajedno kod agine kule u Kuladžića Mahali (Kuladžijama, Kuladžićima). Bilo ih je zajedno oko deset kuća. 1925. godine iselili su se u Tursku.[21]

Učesnici oslobodilačkih ratova 1912—1918[uredi | uredi izvor]

Na spisku se ne nalaze Albanci i Srbi koji su učestvovali na strani Osmanskog carstva i centralnih sila.[5]

Učesnici Drugog svetskog rata (1941—47)[uredi | uredi izvor]

  • Đorđević Dragutin
  • Đorđević Živko
  • Đorđević Lazar
  • Đorđević Milorad
  • Đorđević Milutin
  • Đorđević Smiljko
  • Janačković Blagoje
  • Janačković Dragoslav
  • Janačković Dragoljub
  • Janačković Slavujko
  • Janićijević Branko
  • Janićijević Miloje
  • Janićijević Radule
  • Janićijević Savo
  • Janićijević Svetozar-Sazda
  • Kostić Slobodan
  • Kostić Dragomir
  • Kostić Milorad
  • Kujović Milinko
  • Kujović Milorad
  • Miletić Božo
  • Miletić Spasoje
  • Nastić Živko
  • Savić Božidar
  • Savić Borisav
  • Todorović Velibor
  • Todorović Radojko
  • Tomašević Dragiša
  • Tomašević Petar
  • Tomašević Radisav
  • Miletić Bojana[22]

Poginuli u drugom svetskom ratu (1941—47)[uredi | uredi izvor]

U logorima i zarobljeništvu 1941—45[uredi | uredi izvor]

Žrtve Drugog svetskog rata[uredi | uredi izvor]

Odseljeni 1941—93[uredi | uredi izvor]

Iz Slatine se u periodu od 1941. do 1988. godine iselilo 46 srpskih domaćinstava sa 127 članova. Godine 1997. u ovom selu živelo je 36 srpskih domaćinstava sa 154 člana, od toga 9 staračkih sa 16 članova i preko 250 Albanaca.[5] 1999. godine selo je imalo 38 albanskih kuća sa oko 370 stanovnika i 34 srpske kuće sa oko 120 stanovnika.[20]

Demografija[uredi | uredi izvor]

U Slatini je 1900. godine bilo 22 kuće (14 albanskih i 8 srpskih).[20] Posle oslobođenja od Turaka selo je imalo 195 žitelja (1914).

Populacija (ist.): Slatina (Vučitrn)
Godina19001913192119231948195319611971198119912011
Stanovništvo22 domaćinstava195199(29 domaćinstava)142250284341409411491
Evolucija stanovništva

Stanovništvo[uredi | uredi izvor]

Prema popisu iz 1961. i 1971. godine mesto je bilo većinski naseljeno Srbima i Crnogorcima, dok je 1981. godine većinsko stanovništvo bilo albansko. Broj Srba je u Slatini opao tokom 1980-ih kad su se Srbi iseljavali iz Slatine zbog albanskog terora.[19] Nakon rata 1999. godine i pogroma 2004. godine svi Srbi i Crnogorci su napustili Slatinu. Albanci su masovno počeli da se doseljavaju u Slatinu nakon proterivanja Srba posle rata.

Etnički sastav prema popisu iz 1961.[23]‍
Srbi
  
 219 77,11%
Albanci
  
 44 15,49%
Crnogorci
  
 21 7,39%
Ukupno: 284
Etnički sastav prema popisu iz 1971.[24]‍
Srbi
  
 215 63,05%
Albanci
  
 110 32,26%
Crnogorci
  
 14 4,11%
Ukupno: 341
Etnički sastav prema popisu iz 1981.[25]‍
Albanci
  
 211 51,59%
Srbi
  
 186 45,48%
Crnogorci
  
 11 2,69%
ostali
  
 1 0,24%
Ukupno: 409
Etnički sastav prema popisu iz 1991.[20][m]‍
Srbi
  
 147 94,23%
Crnogorci
  
 6 3,85%
Jugosloveni
  
 1 0,64%
ostali
  
 2 1,28%
Ukupno: 156
Etnički sastav prema popisu iz 2011.[26]‍
Albanci
  
 491 100%
Ukupno: 491

Napomene[uredi | uredi izvor]

  1. ^ Popis iz 2011. na Kosovu i Metohiji su sproveli organi samoproglašene Republike Kosovo. Ovaj popis je bio bojkotovan od strane velikog broja Srba, tako da je realan broj Srba na Kosmetu znatno veći od onog iskazanog u zvaničnim rezultatima ovog popisa.
  2. ^ Atanasije Urošević je prezimena albanskih porodica zapisivao u srpskom obliku
  3. ^ U Slatini je živela familija Apostolović koju Urošević nije zabeležio tokom svog istraživanja 1935. godine.
  4. ^ Prema predanju rod Topličan se doselio u Slatinu i Gojbulju oko 1820. godine iz sela sela Sibnica u Toplici
  5. ^ Sadašnje prezime Janačković
  6. ^ Zogovići su imali i drugi rodovski naziv Kuladžići
  7. ^ Jovan Cvijić u istraživanju o poreklu srpskog stanovništva u pojedinim kosovskim selima piše da u selu Slatina kod Vučitrna, pored ostalih porodica, živi i jedna porodica sa 4 kuće, koja je starinom iz Morače, selo Čubrce.[14] Sekula Dobričanin u knjizi o Donjoj Morači piše: "Jedna grupa Moračana živjela je u Krligatama kod Kolašina mitrovičkog. Tu se doselio kao rodonačelnik Mojsilo Čubrk."[15] Mojsilo se skumio sa Raškovićima iz sela Drijena (koji su poreklom iz plemena Morača), gde je Mojsilo živeo neko vreme, nakon čega Mojsilo je dobio zemlju u Krligate u Drenici gde se i preselio. Čubrci su u Krligate, u Drenici živeli sve do 1865. godine kada su se iselili u Slatini. Radoslav Lj. Pavlović u knjizi - Seoba Srba i Arbanasa u ratovima 1876 i 1877-1878 godine[16] piše: Pardusi, arbanaški muhadžiri u kosovskom selu Veskovcu i selu Gornjoj Pakaštici (Pardusu) u Labu, iz Pardusa u Kopaoniku, svoje se sa pravoslavnim Katićima (Aranđelovdan), koji su se 1878 god. iselili iz Pardusa u selo Grgure u Gornjoj Toplici. Srodnici Pardusa i Katića su Krligaćani (Đorđevići i Todorovići, 10 kuća, Aranđelovdan) u kosovskom selu Slatini (mahali Krligaćana), doseljenih iz sela Krligata u Drenicu, daljim poreklom od Dakića iz Rugove, a najdaljom starinom iz Morače u Crnoj Gori. Atanasije Urošević u prilogu o plemenskim osobinama Albanaca i prenošenju plemenskih imena na drugo stanovništvo piše: Na Kosovu i okolnim oblastima se kod Albanaca stvorilo mišljenje da su pripadnici istog fisa (plemena) svi oni čija je slava ista. Tog se mišljenja ne samo donekle pridržavalo prilikom ulaženja poislamljenika u fisove već se ono prenosilo i na Srbe koji su ostajali u Pravoslavlju. Tako Srbi Čubrci u Slatini (vučitrnskoj) nazivaju se Klimentima zato što slave Aranđelovdan, a to je zato što su starinom iz Rugova, čiji su sadašnji stanovnici (Albanci) pripadnici toga fisa (Klimenata).[17] Od Čubrka su: Đorđevići, Janićijevići, Nastići i Todorovići. Po njima se u Slatini zvala jedna mahala (Krligatska mahala)..
  8. ^ Od ovog roda potiču porodice: Janićijević, Đorđević, Todorović i Nastić
  9. ^ Sadašnje prezime Kostić
  10. ^ Posle Drugog svetskog rata, posebno nakon završetka rata 1999. godine u Slatinu je počelo doseljavanje Albanaca. Neki od doseljenih albanskih rodova su:
  11. ^ Sadašnje prezime Ljatifi (alb. Latifi)
  12. ^ Miletići su iz plemena Drobnjak
  13. ^ Krsna slava Miletića je Đurđevdan
  14. ^ Miletić Božo je brat Petka Miletića, lidera KPJ.
  15. ^ Albanci su 1991. godine bojkotovali popis stanovništva.

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ Etnički sastav stanovništva na Kosovu i Metohiji iz 2011. godine (jezik: engleski)
  2. ^ „Kfor za silu, a ne za cveće”. novosti.rs. Pristupljeno 11. 10. 2018. 
  3. ^ „Iseljeni poslednji Srbi iz Slatine”. b92.net. 2004. Pristupljeno 16. 06. 2018. 
  4. ^ „Përfundoi asfaltimi i rrugës Vushtrri-Sllatinë”. vushtrriaonline.net. 30. 4. 2018. Pristupljeno 05. 08. 2018.  (jezik: albanski)
  5. ^ a b v g Anđelić 1997, str. 223–234.
  6. ^ a b Urošević 1965, str. 292.
  7. ^ „Zadužbine Kosova, (spomenici srpskog naroda)”. Prizren : Eparhija raško-prizrenska ; Beograd : Bogoslovski fakultet u Beogradu, 1987. 
  8. ^ Omer Nakičević, Revolt i protestni marš stanovnika Kosova 1922. godine, Arhiv Kosova, Priština, 1969, str. 71.
  9. ^ Fond 2004, str. 42.
  10. ^ Glas Javnosti & 24. 3. 2004.
  11. ^ „Dështojnë projektet për kthimin e serbëve në Vushtrri, humbin mbi dy milionë euro”. telegrafi.com. 25. 11. 2017. Pristupljeno 05. 08. 2018.  (jezik: albanski)
  12. ^ „Poreklo prezimena, selo Slatina (Vučitrn)”. 
  13. ^ a b Podaci „Naselja i poreklo stanovništva“ (dr. A. Urošević: Kosovo)
  14. ^ Kosovo : naselja, poreklo stanovništva, običaji. 1 - priredio Borisav Čeliković COBISS.SR 245636364
  15. ^ Dobričanin, Sekula (1984). Donja Morača:život i običaji narodni po tradiciji. Beograd: Crnogorska akademija nauka i umjetnosti, Beograd:Prosveta. str. 47.  COBISS.SR 37253383
  16. ^ Lj. Pavlović, Radoslav (1957). Seoba Srba i Arbanasa u ratovima 1876 i 1877-1878 godine. Beograd: Grafičko preduzeće Akademija. str. 85.  COBISS.SR 135931911
  17. ^ Urošević, Atanasije (2009). O Kosovu-Gradovi, naselja i drugi antropogeografski spisi. Novi Sad: Narodna i univerzitetska biblioteka"Ivo Andrić"Priština. str. 544.  COBISS.SR 155363340
  18. ^ Urošević 1965, str. 309.
  19. ^ a b „Stradanja Srba na Kosovu i Metohiji od 1941. do 1990. godine”. rastko.rs. Pristupljeno 05. 08. 2018.  (jezik: srpski)
  20. ^ a b v g Dr.Jusuf Osmani:Naselja na Kosovu 16, Vučitrn, Priština. (2005). str. 154.
  21. ^ S. Radovanović, Vojislav (1956). Glasnik Etnografskog instituta SAN = Bulletin de l'Institut etnographique. Beograd: Štamparija i knjigoveznica Srpske akademije nauka. str. 77.  COBISS.SR 15882242
  22. ^ Evidencija SUBNOR-a Vučitrna
  23. ^ Nacionalni sastav stanovništva FNR Jugoslavije 1961. godine pod2.stat.gov.rs
  24. ^ Nacionalni sastav stanovništva SFR Jugoslavije 1981. godine pod2.stat.gov.rs
  25. ^ Nacionalni sastav stanovništva SFR Jugoslavije 1981. godine pod2.stat.gov.rs
  26. ^ Etnički sastav stanovništva Kosova i Metohije 2011. godine pop-stat.mashke.org (jezik: albanski)

Literatura[uredi | uredi izvor]


Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Слатина_(Вучитрн)&oldid=27699331”