Spomenik prirode Ribarsko ostrvo

Spomenik prirode Ribarsko ostrvo predstavlja zaštićeno prirodno dobro koje se nalazi na levoj obali Dunava, na teritoriji opštine Novi Sad, u Južnobačkom okrugu.

Položaj[uredi | uredi izvor]

Ostrvo predstavlja krajnji, 1,4 kilometara dug, istočni deo Kameničkog ostrva od koga je odvojeno rukavcem Šodroš širokim 200 metara. Ovaj rukavac skreće na zadap pružajući se u pravcu nasipa. Kameničko ostrvo danas ne predstavlja pravo ostrvo u geografskom smislu i to zbog postepenog sužavanja zapadnog (uzvodnog) dela rukavca, što je posledica procesa rečne akumulacije. Oba ostrva su vezana za nasip svojim zapadnim stranama.

Geomorfologija[uredi | uredi izvor]

Ribarsko ostrvo se nalazi u poplavnom području Dunava, južno od nasipa, u nebranjenom delu na ravnom terenu. Kote terena kreću se u rasponu od 77, 50 do 79 metara nadmorske visine, za razliku od šireg priobalja, tj. Kameničkog ostrva, čije su kote niže.^[1]

Dominantnu morfološku ulogu u oblikovanju reljefa na prostoru Kameničkog i Ribarskog ostrva imao je fluvijalni i barski proces. Oblici fluvijalnog reljefa, u ovom slučaju aluvijalna ravan, rečna terasa i rečno ostrvo, formirani su dejstvom Dunava. Aluvijalne ravni predstavljaju najniže delove vojvođanske ravnice. Oko Dunava se prostiru u širinu od 5 do 15 kilometara. Sastavljene su u najvećoj meri od peskovitih i muljevito-peskovitih sedimenata. Aluvijalna ravan Dunava se prostire uglavnom na levoj strani rečnog toka. Najznačajniji oblici fluvijalnog reljefa su rečne terase.

Niža (aluvijalna) rečna terasa konstatovana je sa leve strane Dunava, između Bačke Palanke i Novog Sada. Na aluvijalnim ravnima i rečnim terasama zapažaju se terase peščanih sprudova koje su nastale pomeranjem rečnog toka. Današnje Kameničko i Ribarsko ostrvo formirao je Dunav. Aluvijalna terasa ima najveću širinu od oko 5 kilometara, na zapadnoj strani grada, na prelazu u rukavac Dunava zvani Šodroš.^[2]

Rečna ostrva formirali su uglavnom veći vojvođanski rečni tokovi, među kojima su Dunav, Sava i Tisa. Od oblika fluvio-barskog reljefa na širem području prisutne su bare i močvare. Značajne morfološke promene su nastale kao posledica dejstva antropogenog faktora. Kao najkarakterističniji oblici antropogenog reljefa ističu se: urbane sredine, deponije, kanali i vodoodbrambeni nasipi. Najveći uticaj ovih oblika reljefa ostvaren je u odnosu na bare i močvare.

Geologija[uredi | uredi izvor]

Ribarsko ostrvo i njegova okolina izgrašena je od tvorevina kvartarne starosti. Sedimenti kvartara imaju isključivo površinsko rasprostranjenje. Debljina sedimenata je oko 15—20 centimetara, a predstavljeni su sedimentima holocena koji pripadaju aluvijalnoj ravni Dunava. Među sedimentima koji izgrađuju široku aluvijalnu ravan Dunava izdvojeni su facije korita i povodnja i starača.

Facija korita predstavljena je srednje do krupnozrnim šljunkovima i sivim srednjozrnim peskovima koji izgrađuju donje delove profila aluvijalne ravni. Nasuprot njih povodanjske facije su od žućkastih liskunovitih alevritičnih peskova i peskovitih alevrolita koji leže preko šljunkova i peskova u okviru najmlađih delova recentnih rečnih profila.

Facija starača stvarana je u rukavcima i napuštenim meandrima Dunava. Izgrađuje najmlađi deo aluvijalne ravni i u litološkom pogledu izgrađena je od organogeno-barskih peskova, raznih alevrita i gline alevritičnih varijeteta. Za sedimente je karakteristična sitnosočivasta i horizontalna stratifikacija.

Neposredno ispod kvartalnih tvorevina leže stene različitog sastava i starosti predstavljene: paleozojskim škriljcima i granitima, mezozojskim krečnjacima i peščarima sa andezitsko-trahitskim piroklastitima i neogenim sedimentima koji sadrže pojave uglja i pojave gasovitih ugljovodonika. Osnovni podaci o podlozi kvartarnih sedimenata potiču iz dubinskih bušotina, geofizičkih istraživanja i korelacije sa geologijom oboda Panonskog mora i horsta Fruške gore.

Vrednovanje[uredi | uredi izvor]

Spomenik prirode Ribarsko ostrvo predstavlja ostatak ritskih šuma koje su nekada zahvatale mnogo šire prostranstvo u Podunavlju. Stabla autohtonih vrsta, pre svega bele topole (lat. Populus alba), dobrog su zdravstvenih stanja i odlikuju se izuzetnom dekorativnošću. Izvornost vegetacije predstavlja temeljne vrednosti za zaštitu ovog prirodnog dobra.

Lokacija na obali Dunava, kao i ostaci šuma, predstavljaju jedan od suštinskih razvojnih potencijala prostora u skladu sa njegovom osnovnom namenom za miran odmor i sportske aktivnosti. Ambijentalnoj atraktivnosti ovog dela predela priobalja, pored postojeće vegetacije, doprinosi okruženost Dunavom sa južne i istočne, a Dunavcem sa severne strane.

Spomenik prirode Ribarsko ostrvo predstavlja samo deo prostorne celine Ribarskog ostrva obrastao visokom vegetacijom, koji je zbog svoje pejzažne atraktivnosti, autohtonosti, prisustva vrednih primeraka i ekološke i zdravstvene funkcije izdvojen u cilju očuvanja.

Galerija[uredi | uredi izvor]

Reference[uredi | uredi izvor]

^ Bogdanović, Ž; Davidović, R (1987). Geografske monografije vojvođanskih opština, novosadske opštine I. Novi Sad: Institut za geografiju PMF u Novom Sadu i Centar za kulturu, obrazovanje i informisanje Bačka Topola.
^ Milošev, Ž; Savić, R (2005). Značaj promena minimalnih vodostaja Dunava na hidrološkoj stanici Bezdan za vodozahvat Hidrosistema Dunav-Tisa-Dunav. Novi Sad: Poljoprivredni fakultet.

Literatura[uredi | uredi izvor]

Vukićević, E (1996). Dekorativna dendrologija. Beograd: Šumarski fakultet.
Jovanović, B (1967). Dendrologija sa osnovama fitocenologije. Beograd: Naučna knjiga.
Košćal, M; Menković, Lj; Knežević, M; Mijatović, M (2005). Tumač za geomorfološku kartu. Beograd: Geozavod-Gemini.
Ockoljić, M; Ninić-Todorović, J (2003). Priručnik iz dekorativne dendrologije. Beograd: Šumarski fakultet Univerziteta u Beogradu.
Tomić, Z (2004). Šumarska fitocenologija. Beograd: Šumarski fakultet.
Čučulić-Trifunović, M; Rakić, M (1971). Tumač za list Novi Sad L 34-100. Beograd: Savezni geološki zavod.
Živković, B; Nejgebauer, V; Tanasijević, Đ; Miljković, N; Stojković, L; Drezgić, P (1972). Zemljišta Vojvodine. Novi Sad: Institut za poljoprivredna istraživanja.

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

[1] Bogdanović, Ž; Davidović, R (1987). Geografske monografije vojvođanskih opština, novosadske opštine I. Novi Sad: Institut za geografiju PMF u Novom Sadu i Centar za kulturu, obrazovanje i informisanje Bačka Topola.

[2] Milošev, Ž; Savić, R (2005). Značaj promena minimalnih vodostaja Dunava na hidrološkoj stanici Bezdan za vodozahvat Hidrosistema Dunav-Tisa-Dunav. Novi Sad: Poljoprivredni fakultet.

[1]

[2]