Spomenici žrtvama i borcima tokom Srpske revolucije i oslobođenja od Turaka

Spisak spomenika, spomen-kompleksa i mesta sećanja na žrtve i borce tokom Srpske revolucije i oslobođenja od vladavine Osmanskog carstva.

Period i događaji koji su obuhvaćeni člankom:

Kočina krajina i habzburški protektorat Srbija (1788-1791. godine) — oslobođeni delovi Beogradskog pašaluka tokom austrijsko-turskog rata od strane srpski frajkora; nakon Svištovskog mira vraćeni Osmanskom carstu uz očuvanje srpskih organa vlasti
Prvi srpski ustanak (1804-1813) — oslobađanje Beogradskog pašaluka i uspostavljanje Ustaničke Srbije; ugušen nakon Bukureškog mira
Hadži Prodanova buna (1814)
Drugi srpski ustanak (1815) — oslobađanje Beogradsog pašaluka i uspostavljanje Kneževine Srbije
period Kneževine Srbije (1815-1882)
- Hatišerif iz 1833. godine — Srbiji priključeno šest nathija, uključujući Timočku Krajinu, Jadar, Paraćin, Kruševac i Aleksinac
- Srpsko-turski ratovi (1876-1878) — Oslobođenje jugoistočne Srbije, uključujući Niš, Pirot i Vranje, nakon čega je priznata nezavisnost Srbije na Berlinskom kongresu
Bosansko-hercegovački ustanak (1875-1877) — ustanak srpskog stanovništva; nakon Berlinskog kongresa počelo austrougarsko osvajanje Bosne i Hercegovine
Srpska akcija u Makedoniji i Staroj Srbiji (1878-1912)
Prvi balkanski rat (1912-1913. godine) — oslobađanje teritorije Stare Srbije, uključujući Rašku, Kosovo, Metohiju i Vardarsku Makedoniju, što je delimično potvrđeno Londonski sporazum i zatim ishodom Drugog balkanskog rata

Kočina krajina[uredi | uredi izvor]

Slika	spomenik / memorijalni kompleks	lokacija	posvećen	autor/i i godina postavljanja	napomena
Spomenici posvećeni Kočinoj krajini i oslobođenim delovim tokom austrijsko-turskog rata
	Spomenik Kapetanu Koči i njegovim drugovima	Tekija		1927.

Prvi srpski ustanak[uredi | uredi izvor]

Slika	spomenik / memorijalni kompleks	lokacija	posvećen	autor/i i godina postavljanja	napomena
Spomenici i memorijalni kompleksi posvećeni Prvom srpskom ustanku
	Spomenik na mestu gde se desila seča knezova	Valjevo	Seča knezova
	Hajduk Veljkova barutana	Negotin		1804-1813.	od 1979. spomenik kulture od izuzetnog značaja
	Ćele-kula	Niš	Bitka na Čegru	1809.	od 1979. spomenik kulture od izuzetnog značaja
	Spomenik oslobodiocima Beograda 1806. godine	Beograd	Opsada Beograda	1848.	od 1979. znamenito mesto od velikog značaja
	Znamenito mesto Orašac Spomen-škola Spomen-česma Spomenik Karađorđu Grobni beleg Teodosija Marićevića	Orašac	Zbor u Orašcu	1868.	od 1979. znamenito mesto od izuzetnog značaja
	Karađorđev grad Karađorđev konak Karađorđeva crkva Stara škola Spomenik Karađorđu Biblioteka „Radoje Domanović“	Topola	Prvi srpski ustanak
	Spomenim srpskim ustanicima	Čokešina	Bitka kod Čokešine	1890.
	Spomen česma Karađorđu i učesnicima Prvog srpskog ustanka	Obrenovac	Prvi srpski ustanak	1904.
	Spomenik na Mišaru	Šabac	Bitka na Mišaru	1906.
	Spomenik na brdu Čegar	Niš	Bitka na Čegru	1927.	od 1983. znamenito mesto od izuzetnog značaja
	Spomenik poginulim ustanicima	Ivankovac	Boj na Ivankovcu	1951.	od 1979. znamenito mesto od velikog značaja
	Spomenik na Brankovinskom visu	Brankovina	Prvi srpski ustanak	1954.
	Spomen tabla	Beograd	Mestu na kojem se nalazilo sedište Praviteljstvujušćeg sovjeta serbskog	2004.
	Spomen ploča i prikaz šanca	Ravnje	Boj na Ravnju	2013.

Istaknuti pojedinci[uredi | uredi izvor]

Slika	ličnost	lokacija	autor/i i godina postavljanja	napomena
Spomenici istaknutim pojedincima Prvog srpskog ustanka
	Stanoje Mihailović detalji	Zeoke	1804.	od 1983. spomenik kulture od velikog značaja
	Veljko Petrović detalji	Negotin	Jovan Ilkić 1892.
	Karađorđe Petrović detalji	Beograd	Paško Vučetić 1913.	Srušen 1916.
	Vasa Čarapić detalji	Beograd	Radeta Stanković 1950.
	Karađorđe Petrović detalji	Beograd	Paško Vučetić 1979.
	Milan Obrenović	Gornji Milanovac	Nebojša Savović Nes
	Matija Nenadović	Valjevo
	Milenko Stojković	Požarevac
	Petar Dobrnjac	Požarevac
	Veljko Petrović	Negotin
	Sima Marković	Veliki Borak
	Stevan Sinđelić	Svilajnac
	Zeka Buljubaša	Ravnje
	Karađorđe Petrović detalji	Viševac	Stanimir Pavlović 2004.
	Braća Nedić detalji	Osečina	Miodrag Živković 2007.

Hadži Prodanova buna[uredi | uredi izvor]

Slika	spomenik / memorijalni kompleks	lokacija	posvećen	autor/i i godina postavljanja	napomena
Spomenici posvećeni Hadži Prodanovoj buni
	Spomenik Hadži Prodanovoj buni	Trnava	Hadži Prodanova buna	1867.

Drugi srpski ustanak[uredi | uredi izvor]

Slika	spomenik / memorijalni kompleks	lokacija	posvećen	autor/i i godina postavljanja	napomena
Spomenici i memorijalni kompleksi posvećeni Drugom srpskom ustanku
	Spomen-kompleks Drugi srpski ustanak Muzej Drugog srpskog ustanka Crkva brvnara Takovski grmovi Spomenik pod takovskim grmom Spomenik „Takovski ustanak”	Takovo	Drugi srpski ustanak	1887.	od 1990. znamenito mesto od izuzetnog značaja
	Takovski ustanak	Beograd	Drugi srpski ustanak	Petar Ubavkić 1900.
	Crkva - spomen kosturnica Vaznesenja Hristovog	Dublje	Bitka na Dublju	1936.
	Memorijalni kompleks i spomenik na Ljubiću	Ljubić	Bitka na Ljubiću	1938.

Istaknuti pojedinci[uredi | uredi izvor]

Slika	ličnost	lokacija	autor/i i godina postavljanja	napomena
Spomenici istaknutim pojedincima Drugog srpskog ustanka
	Miloš Obrenović detalji	Požarevac	Đorđe Jovanović 1898.
	Miloš Obrenović detalji	Negotin	Đorđe Jovanović 1901.	Srušen 1916.
	Tanasko Rajić detalji	Stragari	1983.
	Miloš Obrenović detalji	Aranđelovac	Svan Vujačić 1989.
	Milić Drinčić	Dublje	1995.
	Lazar Mutap	Prislonica
	Arsenije Loma	Gornji Milanovac
	Miloš Obrenović detalji	Aranđelovac	Drinka Radovanović 2009.
	Sima Nenadović	Dublje	2015.
	Tanasko Rajić	Čačak	2015.
	Miloš Obrenović	Kragujevac	2018.
	Jevrem Obrenović	Šabac	Vladimir Tović 2020.

Kneževina Srbija[uredi | uredi izvor]

Slika	spomenik / memorijalni kompleks	lokacija	posvećen	autor/i i godina postavljanja
Spomenici i memorijalni kompleksi posvećeni borbi za oslobađanje od Turaka u periodu Kneževine Srbije
	Čukur česma	Beograd	Incident na Čukur česmi	1867.
	Spomenik Timočanima i Krajincima	Zaječar	Oslobođenje Zaječara
	Spomen-groblje na Javoru	Javor	Prvi srpsko-turski rat	1876.
	Vlajkov spomenik	Leskovac	Oslobođenje Leskovca	1877.
	Spomenik oslobodiocima Kuršumlije od Turaka	Kuršumlija	Drugi srpsko-turski rat	1896.
	Spomenik pomrlim ranjenicima	Beograd	Preminulim ranjenicima iz srpsko-turskih (1876-1878) i srpsko-bugarskog rata	1901.
	Spomenik knezu Milanu Obrenoviću i oslobodiocima Niša	Niš	Oslobođenju Niša	1902.
	Spomenik oslobodiocima Vranja	Vranje	Oslobođenje Vranja	Simeon Roksandić 1903.
	Spomenik oslobodiocima Pirota	Pirot	Drugi srpsko-turski rat	1924.
	Spomenik oslobodiocima Niša	Niš	Oslobođenju Niša od Turaka i rodoljubima iz Prvog svetskog rata	Antun Augustinčić 1937.
	Mesto predaje ključeva 1867. godine na Kalemegdanu	Beograd	Povlačenje turskog garnizona iz Beograda	Mihailo Paonović 1967.

Bosansko-hercegovački ustanak[uredi | uredi izvor]

Slika	ličnost	lokacija	autor/i i godina postavljanja	napomena
Spomenici posvećeni bosansko-hercegovačkom ustanku
	Petar Popović Pecija	Kozarska Dubica, Bosna i Hercegovina	1933.

Više oslobodilačkih ratova[uredi | uredi izvor]

Slika	spomenik / memorijalni kompleks	lokacija	posvećen	autor/i i godina postavljanja	napomena
Spomen-kosturnice i vojnička groblja posvećeni više oslobodilačkih ratova
	Znamenito mesto Brankovina	Brankovina	Nenadovićima; Poginulim ratnicima 1812—1918. godine		od 1979. znamenito mesto od velikog značaja
	Staro vojničko groblje u Šumaricama	Kragujevac	Poginulim u srpsko-turskim, balkanskim i prvom svetskom ratu
	Palibrčki krajputaši	Ivanjica	Poginulim u srpsko-turskim, balkanskim i prvom svetskom ratu
	Spomenik palim Šumadincima	Kragujevac	Poginulim u ratovima za oslobođenje 1804—1918. godine	Antun Augustinčić 1932.
	Spomenik palim rodoljubima u oslobodilačkim ratovima Srbije	Vlasotince	Poginulim ratnicima 1809—1918. godine	Nikolaj Krasnov 1932.
	Spomen-crkva Svetog Jovana Glavoseka u Krupcu	Pirot	Poginulim ratnicima 1876—1877. i 1912—1918. godine

Prvi balkanski rat[uredi | uredi izvor]

Slika	spomenik / memorijalni kompleks	lokacija	posvećen	autor/i i godina postavljanja
Spomenici i mauzoleji posvećeni Prvom balkanskom ratu
	Srpsko vojno groblje u Bitolju	Bitolj, Severna Makedonija	Poginulim u balkanskim i prvom svetskom ratu (Bitoljska bitka)
	Srpsko vojno groblje kod Jedrena	Jedrene, Turska	Opsada Jedrena
	Spomen-kosturnica na brdu Zebrnjak	Mlado Nagoričane, Severna Makedonija	Kumanovska bitka	Momir Korunović 1937.
	Spomenik Takovcima	Tirana, Albanija	Izginulim borcima pešadijskog puka moravske brigade	1939.
	Spomen-ploča u Ribarskoj Banji	Ribarska Banja	Proklamacija o prisajedinjenju oslobođenih oblasti Kraljevini Srbiji	2006.
Brojni zajednički spomenici borcima i žrtvama balkanskih ratova sa spomenicima i spomen-kosturnicama posvećenim borcima i žrtvama iz Prvog svetskog rata

Istaknuti pojedinci[uredi | uredi izvor]

Slika	ličnost	lokacija	autor/i i godina postavljanja	napomena
Spomenici istaknutim pojedincima u borbi tokom Prvog balkanskog rata
	Petar I Karađorđević	Sjeversko, Bosna i Hercegovina	1925.
	Jovan Babunski	Veles, Severna Makedonija
	Petar I Karađorđević Aleksandar I Karađorđević	Skoplje, Severna Makedonija	Antun Augustinčić ~1930.	Srušeni
	Vukoman Aračić	Jančići	1937.
	Aleksandar I Karađorđević detalji	Sombor	Antun Augustinčić 1940.	Srušen
	Dimitrije Tucović detalji	Beograd	Stevan Bodnarov 1949.
	Milutin Bojić detalji	Beograd	1977.
	Živojin Mišić detalji	Mionica	Drinka Radovanović 1988.
	Živojin Mišić	Valjevo
	Stepa Stepanović detalji	Beograd	Drinka Radovanović
	Stepa Stepanović detalji	Čačak
	Stepa Stepanović	Loznica
	Pavle Jurišić Šturm	Loznica
	Dragomir Dražević	Gornji Milanovac
	Radomir Putnik detalji	Beograd	Drinka Radovanović 1990.
	Radomir Putnik detalji	Kragujevac	Drinka Radovanović 1992.
	Petar Bojović detalji	Beograd	Drinka Radovanović 1993.
	Petar Bojović	Niš	Drinka Radovanović
	Radoje Ljutovac	Trstenik
	Petar I Karađorđević detalji	Bijeljina, Bosna i Hercegovina	Zoran Jezdimirović 1993.	Obnova spomenika iz 1927.
	Milunka Savić	Jošanička Banja	1995.
	Živko Pavlović	Beograd	2002.
	Aleksandar I Karađorđević detalji	Niš	Zoran Ivanović 2004.
	Petar I Karađorđević	Zrenjanin	Zoran Jezdimirović 2005.	Obnova spomenika iz 1924-1928.
	Krsta Smiljanić	Zlatibor	2008.
	Dragutin Matić	Beograd	2014.	Komemorativna ploča na Domu vojske
	Petar I Karađorđević detalji	Novi Sad	2018.
	Milunka Savić	Inđija	2018.
	Miljko Tanasijević	Zablaće	2018.
	Petar I Karađorđević	Trebinje, Bosna i Hercegovina
	Petar I Karađorđević	Kikinda	Drinka Radovanović 2021.

Vidi još[uredi | uredi izvor]

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]