Spomenički kompleks Bela Crkva

Spomenički kompleks Bela Crkva
Spomenički kompleks Bela Crkva
	Spomenički kompleks Bela Crkva
Opšte informacije
Mesto	Bela Crkva
Opština	Krupanj
Država	Srbija
Tip kulturnog dobra	Znamenito mesto od izuzetnog značaja
Nadležna ustanova za zaštitu	Zavod za zaštitu spomenika kulture
	www.vaza.co.rs

Spomenički kompleks Bela Crkva kod Krupnja označava mesto na kojem je 7. jula 1941. godine, započela borba naroda Srbije protiv fašizma u Drugom svetskom ratu, na teritoriji tadašnje Kraljevine Jugoslavije. Odlukom Narodne skupštine Srbije od 27. juna 1945. godine datum je proglašen kao Dan ustanka naroda Srbije, a mesto predstavlja znamenito mesto u kategoriji nepokretnih kulturnih dobara od izuzetnog značaja. ^[1]

Istorijat[uredi | uredi izvor]

U centru mesta Bela Crkva se 7. jula 1941. godine proslavljao verski praznik Ivanjdan, gde su okupljene meštane pozvali na ustanak pripadnici Rađevske partizanske čete Valjevskog odreda NOP-a pod rukovodstvom Žikice Jovanovića Španca i ispalila prve ustaničke hice na žandarmerijsku patrolu koja je pokušala da rastera narodni zbor.

Spomenički kompleks[uredi | uredi izvor]

Mesto događaja, sa bivšom kafanom i zgradom nekadašnje opštine i neposrednom okolinom, sačuvalo je ambijentalnu autentičnost. U nekadašnjoj kafani Bose Nedeljković, ispred koje se neposredno događaj desio, danas je muzej sa postavkom „7. jul 1941. godine“, a u zgradi seoske opštine izložba „Revolucionarne tradicije Zapadne Srbije 1804—1981. godine“.

Izbijanje ustanka obeleženo je 1951. godine bistama učesnika događaja (Žikica Jovanović, Miša Pantić i Čeda Milosavljević), koje je uradio vajar Stevan Bodnarov, a povodom tridesetogodišnjice Ustanka 1971. godine izrađen je spomen-kompleks „Simbolika u kamenu“, koji se sastoji od devet antropomorfnih granitnih gromada sa šajkačama i ornamentalnim simbolima, delo Bogdana Bogdanovića.

Spomeničku celinu čine crkva Svetog Đorđa, izgrađena u drugoj polovini 19. veka, u čijoj se porti nalaze grob Darka Ribnikara, jednog od osnivača 'Politike', Partizanska grobnica – spomenik autora Miluna Stambolića i nadgrobni i drugi spomenici iz oba svetska rata. Kao i zgrada stare osnovne škole iz druge polovine 19. veka, kao lep je primer narodne arhitekture. U njoj se za vreme Prvog svetskog rata nalazila bolnica.

Obimni konzervatorsko-restauratorki i radovi na prezentaciji kompleksa vršeni su 1966. i 1977. godine.

Galerija[uredi | uredi izvor]

Unutrašnjost spomen-muzeja „7. juli 1941. godine“ koji se nalazi u zgradi bivše Nedeljkovićeve kafane ispred koje se odigrala akcija Rađevačke čete Valjevskog partizanskog odeda.

Spomen-plakete sa likovima Žikice Jovanovića, Čede Milosavljevića i Miše Pantića
Spomen-plakete sa likovima Žikice Jovanovića, Čede Milosavljevića i Miše Pantića
Partizanska spomenica 1941.
Deo naoružanja iz 1941. godine.