Spomen-kuća Vuka Stefanovića Karadžića u Tršiću

Spomen-kuća Vuka Stefanovića Karadžića u Tršiću
Spomen-kuća Vuka Stefanovića Karadžića u Tršiću
	Vukova spomen-kuća
Opšte informacije
Mesto	Tršić
Opština	Loznica
Država	Srbija
Vrsta spomenika	Znamenito mesto
Vreme nastanka	1933.
Tip kulturnog dobra	Spomenik kulture od izuzetnog značaja
Nadležna ustanova za zaštitu	Zavod za zaštitu spomenika kulture
	www.vaza.co.rs

Spomen-kuća Vuka Stefanovića Karadžića u Tršiću je podignuta 1933. godine na mestu Vukove rodne kuće, na inicijativu lozničkog prosvetnog društva „Karadžić“, udruženja Podrinaca i Šabačke narodne knjižnice.^[1]^[2]

Istorijat[uredi | uredi izvor]

Vuk Stefanović Karadžić rođen je 1787. godine u Tršiću u kući pletari, koju je podigao njegov deda Joksim Bandula. Vukova porodica se naselila u Tršiću, napustivši Hercegovinu, bežeći od turske osvete. Rodnu kuću, kako je on sam zabeležio, Turci su za vreme Karađorđeve vladavine palili deset puta.

Na mestu prvobitne kuće, Gajo Matić i Kojo Marjanović, meštani Tršića, da bi sačuvali od zaborava, poboli su veliki hrastov krst, 1897. godine, u vreme prenosa Vukovih posmrtnih ostataka iz Beča u Beograd. Taj hrastov krst i danas stoji u Vukovoj spomen-kući u Tršiću.

Za podizanje spomen-kuće u Tršiću, Doma kulture u Loznici i spomenika Vuku Karadžiću u Beogradu 1931. godine je formiran Odbor, koji je 1932. godine doneo Proglas kojim su pozvani svi poštovaoci Vukovog dela da sredstvima podpompgnu njihovu izgradnju. Ministarstvo prosvete je aktom iz 1932. i 1933. godine obavezalo škole na teritoriji cele Jugoslavije da prikupljaju sredstva za ostvarivanje ova tri cilja. Sredstva za podizanje spomen-kuće u Tršiću veoma brzo su prikupljena i radovi su završeni 1933. godine, kada je 17. septembra iste godine osveštana i održan prvi Vukov sabor u dvorištu Vukove kuće.

Povodom 100 godina Vukove smrti (1964. godine) studentske radne brigade na radnoj akciji „Tršić 64" su podigle amfiteatar sa pozornicom, koji odgovara potrebama organizovanja Vukovog sabora i Đačkog Vukovog sabora, a 1987. godine Tršić dobija celovit izgled kao kulturno-istorijsko spomenička celina. Takođe je izgrađen put od Vukove kuće do manastira Tronoša.

Izgled spomen-kuće[uredi | uredi izvor]

Posao oko obnove Vukove kuće Odbor je poverio lozničkom arhitekti Modragu St. Vasiću koji je proučavao tipove starih jadarskih kuća, a prema nekim svedočenjima glavni konsultant za unutrašnje uređenje kuće bio je profesor Univerziteta, akademik dr Tihomir Đorđević u to vreme najveći poznavalac naše prošlosti, etnologije i muzeologije.

Spomen-kuća je dvodelna, gde je ulazni deo „kuća“ urađena kao brvnara i zidanim delom nad podrumom, u kojoj se nalazi soba. Strmi krov je pokriven šindrom, karakterističan tipu kuće na ćelici. „Kuća“ je odeljenje sa otvorenim ognjištem, pokućstvom i posuđem, karakterističnim za kuće iz 19. veka. U sobi se nalaze krevet, sto, klupa, ikone, gusle i Vukov portret iz 1816. godine, rad Pavela Đurkovića. Uz kuću je formirano dvorište u kojem se nalaze vajat, kačara, ambar i koš za kukuruz.^[3]