Sporazum o Mesecu
| Sporazum o Mesecu | |
|---|---|
| Dogovor o upravljanju aktivnostima država na Mesecu i drugim nebeskim telima | |
 Mapa potpisnica sporazuma o Mesecu, januar 2018.
Deo sporazuma (18 država) Potpisnici sporazuma Nisu deo sporazuma | |
| Potpisan | 18. decembra 1979. |
| Uslov | 5 ratifikacija |
| Potpisnici | 11 |
| Strane | 18 (januar 2022) |
| Depozitar | Generalni sekretar Ujedinjenih nacija |
| Jezici | engleski, francuski, ruski, španski, arapski, kineski |
Dogovor o upravljanju aktivnostima država na Mesecu i drugim nebeskim telima,[1] poznatiji po imenu Sporazum o Mesecu ili Mesečev dogovor, je međunarodni sporazum koji predaje jurisdikciju svih nebeskih tela (kao i orbite oko tih nebeskih tela) međunarodnoj zajednici. Stoga, sve aktivnosti moraju biti u skladu sa međunarodnim zakonom, kao i sa Poveljom Organizacije ujedinjenih nacija.
U praksi je ovo vrlo neuspešan sporazum, s obzirom da nije ratifikovan od strane i jedne zemlje koja se bavi samostalnim lansiranjem svemirskih letelica sa ljudskom posadom ili planira time da se bavi (npr. Sjedinjene Američke Države, neke zemlje-članice Evropske svemirske agencije, Rusija, Kina, Japan, i Indija) otkako je kreiran 1979. godine, te stoga ima zanemarljiv efekat na stvarne svemirske letove. Od 2018. godine, ratifikovan je od strane osamnaest zemalja.
Sadržaj[uredi | uredi izvor]
Sporazum bi se odnosio na Mesec i druga nebeska tela Sunčevog sistema, osim Zemlje, uključujući i njihove orbite ili druge putanje do ili oko njih.
Sporazumom se izjavljuje da bi Mesec trebalo da bude korišćen za dobrobit svih zemalja i svih ljudi međunarodne zajednice. Takođe iskazuje želju za sprečavanjem Meseca da postane predmet međunarodnog sukoba. U okviru toga, stavke sporazuma vrše sledeće:
- Zabranjuje upotrebu nebeskih tela u vojne svrhe, u šta spada testiranje oružja ili postavljanje vojnih baza.
- Zabranjuje sva istraživanja i korišćenja nebeskih tela bez dozvole ili bez vidljive koristi za druge zemlje premma stavki Zajedničkog nasleđa čovečanstva (Član 11).
- Zahteva da Generalni sekretar Organizacije ujedinjenih nacija mora biti obavešten o svim aktivnostima koje se tiču nebeskih tela (i svih otkrića koja su postignuta putem datih aktivnosti).
- Objavljuje da sve države imaju jednaka prava na sprovođenje istraživanja nebeskih tela.
- Objavljuje da svaki uzorak pokupljen tokom istraživačih aktivnosti zemlja u čijem je on trenutnom vlasništvu mora učiniti date uzorke dostupne svim zemljama i naučnim zajednicama radi istraživanja.
- Zabranjuje menjanje sredine nebeskih tela i zahteva da sve zemlje ulože napore radi sprečavanja slučajne kontaminacije.
- Zabranjuje svakoj zemlji da tvrdi suverenitet nad bilo kojom teritorijom nebeskih tela.
- Zabranjuje posedovanje bilo kakvog vanzemaljskog materijala od strane neke organizacije ili osobe, osim u slučaju kada je data organizacija internacionalnog tipa ili predstavlja vladu.
- Zahteva da se sva ekstrakcija i alokacija resursa vrši po međunarodnom režimu.
Ratifikacija[uredi | uredi izvor]
Sporazum je finalizovan 1979. godine, i stavljen na snagu za ratifikujuće stranke 1984. godine. Kao nadgradnja na Sporazum o svemiru, Sporazum o Mesecu je imao za cilj da uspostavi režim za korišćenje Meseca i drugih nebeskih tela sličan režimu uspostavljen za vodene površine u Konvenciji Ujedinjenih nacija o pravu mora. L5 društvo i drugi su se uspešno suprotstavili ratifikaciji ovog sporazuma od strana senata Sjedinjenih Američkih Država.[2]
Do avgusta 2018. godine, samo 18 država, među kojima su (Jermenija, Australija, Austrija, Belgija, Čile, Kazahstan, Kuvajt, Liban, Meksiko, Maroko, Holandija, Pakistan, Peru, Filipini, Saudijska Arabija, Turska,[3][4], Urugvaj i Venecuela) su potpisnici ovog sporazuma, od kojih je sedam ratifikovalo sporazum, dok su mu druge države samo pristupile.[5] Francuska, Gvatemala, Indija i Rumunija su potpisale ovaj sporazum, ali ga nisu ratifikovale.[5]
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Dogovor o upravljanju aktivnostima država na Mesecu i drugim nebeskim telima, Dec. 5, 1979, 1363 U.N.T.S. 3
- ^ Glava 5: O’Nilova deca Arhivirano na sajtu Wayback Machine (10. decembar 2016), Dostizanje visoke granice, Američki pro-svemirski pokret 1972-84, Majkl A.Dž. Mišo, Nacionalno svemirsko društvo.
- ^ Majkl Listner (19. 03. 2012). „Sporazum o Mesecu: još uvek nije mrtav”. Svemirski pregled. Pristupljeno 03. 4. 2012.
- ^ „Reference: C.N.124.2012.TREATIES-2 (Depozitno obaveštenje)” (PDF). njujork, Njujork: Ujedinjene nacije. Pristupljeno 03. 4. 2012.
- ^ a b https://treaties.un.org/pages/ViewDetails.aspx?src=TREATY&mtdsg_no=XXIV-2&chapter=24&clang=_en
