Stefan Stefanović Tenka
 | Ovaj članak sadrži spisak literature, srodne pisane izvore ili spoljašnje veze, ali njegovi izvori ostaju nejasni, jer nisu uneti u sam tekst. |
| Stefan Stefanović Tenka | |
|---|---|
 | |
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | maj 1797. |
| Mesto rođenja | Poreč, |
| Datum smrti | 2. septembar 1865. (67/68 god.) |
| Mesto smrti | Beograd, Kneževina Srbija |
Stefan Stefanović Tenka (Poreč, maj 1797 – Beograd, 2. septembar 1865) bio je srpski političar.
Biografija[uredi | uredi izvor]
Njegov otac Jovan Stefanović (1777-1817) je bio "od starine bogat". Za vreme Turaka bio je bašknez u Poreču. Kada je dignut Prvi srpski ustanak on je bimbaša kod vojvode Milenka Stojkovića. Od 1811. godine Jovan je vojvoda u Poreču i Porečkoj Reci.[1] Nakon propasti ustanka, preveo je porodicu u Austriju. U Srbiju se vratio jula 1815. godine, kada ga je knez Miloš postavio starešinu porečkog. Zbog pisma koje je 1816. godine uputio Karađorđu u Hotin, pao je u nemilost Miloša Obrenovića. Bio je šest nedelja okovan u požarevačkom zatvoru, pa nakon oslobađanja i plaćanja globe - umro "od jeda". Miloš ga je 1817. godine "bolnog" penzionisao, a na njegovo mesto postavio Joksu Milosavljevića za porečkog kneza. U isto vreme je knez isprosio Jovanovu kći Milicu za Joksu.
Školu je Stefan započeo u Poreču, a školski drug mu je čuveni Miša Anastasijević. Nastavio u obrazovanje Beogradu, pa usled propasti Prvog srpskog ustanka nastavio u mestu Ora(ho)vici u Banatu. Vratio se septembra 1816. godine u Poreč, gde mu je otac bio starešina.
Postao je 1817. godine pisar u Poreču kod zeta Jokse Milosavljevića,[2] i bio je to do 1825. godine. Potom je bio starešina Poreča - porečki knez u vremenu 1825-1830. godine. Zatim je između 1830. i 1834. godine bio "kapetan porečki". Kumovao je 1833. godine novom naselju Mihajlovcu, po Mihajlu sinu kneza Miloša. Godine 1834. je postavljen je za savetnika finansija, a 1835. godine postao predsednik Državnog Saveta u Kragujevcu. On je 1838. godine pored popečiteljskog zvanja i "vrhovni nadziratelj" karantina srpske države. Ministar pravde i prosvete postao je kao prvi "popečitelj" maja 1838. godine. Obišao je 1839. godine u svojstvu ministra sve škole u Srbiji i podneo izveštaj za unapređenje.
Imao je titulu generel-majora, najvišu koja je tada postojala u Srbiji. Istu je dobio na osnovu privilegija srpskih, dobijenih od turskog sultana, u vreme kada je donet Sretenjski ustav. U tome zvanju je ostao do 14. juna 1840. godine. Narodna skupština 22. jula 1840. godine ga je optužila sa grupom velikaša da je radio protiv kneza Mihaila, te je morao napustiti Srbiju i otići u Carigrad. Bio je pristalica Vučića-Perišića.
Knez Aleksandar Karađorđević postavio ga je 1842. godine za državnog savetnika, 1844. za podpredsednika, a 1848. godine je postao predsednik Državnog saveta.
Stefanović je bio i predsednik Senata.[3]
Za počasnog člana Društva srpske slovesnosti izabran je 5. februara 1845. godine, a predsednik tog Društva bio je u periodu 10. marta do 22. jula 1848. godine.[4]
Tenkina zavera 1857. godine[uredi | uredi izvor]
Ime je dobila pobuna narodna po njemu jer je imao najviši čin među pobunjenicima.[5] On je odgovoran jer je obezbedio novac za podizanje pobune. Stvarni vođ pobune protiv kneza Aleksandra Karađorđevića bio je Radovan Damjanović. Državni savetnik Stefanović je nakon otkrivanja Tenkine zavere 6. oktobra 1857. godine, zatvoren pod optužbom da je spremao zaveru protiv kneza. U zatvoru Gurgusovačkoj kuli je bio mučen i osuđen je na smrt. Pomilovan je na intervenciju turskog Etem-paše, i kazna mu je zamenjena za večitu robiju. Pomilovan je međutim na Uskrs 1858. godine. Živeo je u Turskoj do promene dinastije, do februara 1859. godine[6] kada se vratio u Srbiju.
Živeo je u Beogradu i posle penzionisanja, gde je i umro septembra 1865. godine.
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Milan Đ. Milićević, navedeno delo
- ^ Milan Đ. Milićević: "Kneževina Srbija", drugi tom, Beograd 1876.
- ^ "Delo", Beograd 1. jul 1913.
- ^ "Građa za biografski rečnik članova DSS, SUD i SKA", Beograd
- ^ Slobodan Jovanović: "Ustavobranitelji i njihova vlada (1838-1858)", Beograd 1912.
- ^ "Mešovita građa", Beograd 21/2003.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Narodna enciklopedija, St. Stanojević, Zagreb, 1925 — 1929.
