Sunizam

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
(preusmereno sa Сунити)
Ovaj članak je deo serije o islamu
Islam
Alah
Imanski šarti
Praksa
Knjige
Istorija islama
Pravci
Kultura i društvo
Srodni članci
Države sa više od 5% muslimana
  Suniti
  Šiiti
  Ibaditi

Sunizam ili sunitski islam je najveći ogranak islama kojeg slijedi između 85% i 90% muslimana.[1][2][3] Sunitski muslimani su (arap. أهل السنة والجماعة, „vjernici koji slijede sunet poslanika Muhameda i čine većinu umeta”).[4] Kraće, najčešće se zovu sunitskim muslimanima ili sunitima. Sunitski islam se najčešće navodi kao ortodoksni oblik islama.[5] Riječ sunit vodi porijeklo od riječi sunet (arap. سنة) koje označava sve ono što je govorio i radio Muhamed, a što je potvrđeno u hadisima.

Suniti metodologiju crpe iz Kurana i hadisa sadržanih u El Kutub el Sitahu. Zakoni se takođe donose prema ova dva osnovna izvora s dodatkom metoda pravnog obrazloženja (kijasa) i konsenzusa učenjaka (idžma). Postoji više mišljenja učenjaka po pitanju svih segmenata izučavanja vjere te su ona vremenom svrstana u jedan od četiri glavna mezheba ili se odgovori na pitanja traže u Islamskom Zakonu (idžtihad). Suniti vjeruju da su učenja sve četiri škole ispravna i da se ne razlikuju u temeljnim uvjerenjima i praktikovanju islama, već u različitim shvatanjima fikha od strane imama, osnivača mezheba, te njihovih učenika.

Prema sunitskoj tradiciji, Muhamed nije jasno odredio naslednika i muslimanska zajednica je postupala u skladu sa njegovom sunom te izabrala njegovog tasta Ebu Bekra kao prvog kalifa.[4] To je u suprotnosti sa šiističkim gledištem, prema kome je Muhamed objavio tokom događaja na Gadir-Humu da njegov zet i rođak Ali ibn Abi Talib treba da bude njegov naslednik.[6][7][8][9][10] Političke tenzije između sunita i šiija nastavile su se različitim intenzitetom tokom cele islamske istorije i one su u poslednje vreme pogoršane etničkim sukobima i usponom vahabizma.[4]

Godine 2009, suniti su sačinjavali 87–90% muslimanske populacije širom sveta.[11] Sunizam je najveća svetska verska denominacija, čemu sledi katolicizam.[12] Njegove pristalice se nazivaju u arapskom ahl as-sunnah wa l-jamāʻah („ljudi sune i zajednice”) ili skraćeno ahl as-sunnah.[13][14] Sunizam se ponekad naziva „ortodoksnim islamom”.[15][16][17] Pojedini učenjaci islama, kao što je Džon Barton, smatraju da ne postoji „ortodoksni islam”.[18]

Kuran, zajedno sa hadisom[19][20][21] (posebno onima koje je prikupio Kutub as-Sita) i idžmom formira osnovu celokupnog tradicionalnog prava u sunizmu. Šerijatske odluke su izvedene iz tih osnovnih izvora, u spoju sa analognim rasuđivanjem, razmatranjem javne dobrobiti i pravne diskrecije, koristeći principe sudske prakse koje su razvile tradicionalne pravne škole.

U stvarima vere, sunitska tradicija podupire šest stubova imana (vere) i obuhvata ashari i maturidske škole racionalističke teologije, kao i tekstualističku školu poznatu kao tradicionalistička teologija.

Škole šerijatskog prava (mezheba)[uredi | uredi izvor]

Glavni članak: Mezheb
Velika džamija u Keruanu (poznata i kao džamija Ukba) u gradu Keruan, Tunis, bila je, naročito od 9. do 11. veka, važan centar islamskog učenja sa naglaskom na Malikijski mezheb.[22]

Islamsko pravo je znano kao šerijat, ono se temelji na Kuranu i Suni. Mezheba se prevodi kao "put", različite mezhebe odražavaju različita mišljenja o nekim pravima i obvezama šerijata, tako na primjer jedna mezheba vidi nešto kao obvezu, dok druga ne.[23][24][25] Postoje četiri šerijatske škole mezheba:

Hanifijski mezheb[uredi | uredi izvor]

Glavni članak: Hanifijski mezheb

Osnivač ove škole bio je Abu Hanifah (702.-† 767.), koji je rođen u Kufi, Irak. Slijedbenici ove škole su muslimani: Bangladeša, Pakistana, Indije, Avganistana, velikog dijela srednje Azije, južne Rusije, Kavkaza, te Balkana, Turske te dijela Iraka. Ova škola ima slijedbenike i u muslimanima Velike Britanije i Njemačke.

Malikijski mezheb[uredi | uredi izvor]

Glavni članak: Malikijski mezheb

Utemeljitelj ove škole bio je Malik ibn Anas (-† 795.) on je razvio svoje ideje u Medini, gdje je bio jedan od posljednjih preživjelih drugova Muhameda, i njegove uže porodice. Njegov nauk je zabilježen u knjizi Muvata koja je zakon za većinu muslimana Afrike, osim onih u Donjem Egiptu, Zanzibaru i Južnoj Africi. Malikijska škola je popularna i kod muslimana Francuske. Malik ibn Anas bio je osobni učitelj Hanafija i Idrisa eš Šafija.

Šafijski mezheb[uredi | uredi izvor]

Glavni članak: Šafijski mezheb

Prvi čovjek ove škole bio je Muhamed el Šafi (-† 820.) učenik Malika ibn Anasa. On je djelovao Iraku te potom u Egiptu. Do učenja ove škole drže muslimani; Indonezije, Donjeg Egipta, Malezije, Bruneja, Singapura, Somalije, Jordana, Libana, Sirije, Kerale u Indiji, Šri Lanke, Maldiva, Palestine, Jemena i Kurdistana. El Šafi je posebno naglašavao Muhamedovu Sunu (sve ono što je radio, govorio ili šutnjom odobrio) to je po njemu bio hadis (ono što je Muhamed rekao) i izvor Šerijata.

Hanbelijski mezheb[uredi | uredi izvor]

Glavni članak: Hanbelijski mezheb

Rodonačelnik ove škole bio je Ahmad ibn Hanbeli († 855.), koji je rođen je u Bagdadu. On je vrlo detaljno prostudirao nauk el Šafija. I pored zabrana i progona, on je čvrsto ostao u stavu da sveta knjiga Kuran nije stvorena. Ova škola ima najviše slijedbenika po Arapskom poluostrvu.

Teologija četiri škola[uredi | uredi izvor]

Sljedbenici svih četiri škola slijede isti osnovni sastav vjerovanja, ali se razlikuju jedni od drugih u praktičnom izvođenju vjerskih rituala, te u pravničkim interpretacijama "božanskih principa" (šerijat) odnosno u interpretaciji Kurana i Hadisa (riječi). Sunitski muslimani drže da su oba izvora jednakovrijedna.[26][27]

Postoje i druge sunitske šerijatske škole. Međutim, one imaju vrlo malo slijedbenika i relativno su nepoznate u odnosu na popularnost četiri glavne škole, takođe, mnogi od ovih škola su izumrle jer nisu imale dovoljno sljedbenike da opstanu.

Vidi još[uredi | uredi izvor]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ John L. Esposito, ur. (2014). „Sunni Islam”. The Oxford Dictionary of Islam. Oxford: Oxford University Press. Arhivirano iz originala 28. 10. 2010. g. Pristupljeno 07. 03. 2019. 
  2. ^ Press, Oxford University (2010). Sunni Islam: Oxford Bibliographies Online Research Guide. Oxford University Press. str. 3. ISBN 978-0-19-980429-0. 
  3. ^ „Sunnism”. -Ologies & -Isms. The Gale Group. Pristupljeno 5. 10. 2016. 
  4. ^ a b v Tayeb El-Hibri, Maysam J. al Faruqi (2004). „Sunni Islam”. Ur.: Philip Mattar. The Encyclopedia of the Modern Middle East and North Africa (Second izd.). MacMillan Reference. 
  5. ^ Galeova enciklopedija Bliskog istoka i sjeverne Afrike (en) "Najveći ogranak islama, nekada označen kao 'ortodoksni islam'..."
  6. ^ Jafri, Syed Husain Mohammad (27. 8. 1976). The Origins and Early Development of Shi'a Islam (Millennium (Series)) (The Millennium (Series).). Karachi, Pakistan: Oxford University Press (First Published By Longman Group Ltd and Librairie du Liban 1979). str. 19—21. ISBN 9780195793871. „The Shi'a unequivocally take the word in the meaning of leader, master, and patron, and therefore the explicitly nominated successor of the Prophet. The Sunnis, on the other hand, interpret the word mawla in the meaning of a friend, or the nearest kin and confidant.” 
  7. ^ „Chapter IV Iamhood”. Imam Ali (a.s.) Foundation. Imam Ali (a.s.) Foundation, an affiliate website of the Grand Ayatullah al-Sayyid Ali al-Hussani al-Sistani. Arhivirano iz originala 11. 12. 2017. g. Pristupljeno 24. 12. 2017. „Appointing the heir was done when the Prophet [P] returned from the (Departure Pilgrimage); he [p] gathered all the pilgrims in a place called (Ghadeer khum) addressing them with a lengthy speech through which he asked:(Do not I own thy souls more that thou do, they said: aye). Then he [p] took Imam Ali [p] by the shoulder, holding him in front of the people and said:(He whom I am his guardian, Ali be his guardian). Thus he [p] certified Imam Ali's [p] heavenly guardianship; so everybody who was present then paid tribute to him, including the second Caliph (i. e Omar Ben Al-Khattab), who congratulated Ali [p] saying: (Blassed be thee O! Ali, thou became my guardian and the guardian of every Mo'men.)” 
  8. ^ „Beliefs: Did the Prophet (s) Appoint a Successor”. Al-Islam.org. Arhivirano iz originala 25. 12. 2017. g. Pristupljeno 25. 12. 2017. „The Shi'ah believe that the proclamation mentioned by the Qur'anic verse was fulfilled by the Prophet (s) when he appointed Imam 'Ali bin Abi Talib (a) as his successor on the day of Ghadir Khumm.” 
  9. ^ Imam, Mawlana Hazar. „Imam Ali declared the Successor of Prophet Muhammad in Sunni Hadith Literature”. Ismaili Gnosis. Ismaili Gnosis. Arhivirano iz originala 26. 12. 2017. g. Pristupljeno 25. 12. 2017. „As you know, the Shi'a divided from the Sunni after the death of Prophet Muhammad. Hazrat Ali, the cousin and son-in-law of the Prophet, was in Shia belief, named by the Prophet to be the Legitimate Authority for the interpretation of the faith. For Shi'a today all over the world, he is regarded as the first imam.” 
  10. ^ Harney, John (3. 1. 2016). „How Do Sunni and Shia Islam Differ?”. The New York Times. Arhivirano iz originala 3. 1. 2016. g. Pristupljeno 4. 1. 2016. „Shiites believe that he chose Ali, his cousin and son-in-law” 
  11. ^ „Mapping the Global Muslim Population”. 7. 10. 2009. Arhivirano iz originala 14. 12. 2015. g. Pristupljeno 10. 12. 2014. 
  12. ^ Connie R. Green, Sandra Brenneman Oldendorf, Religious Diversity and Children's Literature: Strategies and Resources, Information Age Publishing, 2011, p. 156. Quote: "Catholicism is the second largest religious body after Sunni Muslims"
  13. ^ Marmura, Michael E. Islam. Historical Overview (2009). „Sunnī Islam”. Ur.: John L. Esposito. Sunnī. The Oxford Encyclopedia of the Islamic World. Oxford: Oxford University Press. ISBN 9780195305135. doi:10.1093/acref/9780195305135.001.0001. [Pretplata neophodna (pomoć)]. „Sunnī Muslims have thus referred to themselves as ahl al-sunnah wa al-jamāʿah (people of the sunnah and the community).” 
  14. ^ Lucas, Scott C. (2011). „Sunnism, Sunni”. Encyclopedia of Christianity Online. Brill. doi:10.1163/2211-2685_eco_SI.100. „The terms "Sunnism" and "Sunni" are anglicizations of Arab. ahl al-sunnah (the people of the Sunna [lit. "custom, way"]) or ahl al-sunnah wa-l-jamāʿa (the people of the Sunna and community).” 
  15. ^ John Richard Thackrah (2013). Dictionary of Terrorism (2, revised izd.). Routledge. str. 252. ISBN 978-1-135-16595-6. 
  16. ^ Nasir, Jamal J., ur. (2009). The Status of Women Under Islamic Law and Modern Islamic Legislation (revised izd.). Brill. str. 11. ISBN 9789004172739. 
  17. ^ Braswell, George W. You Need to Know about Islam & Muslims (2000). What (illustrated izd.). B&H Publishing Group. str. 62. ISBN 978-0-8054-1829-3. 
  18. ^ An Introduction to the Hadith. John Burton. Published by Edinburgh University Press. 1996. p. 201. Cite: "Sunni: Of or pertaining sunna, especially the Sunna of the Prophet. Used in conscious opposition to Shi'a, Shi'í. There being no ecclesia or centralized magisterium, the translation 'orthodox' is inappropriate. To the Muslim 'unorthodox' implies heretical, mubtadi, from bid'a, the contrary of sunna, and so 'innovation'."
  19. ^ Forte, David F. (1978). „Islamic Law; the impact of Joseph Schacht” (PDF). Loyola of Los Angeles International and Comparative Law Review. 1: 2. Pristupljeno 19. 4. 2018. 
  20. ^ Hans Wehr English&Arabic Dictionary. 
  21. ^ Mohammad Taqi al-Modarresi (2016). The Laws of Islam (PDF) (na jeziku: engleski). Enlight Press. ISBN 978-0994240989. Arhivirano iz originala (PDF) 02. 08. 2019. g. Pristupljeno 22. 12. 2017. 
  22. ^ Wilfrid Scawen Blunt and Riad Nourallah, The future of Islam, Routledge, 2002, page 199
  23. ^ Murtada Mutahhari. „The Role of Ijtihad in Legislation”. Al-Islam.org. Arhivirano iz originala 2012-03-04. g. 
  24. ^ Meinhaj Hussain, A New Medina, The Legal System, Grande Strategy, January 5th, 2012
  25. ^ Ignác Goldziher, The Zahiris, p. 5. Trns. Wolfgang Behn, intro. Camilla Adang. Volume three of Brill Classics in Islam. Leiden: Brill Publishers. 2008. ISBN 9789004162419.
  26. ^ Rabb, Intisar A. (2009). „Fiqh”. Ur.: John L. Esposito. The Oxford Encyclopedia of the Islamic World. Oxford: Oxford University Press. ISBN 9780195305135. doi:10.1093/acref/9780195305135.001.0001. 
  27. ^ Hussin, Iza (2014). „Sunni Schools of Jurisprudence”. Ur.: Emad El-Din Shahin. The Oxford Encyclopedia of Islam and Politics. Oxford University Press. ISBN 9780199739356. doi:10.1093/acref:oiso/9780199739356.001.0001. 

Literatura[uredi | uredi izvor]

  • Mohammad Taqi al-Modarresi (2016). The Laws of Islam (PDF) (na jeziku: engleski). Enlight Press. ISBN 978-0994240989. Arhivirano iz originala (PDF) 02. 08. 2019. g. Pristupljeno 22. 12. 2017. 
  • Hans Wehr English&Arabic Dictionary. 
  • Braswell, George W. You Need to Know about Islam & Muslims (2000). What (illustrated izd.). B&H Publishing Group. str. 62. ISBN 978-0-8054-1829-3. 
  • Nasir, Jamal J., ur. (2009). The Status of Women Under Islamic Law and Modern Islamic Legislation (revised izd.). Brill. str. 11. ISBN 9789004172739. 
  • John Richard Thackrah (2013). Dictionary of Terrorism (2, revised izd.). Routledge. str. 252. ISBN 978-1-135-16595-6. 
  • Jafri, Syed Husain Mohammad (27. 8. 1976). The Origins and Early Development of Shi'a Islam (Millennium (Series)) (The Millennium (Series).). Karachi, Pakistan: Oxford University Press (First Published By Longman Group Ltd and Librairie du Liban 1979). str. 19—21. ISBN 9780195793871. „The Shi'a unequivocally take the word in the meaning of leader, master, and patron, and therefore the explicitly nominated successor of the Prophet. The Sunnis, on the other hand, interpret the word mawla in the meaning of a friend, or the nearest kin and confidant.” 
  • Press, Oxford University (2010). Sunni Islam: Oxford Bibliographies Online Research Guide. Oxford University Press. str. 3—. ISBN 978-0-19-980429-0. 
  • Branon Wheeler, Applying the Canon in Islam: The Authorization and Maintenance of Interpretive Reasoning in Ḥanafī Scholarship, SUNY Press, 1996.
  • Patler, Nicholas (2017). From Mecca to Selma: Malcolm X, Islam, and the Journey Into the American Civil Rights Movement. The Islamic Monthly. Arhivirano iz originala 30. 12. 2022. g. Pristupljeno 07. 03. 2019. 
  • Ahmed, Khaled. Sectarian war: Pakistan's Sunni-Shia violence and its links to the Middle East (Oxford University Press, 2011).
  • Charles River Editors. The History of the Sunni and Shia Split: Understanding the Divisions within Islam (2010) 44pp excerpt; brief introduction.
  • Farooqi, Mudassir, Sarwar Mehmood Azhar, and Rubeena Tashfeen. "Jihadist Organizations History and Analysis." Journal of Social, Political, and Economic Studies 43.1/2 (2018): 142-151. online
  • Gesink, Indira Falk. Islamic reform and conservatism: Al-Azhar and the evolution of modern Sunni Islam (Tauris Academic Studies, 2010)
  • Haddad, Fanar. Understanding 'Sectarianism': Sunni-Shi'a Relations in the Modern Arab World (Oxford UP, 2020).
  • Haddad, Fanar. "Anti-Sunnism and anti-Shiism: Minorities, majorities and the question of equivalence." Mediterranean Politics (2020): 1-7 online[mrtva veza].
  • Halverson, Jeffry. Theology and creed in Sunni Islam: the Muslim Brotherhood, Ash'arism, and political Sunnism (Springer, 2010).
  • Hazleton, Lesley. After the prophet: the epic story of the Shia-Sunni split in Islam (Anchor, 2010).
  • Kamolnick, Paul. The Al-Qaeda Organization and the Islamic State Organization: History, Doctrine, Modus, Operandi, and US Policy to Degrade and Defeat Terrorism Conducted in the Name of Sunni Islam (Strategic Studies Institute, United States Army War College, 2017) online.
  • Khaddour, Kheder. Localism, War, and the Fragmentation of Sunni Islam in Syria (Carnegie Endowment for International Peace., 2019) online.
  • McHugo, John. A Concise History of Sunnis and Shi'is (2018) excerpt
  • Nuruzzaman, Mohammed. "Conflicts in Sunni Political Islam and Their Implications." Strategic Analysis 41.3 (2017): 285-296 online[mrtva veza].
  • Nydell, Margaret K. Understanding Arabs: A guide for modern times (3rd ed. Hachette UK, 2018).
  • Patler, Nicholas (2017). From Mecca to Selma: Malcolm X, Islam, and the Journey Into the American Civil Rights Movement. The Islamic Monthly. Arhivirano iz originala 30. 12. 2022. g. Pristupljeno 07. 03. 2019. 
  • Tezcan, Baki. "The Disenchantment of Sufism, the Rationalization of Sunni Islam, and Early Modernity." Journal of the Ottoman and Turkish Studies Association 7.1 (2020): 67-69 online.

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Сунизам&oldid=27552649”