Surdulica
Surdulica | |
|---|---|
 Središte Surdulice | |
 Grb
| |
| Administrativni podaci | |
| Država | Srbija |
| Upravni okrug | Pčinjski |
| Opština | Surdulica |
| Stanovništvo | |
| — 2022. | 9.242 |
| Geografske karakteristike | |
| Koordinate | 42° 41′ 16″ S; 22° 10′ 09″ I / 42.687666° S; 22.169166° I |
| Vremenska zona | UTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST) |
| Aps. visina | 526 m |
.svg)  Surdulica Surdulica na karti Srbije | |
| Ostali podaci | |
| Poštanski broj | 17530 |
| Pozivni broj | 017 |
| Registarska oznaka | SC |
Surdulica je gradsko naselje i sedište istoimene opštine u Pčinjskom okrugu. Prema popisu iz 2022. bilo je 9.242 stanovnika.[1]
Surdulica datira još od 1530. godine. Turci su u njoj živeli do 1888. godine. Nalazi se na nadmorskoj visini od 475 metara. Smeštena je u kotlini okružena planinama: Čemernik, Vardenik i Kukavica. Put koji vijuga između planina Čemernik i Vardenik stiže se na Vlasinsko jezero koje je na nadmorskoj visini od 1230 metara. Kroz Surdulicu protiču dve reke i to Vrla i Romanovska reka.
Istorija[uredi | uredi izvor]
Praistorija[uredi | uredi izvor]
Lokacija Surdulice u praistorijsko doba nalazila se na području današnjeg gradskog naselja (gradska periferija pokraj fudbalskog igrališta). U doba antike Surdulica menja svoju lokaciju, zauzimajući podnožje Vardenika. Lokacija Surdulice kao seoskog naselja u srednjovekovno feudalno doba, znatno je prostranija od one prethodnog perioda. Ona se nalazila na prostoru koji je zauzimala i u novom veku.
Prvi pisani tragovi[uredi | uredi izvor]
Prvi pisani trag o Surdulici ostavio je putopisac Benedikt Kuripešić 1530. godine. U srednjem veku Surdulica je bila u sastavu srpske srednjovekovne države kojom su vladali Nemanjići. Cesar Uglješa držao je Surdulicu od 1402. do 1423. godine. U srednjovekovnoj Srbiji u vreme turske vladavine Surdulica je rudarsko selo, pošto su u blizini bili rudnici gvožđa.
Najstariji pomen planine Čemernik nalazimo u delu Konstantina Filozofa, Život Stefana Lazarevića, gde pominje veliku planinu Čemernik kojom je prošao sa vojskom Sultan Musa 1412. godine u pohodu na Novo Brdo.
Vrlo detaljan prikaz Surdulice i okoline, donedavno neopravdano smatran prvim pisanim tragom o Surdulici ostavio nam je Benedikt Kuripešić, austrijski tumač latinskog jezika u carskoj delegaciji koja je po nalogu cara Ferdinanda austrijskog putovala u Carigrad da zaključi mir ili makar primirje sa Sultanom Sulejmanom i na taj način pokuša da otkloni opasnost od turskog osvajanja Beča. Delegacija je 22. avgusta 1530. krenula je na putovanje iz Ljubljane preko Sarajeva, Novog Pazara, Zvečana, Prištine, Novog Brda, Vranja, Surdulice, Čemernika, Strezimirovca, Sofije stigla do Carigrada. Vrativši se 9. februara 1531,
Benedikt Kuripešić je sa tog putovanja objavio putopis u kome pominje Surdulicu na sledeći način: »U utorak, 27. septembra, krenusmo iz Katuna prema Vranju, tvrđavi i varoši koja leži s leve strane. Zatim pređosmo Moravu pa ispod visokog brda što je ležalo na desnoj strani dođosmo u Surdulicu (Surdulitza) i tu prenoćismo.
U sredu, 28 septembra, krenusmo iz Surdulice pa posle sat hoda, preko vrlo visoke, duge, velike planine Čemernik (Czinernick), preko koje smo putovali punih 6 sati, siđosmo u dolinu i dođosmo u selo koje je ležalo na levoj strani puta i zvalo se Strezimirovci i tu prenoćismo«.
Naselje ili selo Surdulica pominje se, vrlo detaljno, u vrlo zanimljivom kontekstu kao selo u sastavu Derven Kola. Naime, godine 1842, Vranjski pašaluk je postao Kajmakamluk, a nahija Vinogoš (nasleđena od srednjovekovne Srbije u granicama bivše župe Inogošte) preimenovana u Vinogoš Kol koji je podeljen na dva dela (veličine sreza): Derven Kol i Vinogoš Kol. Granica između dva Kola išla je Južnom Moravom. Kolovi nisu imali svoja sedišta kao i ranije Nahije, nisu imali ni organe vlasti jer je sva vlast bila skoncentrisana u Kajmakamluku u Vranju. Ovaj tekst navodi na pomisao da bi se dubljom analizom i ozbiljnijim istraživačkim radom mogla i potvrditi hipoteza gospodina Sandeta Trajkovića da je Surdulica bila središte župe Inogošte (Vinogoš).
Pod vlašću Arnauta u Osmanskom carstvu[uredi | uredi izvor]
U drugoj polovini 18 i 19 veku sve do oslobođenja 1878. godine vlast u Surdulici i okolini bila je u rukama novodoseljenih Arnauta čije je sedište bilo u selu Masurici i Donjem Romanovcu odakle je i čuveni Sulejman-beg trajno zabeležen kroz istoimeni čoček koji čuveni surdulički trubači i danas često izvode. Uoči istorijski prelomne 1877-1878. godine u južnim krajevima Srbije ispoljava se jače rodoljublje i nestrpljivo očekuje sloboda sa severa. Sve je to odjeknulo u usmenim stihovima, koji su pevani ne samo u ovčarskim kolibama i vodenicama već i na crkvenim slavama i saborima.
U doba turske vladavine, krajem XVIII i u XIX veku, Surdulica je imala četiri mahalska stratuma:
- Srpski naseobinski stratum nalazio se na mestu gde se ravan Masuričke kotline i plavina dodiruju s planinskim obodom Vardenika.
- Turski mahalski naseobinski stratum zauzimao je nešto niži položaj od srpskog, granajući se s obe strane reke Vrle ka masuričkoj kotlini, kao i današnju kutinsku (kupinska) mahalu (današnja Francuska ulica).
- Albanski naseobinski stratum nalazio se u podnožju planinskog oboda Vardenika i pripadao je rasturenom ili razbacanom mahalskom tipu.
- Poslednji je Romski naseobinski stratum, koji se nalazio na stavama planinskog podnožja Vardenika i plavine.
U sastavu Srbije[uredi | uredi izvor]
Ovakav položaj Surdulica je imala sve do oslobođenja od Turaka 1877. godine, kada je iz osnova izmenila svoju naseobinsku sliku doseljavanjem brojnog srpskog stanovništva, a raseljavanjem turskog i albanskog stanovništva. Ta slika se pogotovo menja kad Surdulica od seoskog naselja postaje varošica i sedište sreza Masuričkog u sastavu vranjskog okruga. Za vreme turske vladavine stanovništvo je bilo izmešano, od Srba i Arnauta. Arnauti su se po oslobođenju odmah mahom odselili. U Surdulici je 1882. godine bilo 33 naseljeničke kuće Srba, pored nekoliko preostalih arnautskih. Kuće su tu kao i u drugim okolnim mestima "sašorene".[2]
Rat za oslobođenje jugoistočne Srbije (Pirota, Niša, Prokuplja, Leskovca, Surdulice, Vranja, Bujanovca i Pčinje) počeo je 3. decembra 1877. godine. Srpske jedinice posle bitke za Grdelicu, probile su se po snežnim nanosima preko Lebeta i Mačkatice pomognute dobrovoljcima i ustanicima iz ovog kraja, i već 23. januara oslobodile Surdulicu i približile se glavnom cilju rata, Vranju. Čuveni vođa ustanka bio je prota Toma Mihajlović sa Vlasine.
U Surdulici je u 19. veku postojala osnovna škola. Do prvog srpsko-turskog rata tu je radila turska muška škola. Srpska muška trorazredna škola je počela rad 1879. godine, i tada je u nju pošlo 43 đaka.[3] Postavljen je 1882. godine za učiteljskog pripravnika Stojan Pešić. Učitelj Aleksa Đorđević je 1887. godine bio upravitelj škole u Surdulici. Bio je mesni učitelj 1889. godine Kosta Veljković. Godine 1896. učitelj je bio Mladen T. Nikolić.[4]
Narod oduševljen oslobođenjem, u velikom broju ponovo naseljava Surdulicu otkupljujući kuće i imanja od Turaka i Arnauta koji odlaze. Surdulica biva proglašena varošicom 1878. godine, a 1894. godine dolazi u posetu Surdulici i okolini kralj Srbije Aleksandar Obrenović. Tada je oduševljeni narod na ulazu u varoš bio postavio slavoluk sa velikim natpisom »Dobro došao mili gospodaru, vesele se Inogoštani stari«.
Jovan Hadži Vasiljević ističe da je ova ponovna pojava istorijskog imena Inogošte za Surdulicu upotrebljena po nagovoru Niškog episkopa Nestora ali i zbog još uvek žive legende ovog naroda o postojanju stare srednjovekovne Srpske župe i grada Inogošte na ovim prostorima.
U Vranjskom okrugu je 1890. godine se nalazio Masurički srez. Po popisu od 31. decembra 1890. godine u Surdulici je bilo 170 kuća sa 961 dušom.[5] Godine 1901. Surdulica je postala po administrativnoj podeli sedište Masuričkog sreza. A samu opštinu Surduličku činili su tada Surdulica i Topli do.[6]
Četnička akcija u Makedoniji i na Kosovu i Metohiji[uredi | uredi izvor]
Silno rodoljublje podstaknuto uspešnim ratom od 1878. godine i očajničkim vapajem srpskog stanovništva iz stare Srbije (Makedonije) i sa Kosova koje je i dalje trpelo zulume aga i begova uticalo je da veliki broj mladića, intelektualaca, oficira i državnih činovnika oduševljeno učestvuje od 1903. godine, pod rukovodstvom čuvenog Izvršnog odbora Srpske četničke akcije iz Vranja koje predvodi oficir i pesnik Žika Rafajlović, u dugo osporavanoj od kominterne i njenih eksponenata, ali više nego opravdanoj, rodoljubivoj i junačkoj akciji Srpskih četnika u Makedoniji i na Kosovu i Metohiji koja je kao prosvetna i oslobodilačka, intenzivno trajala od 1903. do 1912. Mnogi Surduličani podstaknuti željom da oslobode srpski istorijski i kulturni prostor, koji se 500 godina nalazio pod vlašću Osmanskog carstva, prelaze granicu kod Buštranja i kao pripadnici srpskih četa oslobađaju i štite srpski narod od turskog zuluma i sve izraženije bugarizacije koju od Berlinskog kongresa sprovodi Bugarska egzarhijska crkva i Makedonsko-Edrenski komitet, odnosno VMRO. Među najpoznatijim Surduličanima komitama je Milan Čekvatinac koji je još kao dečak od 16 godina otišao u četu i četovao sve do 1918. godine. Ideolog srpske četničke akcije u Surdulici bio je Petar Ristić učitelj.
Balkanski ratovi i Prvi svetski rat[uredi | uredi izvor]
U ratovima od 1912-1913. i 1915. područje Surdulice i Vlasine poprište je velikih i odsudnih bitaka za odbranu Srbije od »bugarskog udara u leđa«. Čuveni Vlasinski odred pod komandom pukovnika Mihajla Plazine uspešno je zaštitio bok srpske vojske sprečio bugarsku armiju da zaokruži srpsku vojsku na Kosovu i omogućio joj bezbedno povlačenje preko Albanije o čemu svedoče mnoga vojnička groblja na Vlasini.
Tokom Prvog svetskog rata Surdulica je postala čuvena kao «Surdulica srpska kosturnica« zbog neviđenog masakra civilnog stanovništva, rodoljuba i intelektualaca Srbije od strane Bugara. U Surdulici je tada zverski ubijeno oko 20.000 najviđenijih Srba.
Kralj Aleksandar Karađorđević i srpska vlada podigli su 1924. godine u Surdulici spomen gimnaziju i kosturnicu kapelu da svedoče o tim događajima.[7]
1943. godine kosturnicu su srušili bugarski okupatori a kosti rasuli u dolinama Vrle i Romanovske reke. Kosturnica je obnovljena tokom 2009. godine, ali na starom Surduličkom groblju postoji mali spomenik » Surduličkim mučenicima «, koji je podigla Opština 1998. godine.
Dvadeseti vek[uredi | uredi izvor]
U Surdulici je 27. septembra 1922. godine od Više osnovne škole postala, četvororazredna Niža realna gimnazija.[8] Kasnije se javljaju i Realna gimnazija i Građanska škola u mestu.
Još 1923. godine Surduličani Bainci su podigli prvu hidrocentralu pa je Surdulica ušla u red prvih elektrificiranih mesta u Srbiji.
U tom periodu u Surdulici se podiže čuveni Sanatorijum za oporavak ratnika iz Prvog svetskog rata i lečenje tuberkuloze.[9] Ova nadaleko čuvena bolnica koja se po kvalitetu, u ono vreme, takmičila sa Davosom u Švajcarskoj, sve zahvaljujući sjajnom timu lekara predvođenih gospodinom Mišom Petkovićem, nije bila samo zdravstvena već i važna kulturna institucija. Veliki je broj srpskih umetnika koji su se tu ležali i ostavljali svoje umetničke tragove na »atmosferu«, stanje svesti ili kulturu samog grada (»Kad su cvetale tikve«, Dragoslav Mihailović). U to vreme Surdulica je imala dva izgrađena bazena za kupanje, brojne sportske terene, između ostalog za tenis i odbojku, otvoreni bioskop koji je mogao da se gleda iz automobila...
Godine 1937. u Surdulici se kao i svake godine održavao trodnevni Preobraženski robno-stočni vašar. Tu je bilo više dobrih hotela za smeštaj posetilaca. Imala je Surdulica poštu, telegraf i telefon, a željeznička pruga se nalazila na udaljenosti od 10 kilometara. Bio je dobro razvijen automobilski putnički saobraćaj.[10] Krajem te godine otvorena je školska poliklinika.[11]
Narod ovoga kraja u Drugom svetskom ratu aktivno učestvuje u borbi protiv bugarskih i drugih okupatora i daje svoj doprinos pobedi nad fašizmom. Na tom dugačkom, krvavom i borbenom putu ostavilo je svoje mlade živote 218 sinova i kćeri Surdulice, a stotine stradalih od fašističkih okupatora daleko su brojnije i tužnije, jer prelaze u hiljade. Takođe treba napomenuti da je Surdulica iznedrila u tim ratnim i teškim godinama najbolje junake i sinove a među njima zasluženo mesto pripada narodnom heroju Tomi Ivanoviću inače poznatom kao Pera Mačkatovac
NATO bombardovanje[uredi | uredi izvor]
Nažalost, svoj ružni epitet » Srpska kosturnica », Surdulica ponovo dobija 1999. godine, na pragu 21. veka, za vreme agresije 19 NATO država na našu zemlju. U gotovo svakodnevnom razaranju grada i okoline u kome je, stradalo oko 700 zgrada uključujući tu i bolnicu » Sanatorijum «, gradski vodovod, školu J. J. Zmaj... poginulo je 35 ljudi.
Moderno doba[uredi | uredi izvor]
Danas je Surdulica obnovljena i ponovo je lep, čist i moderan grad i opština sa razvijenom privredom, putnom mrežom, elektro, vodovodnom i kanalizacionom mrežom, razvijenim školstvom, zdravstvom i brojnim institucijama od interesa za građane.
Geografija[uredi | uredi izvor]
Surdulica je kroz svoju istoriju izrasla u lep, moderan grad sa oko 9.000 stanovnika i oko 5.000 zaposlenih u opštini.
Grad Surdulica se nalazi u istočnom delu Masuričke kotline, s obe strane reke Vrle (duga 27 km), desne pritoke Južne Morave. Grad je na mestu gde Vrla izlazi iz Vardeničke klisure i potom teče kroz Masuričku kotlinu. Tu Vrla prima s leve strane pritoku, Romanovsku reku. Surdulica je podignuta s obe strane ove dve reke i na plavini, što joj daje živopisan izgled, a reke omogućavaju moderan urbanistički razvoj.
Industrija[uredi | uredi izvor]
Već u prvoj posleratnoj godini 1946. Surdulica se užurbano oporavlja. Obrazuje se srez masurički, obnavlja ono malo predratne privrede, zanatstvo i trgovina. Posebna pažnja ipak, poklanja se obnavljanju i razvoju poljoprivrede i stočarstva u ravničarskim i u planinskim selima područja. Krajem prve posleratne godine počeće prvi radovi na izgradnji HE »Vlasina«, a sa njima i intenzivan prodor novog života u samom gradu i njegovoj okolini. Upravo su godine izgradnje velikog elektroenergetskog sistema preporodile čitav kraj, jer se njegove potrebe i uz njega razvijaju i najjači današnji surdulički kolektivi i kapaciteti: «Mačkatica«, »Zidar«, »Knauf insulation«, Pekara, Zastava »Peti Septembar«, »Promet-servis«, J. P.»Vodovod«, Fabrika vode »Rosa«, »Simpo-Stil« i u zadnje vreme veliki broj privatnih, malih preduzeća.
Zdravstvo[uredi | uredi izvor]
Primarnu zdravstvenu zaštitu u opštini pruža Dom zdravlja sa ambulantama u gotovo svim većim selima i na Vlasini, Klisuri i Božici. U Surdulici postoji Opšta bolnica sa svim potrebnim odeljenjima a i specijalna bolnica za lečenje tuberkuloze, Sanatorijum. Ovde se nalazi Zdravstveni centar Surdulica.
Školstvo[uredi | uredi izvor]
Osnovnim obrazovanjem i vaspitanjem na području SO Surdulica bilo je obuhvaćeno 2673 učenika od prvog do osmog razreda u 127 odeljenja u 7 osnovnih škola. U osnovnom obrazovanju stalna je tendencija unapređivanja oblika i sadržaja vaspitno obrazovanog rada, poboljšavanja materijalne osnove rada, a sve u otežanim uslovima obezbeđivanja finansijskih sredstava u čemu opština ima veliku podršku Evropske unije. U oblasti osnovnog obrazovanja, ostaje i nadalje veoma izražena tendencija opadanja broja učenika u seoskom području kao posledica odumiranja sela što predstavlja problem Srbije gde opština očekuje odgovarajuću ekonomsku politiku države.
U oblasti dečje zaštite u Surdulici postoje dva veoma funkcionalna obdaništa, kapaciteta 252 dece u jednoj smeni. Pored vaspitnih grupa u gradu, postoje objekti za poludnevni boravak u selima: Jelašnici, Suvojnici, Binovcu, Masurici, Alakincu i Belom Polju. Ove godine donacijom Nemačke vlade izgrađena je zgrada romskog obrazovnog centra u kojoj će se odvijati programi pomoći romskoj i ostaloj deci u obrazovanju.
U Surdulici postoje 3 srednje škole: gimnazija, poljoprivredno šumarska i srednja tehnička škola što omogućava potpun obrazovni obuhvat đaka. Odnedavno u Surdulici je počeo sa radom i privatni fakultet „MEGA TREND“, istina sa skromnim kapacitetima, ali samim postojanjem pruža mogućnost meštanima i okolnim opštinama lakše studiranje. Takođe je inicijalna kapisla, jer postoje indicije za otvaranje drugih fakulteta na teritoriji opštine Surdulice. Za to postoje tehničke mogućnosti, volja lokalne samouprave i stanovništva. Preduzimanje takvog koraka za Surdulicu se javljaju mogućnosti razvijanja ne samo grada, već i lokalne industrije, turizma, povećanje standarda stanovništva i ono što je trenutno goreći problem malih gradova, sprečavanje osipanja stanovništva.
Kultura[uredi | uredi izvor]
Na području opštine kulturni sadržaji i aktivnosti odvijaju se preko kulturnog centra u čijem je delokrugu prikazivanje filmova, amaterske aktivnosti, estrada i ostali sadržaji i gradske biblioteke »Radoje Domanović« koja se osim bibliotečkom delatnošću bavi izdavaštvom, organizacijom književnih večeri, tribina, multimedijalnim projektima i obrazovanjem marginalizovanih, ugroženih i ranjivih grupa.
Pravoslavne crkve[uredi | uredi izvor]
Na teritoriji SO Surdulica postoji ukupno 11 pravoslavnih hramova, ali i mnogo mesta koje narod zove crkvinama, crkvišta, gde nalazimo ostatke, najčešće temelje starih porušenih (za vreme Turaka) crkava i kapela a koje se i dan danas izuzetno poštuju od naroda.
- Klisura hram Sv. Trojice, izgrađen 1878. god.
- Vlasina hram Sv. Proroka Ilije iz 18 veka.
- Jelašnica hram Rođenja Svete Bogorodice, izgrađen 1892. god.
- Mačkatica hram Sv. Jovana Krstitelja iz 19 veka.
- Suvojnica hram Sv. Trojice.
- Surdulica hram Sv. vel. Georgija, izgrađen 1895. god.
- Hram Sv. Pantelejmona iz 19 veka izgrađen na temeljima manastira Sv. Roman.
Iznad sela Kostreševci, u dolini Paljske reke, nalazi se manastir Palja, posvećen Sv. Bogorodici, čija starost nije utvrđena, ali se smatra da ga je podigao vizantijski car Roman Diogen u 11 veku i da je služio kao skit (usputna stanica, odmorište) između Rilskog manastira i Sv. Prohora Pčinjskog, koje je izgradio isti ktitor.
Demografija[uredi | uredi izvor]
U naselju Surdulica živi 8476 punoletnih stanovnika, a prosečna starost stanovništva iznosi 37,2 godina (36,4 kod muškaraca i 37,9 kod žena). U naselju ima 3239 domaćinstava, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 3,36.
Ovo naselje je uglavnom naseljeno Srbima (prema popisu iz 2002. godine), a u poslednja tri popisa, primećen je pad u broju stanovnika.
 |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||
| m | ž |
|||
| ? | 24 | 38 | ||
| 80+ | 40 | 71 | ||
| 75—79 | 88 | 140 | ||
| 70—74 | 166 | 223 | ||
| 65—69 | 277 | 302 | ||
| 60—64 | 250 | 267 | ||
| 55—59 | 209 | 248 | ||
| 50—54 | 431 | 442 | ||
| 45—49 | 489 | 492 | ||
| 40—44 | 415 | 440 | ||
| 35—39 | 349 | 385 | ||
| 30—34 | 358 | 389 | ||
| 25—29 | 373 | 390 | ||
| 20—24 | 443 | 403 | ||
| 15—19 | 438 | 411 | ||
| 10—14 | 365 | 366 | ||
| 5—9 | 332 | 312 | ||
| 0—4 | 259 | 289 | ||
| Prosek : | 36,4 | 37,9 | ||
| ||||||||||||||||||||||||
|
| Pol | Ukupno | Neoženjen/Neudata | Oženjen/Udata | Udovac/Udovica | Razveden/Razvedena | Nepoznato |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Muški | 4.350 | 1.230 | 2.890 | 157 | 70 | 3 |
| Ženski | 4.641 | 937 | 2.966 | 614 | 123 | 1 |
| UKUPNO | 8.991 | 2.167 | 5.856 | 771 | 193 | 4 |
| Pol | Ukupno | Poljoprivreda, lov i šumarstvo | Ribarstvo | Vađenje rude i kamena | Prerađivačka industrija |
|---|---|---|---|---|---|
| Muški | 2.001 | 66 | 0 | 0 | 511 |
| Ženski | 1.438 | 23 | 0 | 1 | 430 |
| UKUPNO | 3.439 | 89 | 0 | 1 | 941 |
| Pol | Proizvodnja i snabdevanje | Građevinarstvo | Trgovina | Hoteli i restorani | Saobraćaj, skladištenje i veze |
| Muški | 196 | 283 | 176 | 53 | 69 |
| Ženski | 45 | 25 | 247 | 41 | 14 |
| UKUPNO | 241 | 308 | 423 | 94 | 83 |
| Pol | Finansijsko posredovanje | Nekretnine | Državna uprava i odbrana | Obrazovanje | Zdravstveni i socijalni rad |
| Muški | 15 | 16 | 270 | 83 | 90 |
| Ženski | 16 | 11 | 101 | 118 | 275 |
| UKUPNO | 31 | 27 | 371 | 201 | 365 |
| Pol | Ostale uslužne aktivnosti | Privatna domaćinstva | Eksteritorijalne organizacije i tela | Nepoznato | |
| Muški | 30 | 0 | 0 | 143 | |
| Ženski | 26 | 0 | 0 | 65 | |
| UKUPNO | 56 | 0 | 0 | 208 | |
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ „Popis u Srbiji prema polu i starosti po naseljima” (PDF). stat.gov.rs. Pristupljeno 21. 1. 2024.
- ^ "Težak", Beograd 1882. godine
- ^ "Prosvetni glasnik", Beograd 1880. godine
- ^ "Prosvetni glasnik", Beograd 1896. godine
- ^ "Službeni vojni list", Beograd 27. jul 1891. godine
- ^ "Policijski glasnik", Beograd 1901. godine
- ^ "Vreme", Beograd 9. avgust 1924. godine
- ^ "Prosvetni glasnik", Beograd 1922. godine
- ^ "Politika", 3. avg. 1938
- ^ "Pravda", Beograd 1937. godine
- ^ "Politika", 24. dec. 1937
- ^ „Knjiga 9”. Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, podaci po naseljima (PDF). webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. maj 2004. ISBN 86-84433-14-9.
- ^ „Knjiga 1”. Stanovništvo, nacionalna ili etnička pripadnost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-00-9.
- ^ „Knjiga 2”. Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-01-7.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
- Mape, aerodromi i vremenska situacija lokacija (Fallingrain)
- Satelitska mapa (Wikimapia)[mrtva veza]
- Gugl satelitska mapa (Maplandia)
- Plan naselja na mapi (Mapquest)
| Međunarodne | |
|---|---|
| Državne | |
