Teranda
Teranda (lat. Theranda) je bilo antičko rimsko naselje[1] u Gornjoj Meziji. Kao i za mnoga druga rimska i predrimska naselja, za Terandu nije utvrđen tačan lokalitet.[2]
Ideja o postojanju Terande potiče od Pojtingerove table, na kojoj se nalazi spisak stanica, na putu između Niša i Lješa, odnosno Naisusa (lat. Naissus) i Lisusa (lat. Lissus), koji je delom prolazio kroz Kosovo i Metohiju. Dužina puta iznosila je oko 315 km (211 rimskih milja). Naselja su bila ispisana sledećim redosledom[3]:
| „ | Naisso XIV Ad Herculem VI Hammeo XX Ad Fines XX Vindenis XIX Viciano XXV Theranda XXX Gabuleo XVII Creveni XXX Ad Picaria XXX Lissum | ” |
gde rimski brojevi označavaju međusobno rastojanje između naselja, izraženo u miljama, po kojoj je Teranda 104 milje, odnosno 154 km udaljena od Nisusa.[3]
Terandu, odnosno termin lat. Thermidava[3] pominje Ptolomej u 2. veku, u svom delu „Geografija“[4]. U 5. veku pominje ga pod imenom „Petrizen“ Prokopije iz Cezareje u svom delu „O građanima“ (lat. De Aedificiis), kao nedavno obnovljen grad. Teranda se pominje i u delima koja govore o Justinijani Primi, što nije naučno potvrđeno.[4]
Krajem 19. i početkom 20. veka došlo je do pokušaja da se utvrde lokacije mnogih naselja na putu između Naisusa i Lisusa . Prvobitno je Konstantin Jiriček pretpostavio da se nalazio na mestu današnjeg grada Prizrena.[2]
Kasnijim arheološkim istraživanjima je utvrđeno da se u Prizrenu ne nalaze rimske naseobine, pa su autori kao Emil Čerškov i Konrad Miler smatrali da ubikaciju treba tražiti oko Suve Reke ili Ljubižde, u dolini reke Miruše, nedaleko od Prizrena, gde su tragovi rimskog naselja arheološki potvrđeni.[3] S druge strane, Ivan Stepanovič Jastrebov, smatrao je da je Teranda mogla postojati na prostoru današnje Teražde, kao slovenska naseobina iz predrimskog perioda i da su od Teražde vodila dva puta do jadranske obale. Jedan je bio na relaciji Teranda (Teražda) - Novake - Giljance – Selogražde – Grehovce – Mušutište - Carevac – Sirinićka župa - Kačanik, a drugi na relaciji Teranda (Teražda) – Novake - Trnje - Široko - Rečane kod Suve Reke – prevoj Dulje - Štimlje – Lipljan.[2]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ The Princeton Encyclopedia of Classical Sites : Theranda (Prizren) Yugoslavia, pristup 19.4.2014(jezik: engleski)
- ^ a b v Forum Muštište: [1] Arhivirano na sajtu Wayback Machine (16. oktobar 2011)Dragomir Stanisavljević Živkin, 19.09.2010, pristup 19.4.2013.
- ^ a b v g SANU - Balkanološki institut: „Dardanija u rimskim itinerarima“, (gradovi i naselja), Vladimir P. Petrović, Beograd (2007)(jezik: srpski)(jezik: francuski)
- ^ a b Prizren: „Prizren Kosovo i Metohija“[mrtva veza], pristup 19.4.2013