Trka ka moru
 | Ovaj članak sadrži spisak literature, srodne pisane izvore ili spoljašnje veze, ali njegovi izvori ostaju nejasni, jer nisu uneti u sam tekst. |
Trka ka moru je ime jednog razdoblja Prvog svetskog rata, kada su dve strane, koje su ušle u rovovski rat neprekidno pokušavale da jedna drugu izmanevriše i zaobiđe sa strane. Ti manevri na severnom krilu doveli su do širenja linije fronta na sever do Severnog mora. Trka ka moru je započeta u septembru 1914. na švajcarskoj granici, a završila se na Severnom moru kada je 22. novembra prestala ofanziva kod Ipra. Tokom bitaka u Pikardiji, Artoa i Flandriji nijedna strana nije došla u prednost, a ponovljaju se pokušaji da se nađu otvoreni bokovi neprijatelja, sve dok linija fronta nije došla do mora. Ta trka do mora je samo izraz, iako to nije bila trka, nego pokreti kao rezultat neuspelih manevara zaobilaženja sa boka, pomoću kojih bi se neprijatelj napadao odostraga. Rat se posle toga uglavnom pretvorio u rovovski rat.
Posle bitke kod Marne[uredi | uredi izvor]
Posle Prve bitke na Marni i pobede saveznika usledila je saveznička kontraofanziva i Prva bitka na Eni, koja je završila neodlučeno. Tom bitkom kod Ene na tom području se učvrstila linija fronta. Zbog toga su neprijateljske strane počele tražiti način da se izmanevriše i napadne sa strane protivnik. I jedna i druga strana su koristile železnicu za najbrži prevoz vojske. Francuzima je bila dostupna železnica kroz Amijen, a Nemcima preko Lila. Francuska 10. armija sakupljala se u Amijenu od sredine septembra, a 25. septembra je započela sa kretanjem prema istoku. Nemačka 6. armija dosegla je Bapom 26. septembra, a napredovala je do Tipvala 27. septembra. Tu će se dve godine kasnije 1916. odvijati bitka na Somi. Nemački cilj je bio da idu zapadno prema Lamanšu i da:
- zauzmu industrijske i poljoprivredne regije severne Francuske,
- da odseku snabdevanje Britanskom ekspedicionom korpusu
- i da izoluju Belgiju.
- osvoje Flandriju pomoću šest od 11 nemačkih konjičkih divizija, koje bi pomele Flandriju sve do obale.
Međutim od 1. oktobra do 6. oktobra Francuzi pod Ferdinandom Fošom su zaustavili ofanzivu nemačke 6. armije severno od Some. Nemačka konjica je bila zaustavljena blizu Lila posle sukoba sa francuskim 22. korpusom. Jedina praznina, koja je ostala je bila u Flandriji, sa Belgijancima, koji su se nalazili kod Isera na severu i sa Francuzima, koji su se nalazili u Pikardiji na jugu.
Bitka kod Ipra i poplava dela Belgije[uredi | uredi izvor]
Pažnja se okrenula na Artoa i Flandriju, gde je Britanski ekspedicioni korpus započeo da se raspoređuje sa namerom da skrati linije snabdevanja kroz Bulonj sir Mer i Kale. U regiji Artoa formirala se linija bitkom kod Base izmeću 12. oktobra i 27. oktobra. Britanci su držali Aras, a Nemci Lens. U Flandriji Nemci su malom jedinicom zauzeli Ipr 3. oktobra, a britanska 7. divizija je zauzela Ipr 14. oktobra. Britanci su planirali da napreduju cestom do Menina, ali zaustavila ih je nadmoćnija nemačka vojska. Belgijski kralj Albert I naredio je da se morem poplavi deo Belgije otvaranjem zaštitnih brana u Nivportu na reci Iser. Poplavljeni deo je bio širok i do kilometar, a protezao se do Diksmidea. Nemci su posle toga skoncentrisali snage da se probiju kod Ipra. Započela je Prva bitka kod Ipra. Nemački napad je počeo 21. oktobra. Borbe su se odužile do kasnog novembra. Iako su britanske snage bile jako i opasno razvučene Nemci nisu uspeli u prodoru. Trka ka moru se zaustavila 22. novembra kada je prestala ofanziva kod Ipra. Zapadni front je još uvek imao rupa gde nije bila uspostavljena linija fronta. Na Vogezima linija fronta je uspostavljena tek početkom 1915.
Antverpen[uredi | uredi izvor]
Postojali su koordinisani napori manjih snaga belgijske vojske, francuskih marinaca, britanske mornarice i britanske mornaričke pešadije da se podržava Antverpen tokom opsade. Antverpen su Nemci zauzeli 10. oktobra 1914. Cilj je bio da se vežu nemačke snage i da se spreči da Nemci potpuno okupiraju belgijsku obalu. Okupacijom belgijske obale Nemci mogu koristiti belgijske luke kao bazu za podmornice i mogu lakše ometati snabdevanje britanske vojske. Kale i Bulonj sir Mer su imali ogroman značaj za snabdevanje britanske vojske i nakon trke ka moru ostali su pod savezničkom kontrolom. Saveznici su morali kontrolisati Lamanš ako žele da održavaju britansku vojsku u Francuskoj.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Churchill, W.S. The World Crisis 1911–1918 London (1938) Chapter XII
