Tupoljev ANT-9
| Tupoljev ANT-9 / PS-9 | ||
|---|---|---|
|
| ||
| Opšti podaci | ||
| Namena | putnički avion | |
| Posada | 2 | |
| Broj putnika | 9 | |
| Poreklo |  SSSR
| |
| Proizvođač | CAGI | |
| Probni let | 5. maj 1929. | |
| Uveden u upotrebu | 1931. | |
| Povučen iz upotrebe | 1945. | |
| Status | neoperativan | |
| Prvi operater | Aeroflot | |
| Broj primeraka | 70 | |
| Dimenzije | ||
| Dužina | 16,65 m | |
| Visina | 5,00 m | |
| Raspon krila | 23,80 m | |
| Površina krila | 84,00 m² | |
| Masa | ||
| Prazan | 3.680 kg | |
| Normalna poletna | 5.690 kg | |
| Pogon | ||
| Motori | klipni | |
| Broj motora | 3 | |
| Fizičke osobine | ||
| Klipnoelisni motor | 3 x Gnome Rone Titan/M-26/Rajt | |
| Snaga KEM-a | 3 x 170/220/220 kW | |
| Snaga KEM-a u ks | ili 3 x 230/300/300 ks | |
| Performanse | ||
| Maks. brzina na Hopt. | 205 km/h | |
| Ekonomska brzina | 185 km/h | |
| Radijus kretanja | 700 do 1.000 km | |
| Plafon leta | 4.500 m | |
| Brzina penjanja | 115 m/min | |
 Portal Vazduhoplovstvo
| ||
Tupoljev ANT-9 / PS-9, (rus. Туполев АНТ-9 / ПС-9), je tromotorni putnički avion na klipno elisni pogon ruskog proizvođača Tupoljev namenjen prevozu 9 putnika. Dvomotorna varijanta ovog aviona je nazvana PS-9. Razvijen je na osnovu višenamenskog aviona ANT-7. Prvi let prototipa bio je 5. maj 1929. godine.
Projektovanje i razvoj[uredi | uredi izvor]
Avion ANT-9 je razvijen kao reakcija na to što se na domaćim linijama vazdušnog saobraćaja koristili isključivo avioni stranih proizvođača (Foker, Dornije i Junkers). Projektovanje je počelo decembra 1927. godine, a prvi prototip sa francuskim motorima Gnome-Rhone Titan je predstavljen javnosti na Prvomajskoj paradi 1929. godine na Crvenom trgu u Moskvi. Testiranje aviona je završeno u junu mesecu i nakon toga je počela serijska proizvodnja od 12 primeraka. Pre nego što je uključen u redovni saobraćaj ovaj avion je napravio jedan rekordan let Moskva-Travemunde-Berlin-Pariz-Marselj-Rim-Beograd-Varšava-Moskva i time dokazao svoj kvalitet. Na tom putu avion je prevalio 9.037 km u vazduhu proveo 53 sati, znači leteo je prosečnom brzinom od preko 170 km/h. Od 1931. godine ANT-9 je uključen u domaći saobraćaj a od 1933. i na relaciji Moskva-Berlin.
Tehnički opis[uredi | uredi izvor]
Avion Tupoljev ANT-9 je visokokrilni avion potpuno metalne konstrukcije (noseća struktura od čeličnih profila i cevi a oplata od talasastog aluminijumskog lima), sa tri klipno elisna vazduhom hlađena radijalna motora, koji su postavljeni dva na krila i jedan na nosu aviona. Svaki motor ima dvokrake elise sa fiksnim korakom. Na prototipu ANT-9 su ugrađivani motori Gnome-Rhone Titan, radijalni motor vazduhom hlađen sa 7 cilindara i snage 230 KS, u serijskoj proizvodnji su od 1931. godine ugrađivani ruski motori M-26 takođe radijalni motor vazduhom hlađen snage 300 KS, pošto se nije pokazao dovoljno pouzdan od 1933. godine ugrađivani su motori Wright Whirlwind od 300 KS sa trokrakim metalnim elisama. Postoji i dvomotorna varijanta ovog aviona u koju su ugrađivana dva Mikulin M-17 motori sa vodenim hlađenjem i V-linijskim rasporedom cilindara sa snagom od 500 KS. Kod ovog aviona je maksimalna brzina sa 205 povećana na 215 km/h. Da bi se razlikovali od ostalih ANT-9 aviona ovi dvomotorni avioni su dobili oznaku PS-9. Avion ima fiksni (neuvlačeći) stajni trap sa dva točka smeštana ispod krila aviona, treća oslona tačka je drljača koja se nalazi na repu aviona. Trup aviona je pravougaonog poprečnog preseka i u njega se mogu komotno smestiti 9 putnika. Posada je smeštena u posebnu zatvorenu kabinu a avion je opremljen duplim komandama, a piloti su sedeli jedan pored drugog.
Operativno korišćenje[uredi | uredi izvor]
Ukupno je proizvedeno preko 70 primeraka aviona ANF-9. Tri Avion ANT-9 sa Rajt motorima su ušli kao ruski kapital u Rusko-Nemačku vazduhoplovnu kompaniju Deruluft i u njoj letela na liniji Moskva-Berlin. Nekoliko aviona je koristilo Sovjetsko ratno vazduhoplovstvo i to kao VIP verzije a ostali avioni su služili u floti Aeroflota za održavanje redovnih unutrašnjih putničkih i poštanskih vazdušnih linija. Ovi avioni su leteli sve do 1945. godine kada su otišli u zasluženu penziju. Pre rata su napravljeni planovi i za sanitetsku verziju aviona ANT-9, ali taj projekt nije realizovan iz opravdanih razloga. Međutim, u toku rata ovi su se avioni ipak koristili za prevoz ranjenika jednostavnim izbacivanjem sedišta iz aviona stvoren je prostor za smeštaj nosila sa ranjenicima. U toku rata ovim avionima se uglavnom održavao avio saobraćaj u srednjoj Aziji i Kavkazu. Pored Rusije ovaj avion je koristio i Turski avio-prevoznik.
Zemlje koje su koristile ovaj avion[uredi | uredi izvor]
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Janić, Čedomir (2003). Vek avijacije - [ilustrovana hronologija] (na jeziku: (jezik: srpski)). Beočin: Efekt 1. COBISS.SR 110428172.
- Marck, Bernard (1997). Historie de L'aviation. Paris: Flammarion. ISBN 2-08-010038-6.
- Gordon, Yefim; Rigament, Vladimir; (2005). OKB Tupolev: History of the Design Bureau and its Aircraft (na jeziku: (jezik: engleski)). Hinckley, England: Midland Publishing. ISBN 978-1-85780-214-6.
- Donald, David (1997). The Complete Encyclopedia of World Aircraft (na jeziku: (jezik: engleski)). NY: Barnes & Noble. ISBN 978-18-9410-224-7.
- Donald, David (1999). The Encyclopedia of Civil Aircraft (na jeziku: (jezik: engleski)). San Diego: Thunder Bay Press. ISBN 978-15-7145-183-5.
- Aboulafia, Richard (1996). Jane's Civil Aircraft (na jeziku: (jezik: engleski)). Glasgow: Harper Collins Publishers. ISBN 978-00-0711-024-7.
- Gunston, Bill (1995). The Osprey Encyclopaedia of Russian Aircraft 1875 - 1995 (na jeziku: (jezik: engleski)). London: Osprey. ISBN 978-1-85532-405-3.
- Duffy, Paul; Kandalov, Andrei; (1996). Tupolev: The Man and His Aircraft (na jeziku: (jezik: engleski)). Shrewsbury UK: Airlife Publishing. ISBN 978-1-85310-728-3.
- Stroud, John (1968). Soviet Transport Aircraft since 1945. (na jeziku: (jezik: engleski)). London: Putnam. ISBN 978-0-370-00126-5.
- Šavrov, V. B. (2002). Istoriя konstrukciiй samoletov v SSSR do 1938 gg (na jeziku: (jezik: ruski)). Moskva: Mašinostroenie. ISBN 5-217-03112-3.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
- „Zvanični sajt Tupoljeva” (na jeziku: (jezik: ruski)). www.tupolev.ru. Pristupljeno 8. 12. 2010.
- „PS-9(ANT-9)” (na jeziku: (jezik: ruski)). Ugolok neba. 2004. Pristupljeno 18. 12. 2010.
- „Tupolev ANT-9/PS-9 (1929)” (na jeziku: (jezik: engleski)). www.aviastar.org. Pristupljeno 18. 12. 2010.
- „Aeroflot Early Developments 1917-1945” (na jeziku: (jezik: engleski)). www.globalsecurity.org. Pristupljeno 18. 12. 2010.
- „ANT-9 by A.N.Tupolev” (na jeziku: (jezik: engleski)). www.ctrl-c.liu.se. Arhivirano iz originala 25. 02. 2008. g. Pristupljeno 18. 12. 2010.