Uzun Mirko Apostolović
Uzun-Mirko Apostolović | |
|---|---|
 Uzun Mirko Apostolović (ulje na platnu Uroša Kneževića, 1855) | |
| Datum rođenja | 1782. |
| Mesto rođenja | Brajkovac Osmansko carstvo |
| Datum smrti | 20. novembar 1868. |
| Mesto smrti | Beograd Kneževina Srbija |
Uzun-Mirko Apostolović (Brajkovac kod Lazarevca 1782 — Beograd 20. novembar 1868) bio je vojni zapovednik, bimbaša u Prvom i Drugom srpskom ustanku. Nadimak Uzun dobio je zbog svog rasta, jer „uzun“ na turskom znači visok. Posebno se istakao i proslavio prilikom oslobađanja Beograda 1806.
Biografija[uredi | uredi izvor]
Rođen 1782. godine u Brajkovcu, koji se, u to vreme, zbog sumpornih isparenja na izvorištu lekovite vode zvao Smrdljikovac. Njegova porodica je iz Pipera prvo došla u Rudnički kraj, odakle se posle preselila u okolinu Beograda, da bi u vreme austrijsko-turskih ratova boravila u Sremu.[1][2]
Otac Petar Apostolović i deda Apostol poginuli su u austrijsko-turskom ratu 1792. boreći se u Kočinoj Krajini u frajkoru protiv Turaka. Po povratku iz Srema, Mirko je sa majkom živeo u Mislođinu, odakle je prešao u Beograd, gde je učio terzijski zanat.[2]
Posebno se proslavio u bici za Beograd 29-30. novembra / 11-12. decembra 1806, kada je zajedno sa svojom četom i bimbašom Kondom, bivšim turskim krdžalijskim vojnim zapovednikom u Beogradu, ušao neprimetno u grad i sa unutrašnje strane otvorio Sava-kapiju srpskoj vojsci. Teže je ranjen u borbi sa turskom stražom na kapiji. Tokom ustanka Uzun Mirko Apostolović je nosio crvenu dolamu a na njoj toke (pancir) od 24 ploče, četiri gornje veće i dvanaest donjih manjih.[3]
Bio je ranjen; na Karanovcu (današnje Kraljevo) (1805) u glavu, na Smederevu (1805) u rame, na Sava-kapiji (1806) nožem po desnoj ruci, na Užicu (1805 ili 1807) u kuk, na Malajnici (1807) u prsa, na Drini (1810) sabljom preko butine, na Paraćinu (1805) u levi list. Posle propasti Prvog srpskog ustanka lečio je svoje rane u Beču. Učesnik je Drugog ustanka i tukao se sa Turcima na Liparu, Čačku i Dublju. Kada je zatražio penziju od Sovjeta (1842), sovjetnici su ga upitali gde su mu dokumenta, na šta im je odgovorio: „Moji su dokumenti mojih sedam rana!"
Uzun-Mirko koji je, kao i druge starešine iz njegovog pokoljenja, bio vezan za crkvu i poštovao sva pravila, imao je u svojoj kući jednu sobu na gornjem spratu, gde se ujutro i uveče molio pred ikonama. Prema svedočenju savremenika naglas se molio, tako „da se napolje čuti moglo".[4]
Umro je 1868. i sahranjen je u Beogradu. Njegova grobnica nalazi se danas na Novom groblju u Beogradu.
Za pedesetogodišnjicu Drugog srpskog ustanka, 21. maja 1865. knez Mihailo je Uzun Mirku svojom rukom pridenuo Takovski krst, a odlikovan je i crnogorskom Zlatnom medaljom Obilića.[5]
Rodoslov[uredi | uredi izvor]
Uzun-Mirko Apostolović rodonačelnik je porodice Uzun-Mirković. Njegov sin pešadijski pukovnik Ljubomir Uzun-Mirković (1832 — 1905) otac je divizijskog generala Dragoljuba Uzun-Mirkovića (1875 — 1941)[6], čiji sin Miroslav Uzun-Mirković je 1941. bio artiljerijski kapetan. Generala Uzun-Mirkovića brat od ujaka je divizijski general Dragutin Đ. Okanović, koji je 1906, kao pripadnik najužeg kruga Crne ruke, nakon ostavke na vojnu službu, zajedno sa Radojem Domanovićem pokrenuo list Novi pokret.
Nasleđe[uredi | uredi izvor]
Ulica Uzun Mirkova nalazi se u centru Beograda, na Opštini Stari grad. Datira još iz 19. veka, 1872. godine. Prostire se od Studentskog trga do Pariske ulice. Ova ulica spaja Studentski trg i Kalemegdan i jedna je od starogradskih ulica punih života. Nalazi se u neposrednoj blizini velikog broja fakulteta, kao i Univerzitetskog parka, Etnografskog i Pedagoškog muzeja. Ukršta se pod pravim uglom sa Ulicom kralja Petra.
Zanimljivosti[uredi | uredi izvor]
U filmu iz 1955. godine Pesma sa Kumbare, koji govori o opsadi i zauzeću Beograda, Uzun Mirka glumi Stole Aranđelović. Na filmu je Uzun Mirko prikazan u istorijski tačnoj unifromi sa tokama od 24 ploče, četiri gornje veće i dvanaest donjih manjih, kako ga je na portretu prikazao i Uroš Knežević.[3]
Porodično stablo[uredi | uredi izvor]
| Apostol (—1791) | ||||||||||||||||
| Petar Apostolov (—1791) | ||||||||||||||||
| Uzun - Mirko Apostolović (1782—1868) | ||||||||||||||||
| (—1) | ||||||||||||||||
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Vuk Stefanović Karadžić, [Beleške za žitija], Mirko Apostolović, Istorijski spisi II, Sabrana dela Vuka Karadžića, knjiga šesnaesta, Beograd 1969, 205.
- ^ a b Podatke o Uzun Mirku zapisao na osnovu njegovih kazivanja M. Milićević, Pomenik znamenitih ljudi, Beograd 1888, pp. 729-733.
- ^ a b Petar Milatović,Zabavnikov vodič kroz Prvi srpski ustanak, str. 43
- ^ K. Nenadović, Život i dela Karađorđa i njegovi vojvoda i junaka, Beč 1884, str. 64.
- ^ Zahvalnica Uzun Mirka na zlatnoj medalji Obilić. - U: Vojin, 1. januar 1866, strana 260.
- ^ Vid. general Dušan P. Trifunović, Smrt jednog hrabrog i odličnog komandanta, Drag. Lj. Uzun-Mirković, Politika, 8. mart 1941, str. 10.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
- Znamenite ličnosti Brajkovca
- Brajkovac kroz vekove - Uzun Mirko Apostolović
- Informacija o njegovom grobu (beogradska groblja)
