Urnisko jezero
Urnisko jezero, takođe i urvinsko jezero, je tip jezera koje nastaje pri jačim zemljotresima ili pod uticajem čoveka, kada dolazi do kliženja velike mase zemlje, koje pritom pregradi rečni tok. Voda nema kud da otiče pa se ujezerava. Takva jezera su se formirala na Savi 1737. i na Zapadnoj Moravi kod Ovčara 1896. godine. Najpoznatije jezero ovog tipa na svetu je Saresko koje se nalazi u dolini reke Murgab na Pamiru i nastalo je između 8. i 9. februara 1911. godine nakon katastrofalnog zemljotresa i urnisa.
Najpoznatija urvinska katastrofa u Srbiji u XX veku, koja je za rezultat imala formiranje jezera, desila se u dolini reke Visočice, desnoj pritoci Nišave. Krajem februara 1963. godine sa Mrtvačkog brda skliznuo je zemljano-stenoviti materijal zapremine od oko 1,5 miliona m3 i pregradio dolinu Visočice na 568 m n.v.[1] Prirodna zemljana brana od skliznutog materijala brzo je dostigla visinu od 35 m, dok je njena dužina u pravcu rečnog toga iznosila oko 550 m. Ona je bila uzrok ujezeravanju i izdizanju nivoa rečne vode pa je vrlo brzo potopljeno selo Zavoj, koje se nalazilo 3 km uzvodno od mesta pregrađivanja doline Visočice. Jezero je dobilo ime po ovom potopljenom selu - „Zavojsko”. Zavojsko jezero je danas veštačko jezero. Brana je ojačana i nadzidana ljudskom rukom, prokopan je tunel koji odvodi vodu od jezera do Pirota, čime su stvoreni uslovi da proradi manja hidrocentrala.[2]
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Dukić, D. i Gavrilović Lj. (2006): Hidrologija, Zavod za udžbenike i nastavna sredstav, Beograd.
- Mastilo, Natalija (2005): Rečnik savremene srpske geografske terminologije, Geografski fakultet, Beograd
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Dukić, Dušan; Gavrilović, Ljiljana (2008). Hidrologija. Beograd: Zavod za udžbenike. ISBN 978-86-17-15346-3.
- ^ Petrović, Dragutin; Manojlović, Predrag (2003). Geomorfologija. Beograd: Geografski fakultet, Beograd. str. 181—182. ISBN 86-82657-32-5.
