Filozofija društvenih nauka
Filozofija društvenih nauka proučava logiku i metodologiju društvenih nauka, kao što su sociologija, antropologija i političke nauke. Filozofe društvenih nauka zanimaju sličnosti i razlike između društvenih i prirodnih nauka, uzročno-posledične veze između društvenih pojava i mogućnost postojanja društvenih zakona.
Ogist Kont i pozitivizam[uredi | uredi izvor]
Kont je prvi put opisao ontologijske pozicije pozitivizma u delu Kurs pozitivne filozofije, veliki broj tekstova objavljen između 1830. i 1842. Prva tri toma Kursa su se odnosila na fizičke nauke koje već postoje (matematika, astronomija, fizika, hemija, biologija), a u poslednja dva je naglasio dolazak društvenih nauka. Kont se može smatrati kao prvi filozof nauke u današnjem smislu te reči.[1] Za njega su fizičke nauke morale da nastanu prve, pre nego što je čovečanstvo moglo da adekvatno usmeri napore na najtežu "kraljicu nauke", ljudsko društvo. Njegovo delo Pogled na pozitivizam je postavilo empirijske zadatke sociološke meode.
Kont je predložio opis društvene evolucije, pod pretpostavkom da društvo prolazi kroz tri faze u svom traganju za istinom, po zajedničkom zakonu tri faze. Ideja ima neke sličnosti sa Marksovom tačkom gledišta, da će se ljudsko društvo razvijati u pravcu komunističkog vrha. Ovo nije iznenađujuće, jer su oboje bili duboko pod uticajem ranog utopijskog pisca, Kloda Anrija de Rovroja, koji je bio Kontov učitelj i mentor. Kont i Marks su želeli da naučno stvore novu sekularnu ideologiju.
Rana sociologija Herberta Spensera je nastala kao reakcija na Konta. Pišući nakon brojnih otkrića u evolucionoj biologiji, Spenser je pokušao (uzaludno) da preformuliše discipilnu u socijaldarvinističku.
Savremena akademska disciplina sociologije je počela sa radom Emila Dirkema (1858-1917). Iako Dirkem odbacuje veći deo detalja Kontove filozofije, on je zadržao i usavršio metode, tvrdeći da su društvene nauke logičan nastavak prirodnih u sferu ljudske aktivnosti. Takođe insistira da one mogu da zadrže objektivnost, racionalizam, i pristup kauzalnosti.[2] Dirkem je osnovao prvo evropsko odeljenje za sociologiju na univerzitetu u Bordou 1895. godine. Iste godine je tvrdio u delu Pravila sociološke metode:[3] "Naš glavni cilj je da se proširimo naučni racionalizam ljudskog ponašanja... Ono što se naziva našim pozitivizmom je samo posledica racionalizma."[4] Dirkemova poznata monografija, Samoubistvo (1897), studija samoubistava među katoličkim i protestantskim grupama stanovništva, odvaja sociološku analizu od psihološke ili filozofske.
Pozitivistička tačka gledišta se povezuje sa 'scijentizmom'; stanovištem da se metode prirodnih nauka mogu se primeniti u svim oblastima istraživanja, bez obzira da li se radi o filozofskim istraživanjima ili istraživanjima društvenih nauka. Većina sociologa i istoričara je odavno odbacila ortodoksni pozitivizam. Pozitivizam zastupaju 'tehnokrate', ljudi koji veruje u socijalni napredak zasnovan na nauci i tehnologiji.[5]
Dirkem, Marks i Veber se češće nazivaju očevima modernih društvenih nauka. U psihologiji je pozitivistički pristup bio istorijski preferiran u biheviorizmu.
Epistemologija[uredi | uredi izvor]
Intelektualci se raspravljaju o tome u kojoj meri društvene nauke treba da imitiraju metode koje se koriste u prirodnim naukama. Osnov pozitivizma društvenih nauka tvrdi da se društvene pojave mogu i treba da se istražuju korišćenjem konvencionalnih naučnih metoda. Ova pozicija je usko povezan sa scijentizmom i naturalizmom. Glavni zadatak za filozofiju društvenih nauka je dati odgovor na pitanje u kojoj meri pozitivizam može biti okarakterisana kao "naučni" u pogledu osnovnih epistemoloških osnovama.
Naučnici poput Vilhelma Diltaja su napravili jasnu razlika između prirodnih i društvenih nauka. Ova otkrića su uticala na antipozitivizam i nastanak kritičke teorije Maksa Vebera i Džordža Zimela.[6] Scijentizam postaje sve manje popularan od 1960—ih godina.[7]
Vidi još[uredi | uredi izvor]
- Antipozitivizam
- Interkulturalna filozofija
- Filozofija ekonomije
- Filozofija istorije
- Filozofija psihologija
- Politička filozofija
- Pozitivizam
- Socijalna filozofija
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ http://plato.stanford.edu/entries/comte/ Stanford Encyclopaedia: Auguste Comte
- ^ Wacquant, Loic. 1992.
- ^ Gianfranco Poggi (2000).
- ^ Durkheim, Emile. 1895.
- ^ Schunk, Learning Theories: An Educational Perspective, 5th, 315
- ^ Outhwaite 2009, str. 22.
- ^ Outhwaite 1988, str. 19.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Outhwaite, William (2009) [1988]. Habermas: Key Contemporary Thinkers (2nd izd.). Polity Press. str. 22. ISBN 978-0-7456-4328-1.
- Braybrooke, David (1986). Philosophy of Social Science. Prentice Hall. ISBN 0-13-663394-3.
- Hollis, Martin (1994). The Philosophy of Social Science: An Introduction. Cambridge. ISBN 0-521-44780-1.
- Little, Daniel (1991). Varieties of Social Explanation : An Introduction to the Philosophy of Social Science. Westview Press. ISBN 0-8133-0566-7.
- Rosenberg, Alexander (1995). Philosophy of Social Science. Westview Harper Collins.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
- "Filozofija društvenih nauka"
- Filozofija društvenih nauka (Robert Audi Kembridž Enciklopedija filozofije)
- Filozofija društvenih nauka (Routledže Enciklopedija filozofije)
| Državne | |
|---|---|
| Ostale | |
