Hajdučka česma
| Hajdučka česma | |
|---|---|
 Hajdučka česma na Košutnjaku | |
| Opšte informacije | |
| Mesto | Beograd |
| Opština | Čukarica |
| Država |  Srbija |
| Koordinate | 44° 45′ 58″ S; 20° 26′ 09″ I / 44.766° S; 20.43595° I |
| Vreme nastanka | kraj 18. veka |
| Tip kulturnog dobra | česma i Spomenik |
| Nadležna ustanova za zaštitu | Gradska opština Čukarica |
| www | |
Hajdučka česma nalazi se u istočnom podnožju beogradskog parka Košutnjak, desno od puta za Pionirski grad.[1] Podignuta je u 18. veku i jedna je od najstrijih česama sa izvorskom vodom. Ovaj stari izvor, poznat po dobroj vodi[2] se trenutno (leto 2019) ne preporučuje za piće[3] .
Istorijat[uredi | uredi izvor]
Hajdučka česma jedna je od najpopularnijih i najstarijih beogradskih česama. Ne zna se poreklo imena niti kad je tačno podignuta, ali se pretpostavlja da je to bilo krajem 18. veka. Kao česma uređena je u doba kneza Miloša i njegovog sina kneza Mihajla, u vreme kada je Košutnjak pretvoren u lovište.[1] O njoj ima malo sačuvanih zapisa.
Prvi zapis u kome se pominje je testament Dositeja Obradovića u kome je izneo želju da bude sahranjen pored Hajdučke česme.
U zapisu iz 1828. godine se spominje uređenje česme, a i zapisu iz 1904. prvomajski skup srpskih socijalista koji je održan pored ove česme. Zapis u „Beogradskim opštinskim novinama“ iz 1937. godine kaže: „Hajdučka česma u Košutnjaku ozidana kamenom. Zid dug 4-5 metara, a visok do 3 metra. U zidu se nalaze tri udubljenja i u svakom po jedna slavina. Voda teče samo iz jedne slavine i to vrlo slabo.“[4]
Hajdučka česma je obnovljena između 2001. i 2003. godine.
Izgled[uredi | uredi izvor]
Sadašnji izgled česme datira s kraja XIX veka sa kamenim delovima profilacije, dok su ostale površine pokrivene veštačkim kamenom u XX veku.
Fasada česme je oblikovana u neorenesansnom stilu, sa klasičnim soklom, tri zasvedene niše sa lulama za vodu, koje su po vertikali podeljene jonskim pilasterima, i profilisanim krovnim vencem. Česma je široka 55 cm, a ukupna visina fasadnog dela je 350 cm.[1]
Mesto pogibije kneza Mihajla[uredi | uredi izvor]
Mesto pogibije kneza Mihajla u Košutnjaku nalazi se nedaleko od Hajduče česme. Na proplanku na kojem je 29. maja 1868. godine ubijen, nalazi se podzidana zaravan sa niskim kamenim stubovima između kojih je razapet masivni ukrasni lanac. Mesto uokviruje ograda od kovanog gvožđa.[1]
Koncert kod Hajdučke česme[uredi | uredi izvor]
Jedan od najčuvenijih koncerata sedamdesetih godina u celoj tadašnjoj Jugoslaviji je nastup Bijelog dugmeta kod Hajdučke česme 1977. godine.[5]
Ideja da se na prostoru kod Hajdučke česme na Topčideru održavaju muzički događaji nije bila nova. Prvi je na ovom mestu koncert organizovao Zoran Miščević sa svojom grupom Siluete još 1969. godine, a pre Bijelog dugmeta tu je 1972. i 1973. svirala i grupa Pop mašina (kasnije Rok mašina), na čelu sa Robertom Nemečekom. Na drugom koncertu, 1973. kao jedna od predgrupa je svirala i grupa Jutro, od koje se kasnije formiralo Bijelo dugme.[6]
Vidi još[uredi | uredi izvor]
- Koncert kod Hajdučke česme (muzički događaj)
- Koncert kod Hajdučke česme (muzički album)
- Hajdučka česma - lužnjak i grab
- Opsada Beograda 1806.
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b v g Vujović, Branko (2003). Beograd : kulturna riznica. Beograd: Idea. ISBN 978-86-7547-053-3.
- ^ Leko, Milan (2003). Beogradske ulice i trgovi. Beograd: Zavod za udžbenike i nastavna sredstva. ISBN 978-86-17-10816-6.
- ^ „Gradski zavod za javno zdravlje - Beograd - Javne česme”. www.zdravlje.org.rs. Pristupljeno 25. 6. 2019.
- ^ Bunjac, Vladimir (1986). Česme i fontane Beograda. Beograd: Turistička štampa.
- ^ „Mesto koje je svedok istorije i početka bunta”. blic.rs. Pristupljeno 27. 9. 2018.
- ^ Nikolić, M.S.; Dvizac, R.R. (septembar 1981). „Bu-bu, gu-gu, gili-gili, aaaaaaaa!!!”. Reporter. Uživo u Jugoslaviji. Pristupljeno 5. 10. 2019.