Himera (mitologija)
Himera (ili Himajra od grč. Χίμαιρα - koza, odnosno Himer ili Himajr - jarac).[1][2] Homer je zamišlja (II. VI, 181) spreda kao lava, odostrag kao zmaja, u sredini kao kozu.
Izraz himera u mitologiji označava mitološka bića koja su spoj više životinja, npr. grifon, grifin, itd.
- Kći Tifona i Ehidne, strašno čudovište koje je othranio Amisodar, kralj u Kariji. Po Homeru prednji deo tela joj podseća na lava, srednji na kozu, zadnji na aždaju. Iz usta sipa vatru. Po Hesiodu[3] ima tri glave: lavlju, kozju i aždajsku. Živela je u jednoj pećini i pustošila Likiju. Progutala je mnogo ljudi i životinja. Onda je njen sused Jobat, plašeći se da ona ne provali u njegovu zemlju, poslao Belerofonta da se s njom bori. Uz pristanak bogova koji su želeli da oslobode zemlju te bede, heroj Belerofont ju je ubio upotrebivši krilatog konja Pegaza rođenog iz obezglavljenog trupa Meduze. Prema R. Grejvsu Himera je kalendarski simbol trodelne godine.[4] Ovaj mit spada o mitove o helenskim osvajanjima i potiskivanju kulta Mesečeve boginje.[5] Po pojedinim verzijama grčkih mitova, nemejski lav je izdanak Himere,[6] a Sfinga je kći psa Orta i Himere.[7] Vergilije stavlja Himeru sa ostalim čudovištima u prvo Orkovo ždrelo.
- Nimfa koju je voleo lepi pastir Dafnid i zbog koje ga je ljubomorna nimfa Nomija (ili Ehenajida ili Ksenija) prvo oslepila, zatim okamenila.
- Postoji teorija da su Kimbri ili Himerci dobili ime po Himeri koju su poštovali. Takođe istoimeno božanstvo se pripisuje i Amazonkama. Antički toponim nalazimo i u Južnoj Italiji.
Familija[uredi | uredi izvor]
.jpg)
Prema Hesiodu, Himerina majka je bila izvesna dvosmislena „osoba“, što se može odnositi na Ehidnu, u kom slučaju bi otac verovatno bio Tifon, mada se možda (malo verovatno) mislilo na Hidru ili čak Četo.[8] Međutim, mitografi Apolodor (navodeći Hesioda kao svoj izvor) i Higin čine Himeru potomkom Ehidne i Tifona.[9] Hesiod takođe ima Sfingu i Nemejskog lava kao Ortarovo potomstvo, i još jedno dvosmisleno stvorenje, često shvaćeno kao da se verovatno odnosi na Himeru, ili umesto toga možda na Ehidnu, ili opet čak na Četo.[10]
Opis[uredi | uredi izvor]
Homer je opisao Himeru u Ilijadi, rekavši da je „ona bila božanskog roda, a ne ljudskog, u prednjem delu lav, u zadnjem delu zmija, a u sredini koza, izdišući strašno mudro moć plamene vatre.“[11] Hesiod i Apolon Dorus su dali slične opise: troglavo stvorenje sa lavom ispred, jarcem koji diše vatru u sredini i zmijom pozadi.[12]
Belerofont ubija himeru[uredi | uredi izvor]
Prema Homeru, Himera, koju je odgajio Arajsodarus (otac Atimnija i Marisa, trojanskih ratnika koje su ubili Nestorovi sinovi Antiloh i Trasimed), bila je „prokletstvo za mnoge ljude“.[13] Kao što je rečeno u Ilijadi, junaku Belerofontu je kralj Likije naredio da ubije Himeru (nadajući se da će čudovište ubiti Belerofonta). Ipak, junak je, „uzdajući se u znakove bogova“, uspeo da ubije Himeru.[14] Hesiod dodaje da je Belerofont imao pomoć u ubijanju Himere, rekavši, „nju su nadvladali Pegaz i plemeniti Belerofont“.[15]
Apolon Dorus je dao potpuniji prikaz priče. Jobat, kralj Likije, naredio je Belerofontu da ubije Himeru (koja je ubijala stoku i koja je „opustošila zemlju“) pošto je mislio da će Himera umesto toga ubiti Belerofonta, „jer se mogla da se nosi sa mnoštvom ratnika, a kamoli jednim“.[16] Ali junak je uzjahao svog krilatog konja Pegaza (koji je iznikao iz krvi Meduze)[17] „i uzletevši uvis oborio Himeru sa visine.“[18]
Ikonografija[uredi | uredi izvor]
Iako je Himera, prema Homeru, bila smeštena u stranoj Likiji,[19] njeno predstavljanje u umetnosti bilo je u potpunosti grčko.[20] Autonomna tradicija koja se nije oslanjala na pisanu reč bila je zastupljena u vizuelnom repertoaru grčkih slikara vaza. Himera se prvi put pojavila rano u repertoaru protokorintskih slikara grnčarije, pružajući neke od najranijih prepoznatljivih mitoloških scena koje se mogu prepoznati u grčkoj umetnosti. Posle izvesnog ranog oklevanja, korintski tip je fiksiran 670-ih godina pre nove ere; varijacije u slikovnim prikazima sugerišu višestruko poreklo po rečima Merilin Lou Šmit.[21] Fascinacija monstruoznim prerasla je krajem sedmog veka u dekorativni motiv himere u Korintu,[22] dok je motiv Belerofonta na Pegazu zaživeo sam. Odvojena atička tradicija je da koze dišu vatru, dok je zadnji deo životinje zmajskog izgleda, verovatno proistekao iz neprepoznatih ili neotkrivenih lokalni prethodnika.[23] Dva slikara vaza koristila su motiv tako dosledno da su dobili pseudonime Belerofont slikar i himerski slikar.
U popularnoj kulturi[uredi | uredi izvor]
Himera je prisutna i u modernoj popularnoj kulturi.
Knjige[uredi | uredi izvor]
- Himera se pominje u knjigama o Hariju Poteru u kojima je predstavljena kao opako i krvožedno stvorenje. Mnogi čarobnjaci su pokušavali da je ubiju, ali je samo jednom to pošlo za rukom. Taj mučenik, premoren od borbe, ubrzo se srušio sa krilatog konja i umro na mestu. Jaja himere su strogo zabranjena za trgovinu, a zločinci mogu završiti i u Askabanu.[24]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Graves 2017, str. 11
- ^ Becchio, Bruno; Schadé, Johannes P. (2006). Encyclopedia of World Religions (na jeziku: engleski). Foreign Media Group. ISBN 9781601360007. Pristupljeno 27. 4. 2019.
- ^ Hesiod, „Teogonija“, 306
- ^ Grevs 2002, str. 106
- ^ Grevs 2002, str. 196
- ^ Grevs 2002, str. 362
- ^ Grevs 2002, str. 293
- ^ The referent of "she" in Theogony 319 is uncertain, see Clay, p. 159, with n. 34; Gantz, p. 22 ("Echidna ... the Hydra ... or even less probably Keto"); Most, p. 29 n. 18 ("probably Echidna"); Caldwell, p. 47 lines 319-325 ("probably Echidna, not Hydra"); West, pp. 254–255 line 319 ἡ δὲ ("Echidna or Hydra?").
- ^ Hyginus, Fabulae Theogony 39, 151; Apollodorus, 2.3.1.
- ^ The referent of "she" at Hesiod, Theogony 326 is uncertain, see Clay, pp. 159–160, with n. 34; Most, p. 29 n. 20 ("Probably Chimaera"); Hard, p. 63 ("Chimaira (or conceivably with his mother Echidna)"); Gantz, p. 23 ("[Chimera] ... or just possibly Echidna"); Caldwell, p. 47 lines 326 ("either Echidna or Chimaira"); West 1966, p. 356 line 326 ἡ δ' ἄρα ("much more likely ... Chimaera" than Echidna).
- ^ Homer, Iliad 6.180–182
- ^ Hesiod Theogony 319–324 (Evelyn-White): "a creature fearful, great, swift-footed and strong, who had three heads, one of a grim-eyed lion; in her hinderpart, a dragon; and in her middle, a goat, breathing forth a fearful blast of blazing fire."; Apollodorus, 2.3.1: it had the fore part of a lion, the tail of a dragon, and its third head, the middle one, was that of a goat, through which it belched fire ... a single creature with the power of three beasts".
- ^ Homer, Iliad 16.317–329; compare with Apollodorus, 2.3.1.
- ^ Homer, Iliad 6.160–183.
- ^ Hesiod, Theogony 325, so also Pindar, Olympian 13.84–90.
- ^ Apollodorus, 2.3.1.
- ^ „Pegasus | Greek mythology | Britannica”. www.britannica.com (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2022-12-10.
- ^ Apollodorus, 2.3.2; compare with Hyginus, Fabulae 57.
- ^ Homer, Iliad 16.328–329, links her breeding to the non-Trojan ally Amisodarus of Lycia, as a plague for humans.
- ^ Roes, Anne (1934). „The Representation of the Chimaera”. The Journal of Hellenic Studies. 54 (1): 21—25. JSTOR 626487. S2CID 163017713. doi:10.2307/626487., adduces Ancient Near Eastern conventions of winged animals whose wings end in animal heads.
- ^ Marilyn Low Schmitt (oktobar 1966). „Bellerophon and the Chimaera in Archaic Greek Art”. American Journal of Archaeology. 70 (4): 341—347. JSTOR 502324. S2CID 191392442. doi:10.2307/502324.
- ^ Later coins struck at Sicyon, near Corinth, bear the chimera-motif. (Schmitt 1966:344 note.
- ^ Schmitt 1966
- ^ Rouling, Džoan K.; Rowling, J. K. (2005). Hari Poter i Red feniksa. Beograd: Narodna knjiga - Alfa. ISBN 978-86-331-1031-0.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Grevs, Robert (2002). Grčki mitovi. Beograd: Familet. ISBN 978-86-7646-007-6.
- Becchio, Bruno; Schadé, Johannes P. (2006). Encyclopedia of World Religions (na jeziku: engleski). Foreign Media Group. ISBN 9781601360007. Pristupljeno 27. 4. 2019.
- Apollodorus, Apollodorus, The Library, with an English Translation by Sir James George Frazer, F.B.A., F.R.S. in 2 Volumes. Cambridge, Massachusetts, Harvard University Press; London, William Heinemann Ltd. 1921. Online version at the Perseus Digital Library.
- Caldwell, Richard, Hesiod's Theogony, Focus Publishing/R. Pullins Company (June 1, 1987). Hesiod (1987). Hesiod's Theogony. Focus Information. ISBN 978-0-941051-00-2..
- Clay, Jenny Strauss, Hesiod's Cosmos, Cambridge University Press, 2003. . ISBN 978-0-521-82392-0. Nedostaje ili je prazan parametar
|title=(pomoć). - Gantz, Timothy, Early Greek Myth: A Guide to Literary and Artistic Sources, Johns Hopkins University Press, 1996, Two volumes: Gantz, Timothy (1996). Early Greek Myth: A Guide to Literary and Artistic Sources. Johns Hopkins University Press. ISBN 978-0-8018-5360-9. (Vol. 1), Gantz, Timothy (1996). Early Greek Myth: A Guide to Literary and Artistic Sources. Johns Hopkins University Press. ISBN 978-0-8018-5362-3. (Vol. 2).
- Hard, Robin (2004). The Routledge Handbook of Greek Mythology: Based on H.J. Rose's "Handbook of Greek Mythology". Psychology Press. ISBN 9780415186360.. .
- Hesiod, Theogony, in The Homeric Hymns and Homerica with an English Translation by Hugh G. Evelyn-White, Cambridge, Massachusetts, Harvard University Press; London, William Heinemann Ltd. 1914. Online version at the Perseus Digital Library.
- Homer, The Iliad with an English Translation by A.T. Murray, Ph.D. in two volumes. Cambridge, Massachusetts, Harvard University Press; London, William Heinemann, Ltd. 1924. Online version at the Perseus Digital Library.
- Hyginus, Gaius Julius, Fabulae in Apollodorus' Library and Hyginus' Fabulae: Two Handbooks of Greek Mythology, Translated, with Introductions by R. Scott Smith and Stephen M. Trzaskoma, Hackett Publishing Company, 2007. Apollodorus (2007). Apollodorus' Library and Hyginus' Fabulae: Two Handbooks of Greek Mythology. Hackett Pub. ISBN 978-0-87220-821-6..
- Most, G.W., Hesiod, Theogony, Works and Days, Testimonia, Edited and translated by Glenn W. Most, Loeb Classical Library No. 57, Cambridge, Massachusetts, Harvard University Press, 2018. Hesiod (13. 11. 2018). Theogony - Works and Days - Testimonia. Harvard University Press. ISBN 978-0-674-99720-2.. Online version at Harvard University Press.
- Graves, Robert (2017). The Greek Myths - The Complete and Definitive Edition. Penguin Books Limited. str. 11. ISBN 9780241983386.
- Peck, Harry Thurston, 1898. Harpers Dictionary of Classical Antiquities: "Chimaera"
- West, M. L., Hesiod: Theogony, Oxford University Press.
- Tracking Classical Monsters in Popular Culture by Liz Gloyn, Bloomsbury Publishing (2019)
- The Classical Tradition by Anthony Grafton et al., Harvard University Press (2010)
- Mythical and Fabulous Creatures: A Source Book and Research Guide by Malcolm South, Greenwood Press (1987)
- The Ashgate Encyclopedia of Literary and Cinematic Monsters by Jeffrey Weinstock (ed.), Ashgate Publishing (2014)
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
- Theoi Project: Khimaira
- Harappan Chimaeras as 'Symbolic Hypertexts'. Some Thoughts on Plato, Chimaera and the Indus Civilization
- „Chimaera”. Encyclopædia Britannica (na jeziku: engleski). 6 (11 izd.). 1911. str. 164.
| Međunarodne | |
|---|---|
| Državne | |
| Ostale | |
