Hronologija FNRJ i KPJ 1947.
.svg)
Hronološki pregled važnijih događaja vezanih za društveno-politička dešavanja u Federativnoj Narodnoj Republici Jugoslaviji (FNRJ), delovanje Komunističke partije Jugoslavije (KPJ), Radničkog pokreta Jugoslavije, kao i opšta politička, društvena, sportska i kulturna dešavanja koja su se dogodila u toku 1947. godine.
Januar[uredi | uredi izvor]
5. januar[uredi | uredi izvor]
- U Beogradu održana prva derbi fudbalska utakmica između „Crvene zvezde“ i „Partizana“.
17. januar[uredi | uredi izvor]
- U Ljubljani Ustavotvorna skupština NR Slovenije izglasala i proglasila prvi Ustav NR Slovenije i promenila naziv u Narodna skupština NR Slovenije, za čijeg je predsednika izabran Ferdo Kozak.[1]
- U Beogradu Ustavotvorna skupština NR Srbije izglasala i proglasila Ustav NR Srbije i promenila naziv u Narodna skupština NR Srbije, za čijeg je predsednika izabran Aćim Grulović.[1]
18. januar[uredi | uredi izvor]
- U Zagrebu Ustavotvorni sabor NR Hrvatske izglasao i proglasio prvi Ustav NR Hrvatske i promenio naziv u Sabor NR Hrvatske, za čijeg je predsednika izabran Zlatan Sremec.[1]
Februar[uredi | uredi izvor]
5. februar[uredi | uredi izvor]
- U Beogradu, od 5. do 13. februara, pred Vojnim sudom Treće armije JA održano suđenje general-pukovniku Aleksandru fon Leru (1885—1947), bivšem komandantu nemačkih trupa na Jugoistoku. Pored njega, na procesu je suđeno još šestorici visokih nemačkih oficira i svi su osuđeni na smrtnu kaznu.
9. februar[uredi | uredi izvor]
10. februar[uredi | uredi izvor]
- U Parizu potpisan Mirovni ugovor sa Italijom u kome su bila navedena sva mesta koja spadaju na jednu ili drugu stranu granice, kao i tok granične linije između Italije, Jugoslavije i Slobodne Teritorije Trsta — novoformirane države koja je obuhvatala okupacione zone „A“ (pripala Italiji) i zone „B“ (pripala Jugoslaviji).[2]
25. februar[uredi | uredi izvor]
- U Novom Sadu, do 25. do 26. februara, održana Prva konferencija Narodne omladine Vojvodine.[2]
Mart[uredi | uredi izvor]
4. mart[uredi | uredi izvor]
- U Beogradu održan sastanak Politbiroa CK KPJ sa rukovodstvom CK KP Srbije na kome je Blagoje Nešković, sekretara CK KPS kritikovan zbog „rezervisanosti prema predlogu petogodišnjeg plana i oportunizma u ostvarivanju otkupa“.[3]
- U Zagrebu obnovljen rad Jugoslovenske akademije znanosti i umjetnosti (JAZU), koja je osnovana 1867. godine. Akademija je tada izabrala novo rukovodstvo akademije — predsednik Andrija Štampar, potpredsednika Miroslav Krleža i generalni sekretar Branimir Gušić.[4]
8. mart[uredi | uredi izvor]
- Prezidijum Narodne skupštine FNRJ doneo Ukaz kojim je oduzeto državljanstvo svim članovima dinastije Karađorđević i konfiskovana im celokupna imovina.[3]
15. mart[uredi | uredi izvor]
- U Beogradu predsednik Vlade FNRJ Josip Broz Tito primio delegaciju omladine Italije, koja se nalazila u poseti Narodnoj omladini Jugoslavije. Prijemu je prisustvovao i Slavko Komar, predsednik Centralnog veća NOJ.[5]
16. mart[uredi | uredi izvor]
- U Beogradu, od 16. do 18. marta, održan Prvi kongres Narodnog fronta Srbije, na kome je izglasan Statut i izabran novi Glavni odbor. Za predsednika Izvršnog odbora Glavnog odbora izabran je Blagoje Nešković.[4]
April[uredi | uredi izvor]
1. april[uredi | uredi izvor]
- Otpočela Omladinska radna akcija na izgradnji pruge „Šamac-Sarajevo“, duge 242 kilometra, koja je predstavljala najveći objekat planiran u prvoj godini Petogodišnjeg plana, a u njenoj izgradnji učestvovalo je 211.381 brigadira iz Jugoslavije.[6]
- Uredbom Vlade FNRJ osnovano Državno preduzeće za civilni vazdušni saobraćaj „Jugoslovenski aerotransport“ (JAT).[6]
12. april[uredi | uredi izvor]
- Na Cetinju održan Prvi kongres Narodnog fronta Crne Gore, na kome je usvojen Statut Narodnog fronta i izabran Glavni odbor, za čijeg predsednika je izabran Blažo Jovanović.[7]
19. april[uredi | uredi izvor]
- U Moskvi održan sastanak ministara inostranih poslova velikih Savezničkih zemalja posvećen zaključivanju mira sa Austrijom. Jugoslovensku delegaciju na ovom sastanku predvodio je potpredsednik Vlade FNRJ Edvard Kardelj.[7]
27. april[uredi | uredi izvor]
- U Pragu, od 27. do 3. maja, održano V evropsko prvenstvo u košarci. Košarkaška reprezentacija Jugoslavije osvojila je pretposlednje trinaesto mesto, a prva tri mesta na takmičenju osvojile su reprezentacije Sovjetskog Saveza, Čehoslovačke i Egipta. Ovo je bilo prvo učešće jugoslovenske košarkaške reprezentacije na nekom međunarodnom takmičenju.
28. april[uredi | uredi izvor]
- Narodna skupština FNRJ donela Zakon o Prvom petogodišnjem planu razvitka narodne privrede FNRJ za period 1947-1951. tzv. „prvu petoljetku”.[7][5]
29. april[uredi | uredi izvor]
- U Beogradu održana premijera filma „Slavica“, reditelja Vjekoslava Afrića, koji je bio prvi posleratni jugoslovenski film i ujedno prvi partizanski film.
Maj[uredi | uredi izvor]
18. maj[uredi | uredi izvor]
- U Novom Sadu održana Pokrajinska konferencija Narodnog fronta Srbije za Vojvodinu, na kojoj su određeni konkretni zadaci Narodnog fronta u Vojvodini za naredni period i izabran Pokrajinski odbor.[8]
23. maj[uredi | uredi izvor]
- Istraživačka komisija Ujedinjenih nacija optužila FNR Jugoslaviju, NR Albaniju i NR Bugarsku da pomažu Demokratsku armiju Grčke i time se mešaju u Grčki građanski rat.
24. maj[uredi | uredi izvor]
- U Beogradu održana svečana sednica Narodnog odbora grada Beograda na kojoj je doneta odluka da se maršal Tito proglasi za počasnog građanina grada Beograda. Na sednici je takođe odlučeno da centralna gradska ulica — Ulica kralja Milana nazove Ulicom maršala Tita.[8]
25. maj[uredi | uredi izvor]
- U Beogradu, povodom proslave 55. rođendana Josipa Broza Tita, priređen doček 12 nosilaca „Titovih štafeta“, koje je u Belom dvoru primio maršal Tito. Ove godine nošeno je 11 štafeta — šest republičkih štafeta, tri štafete Jugoslovenske armije, štafeta pionira Jugoslavije, štafeta graditelja pruge Šamac-Sarajevo i štafeta grada Beograda, koje je su prešle put dug 12.060 kilometara, a nosilo ih je oko 100.000 učesnika.[9]
29. maj[uredi | uredi izvor]
- U Zagrebu, od 29. maja do 7. juna, pred Vrhovnim sudom NR Hrvatske održano suđenje na kome je na smrt osuđeno sedam visokih funkcionera Nezavisne Države Hrvatske (NDH), među kojima su bili Slavko Kvaternik, dr Mehmed Alajbegović i dr Zigfrid Kaše.
Jun[uredi | uredi izvor]
2. jun[uredi | uredi izvor]
- Na Cetinju održan Treći kongres Narodne omladine Crne Gore, na kome je predsednika ponovo izabran Radomir Komatina, a za sekretara Vukosava Mićunović.[10]
8. jun[uredi | uredi izvor]
- U Skoplju, od 8. do 10. juna, održan Treći kongres Narodne omladine Makedonije, na kome je izabran novi Glavni odbor, za čijeg predsednika je ponovo izabran Dimče Belovski.[10]
12. jun[uredi | uredi izvor]
13. jun[uredi | uredi izvor]
- U Sarajevu, od 13. do 15. juna, održan Drugi kongres Narodne omladine Bosne i Hercegovine.[10]
21. jun[uredi | uredi izvor]
- U Beogradu Narodna skupština NR Srbije izglasala Zakon o Petogodišnjem planu razvitka narodne privrede Srbije.[10]
26. jun[uredi | uredi izvor]
- U Zagrebu Sabor NR Hrvatske usvojio Zakon o Petogodišnjem planu razvitka narodne privrede NR Hrvatske i Zakon o administrativno-teritorijalnoj podeli.[10]
27. jun[uredi | uredi izvor]
- U Sarajevu Narodna skupština NR Bosne i Hercegovine izglasala Zakon o Petogodišnjem planu razvitka narodne privrede NR Bosne i Hercegovine.[10]
Jul[uredi | uredi izvor]
8. jul[uredi | uredi izvor]
- U Ljubljani Narodna skupština NR Slovenije usvojila Zakon o petogodišnjem planu razvoja narodne privrede NR Slovenije.[11]
12. jul[uredi | uredi izvor]
- U Sarajevu, 12. i 13. jula, održan Drugi kongres Antifašističkog fronta žena Bosne i Hercegovine.[11]
20. jul[uredi | uredi izvor]
- Na planini Papuk pripadnici Uprave državne bezbednosti (UDBA) otkrili i uhapsili tročlanu ustašku terorističku grupu u kojoj su bili — Ljubo Miloš, Ante Vrban i Luka Grgić, nakon čega je UDBA pokrenula operaciju „Gvardijan“ tokom koje je u narednih godinu dana uhapsila još 19 ustaških grupa.[3]
27. jul[uredi | uredi izvor]
- U poseti Jugoslaviji, od 27. jula do 3. avgusta, boravila delegacija Narodne Republike Bugarske, koju je predvodio predsednik Ministarskog saveta Georgi Dimitrov. Tokom koje je na Bledu održana Jugoslovensko-bugarska konferencija, na kojoj su razmotrena pitanja uzajamnih odnosa dveju zemalja u oblasti ekonomskog, kulturnog i političkog života, kao i priprema carinske unije i formiranje Balkanske federacije, nakon čega je potpisan je tzv. „Bledski sporazum“.[11][12][3]
Avgust[uredi | uredi izvor]
12. avgust[uredi | uredi izvor]
- U Ljubljani Vrhovni sud NR Slovenije pod optužbom za „špijunažu i kontrarevolucionarni rad“ osudio na smrtnu kaznu Črtomira Nagodu (1903—1947), inženjera i lidera liberalne stranke Stara pravda, kako i još dvojicu lica, kojima je odlukom Prezidijuma Narodne skupštine FNRJ smrtna kazna zamenjena vremenskom.
15. avgust[uredi | uredi izvor]
- U Mariboru u Tvornici automobila Maribor otpočela izrada prvog jugoslovenskog posleratnog kamiona — „TAM Pionir“, koji je pravljen po licenci čehoslovačke fabrike kamiona „Praga“.[13]
31. avgust[uredi | uredi izvor]
Septembar[uredi | uredi izvor]
7. septembar[uredi | uredi izvor]
- Na teritoriji Narodne Republike Bosne i Hercegovine, 7. i 8. septembra, održani opšti izbori za odbornike svih stepena, na kojima su najviše glasova osvojili kandidati Narodnog fronta Bosne i Hercegovine.[13]
13. septembar[uredi | uredi izvor]
- U Titogradu, 13. i 14. septembra, održan Prvi kongres Jedinstvenih sindikata Crne Gore, kome je prisustvovalo 297 delegata. Na kraju Kongresa izabran je Glavni odbor i njegovo rukovodstvo — predsednik Vlado Božović i sekretar Aleksa Markuš.[13]
16. septembar[uredi | uredi izvor]
- Jedinice Jugoslovenske armije (JA) prešle demarkacionu liniju i zaposele teritoriju Slovenačkog primorja i Istre, koje su bile priključene FNR Jugoslaviji, na osnovu mirovnog sporazuma sa Italijom.[14][3]
22. septembar[uredi | uredi izvor]
- U blizini mesta Vroclava, u Poljskoj, od 22. do 27. septembra, održano savetovanje predstavnika komunističkih i radničkih partija NR Bugarske, Kraljevine Rumunije, NR Mađarske, Čehoslovačke, Poljske, Francuske, Italije, FNR Jugoslavije i Sovjetskog Saveza. Ovo savetovanje održano je na predlog rukovodstva SKP(b) i na njemu je doneta odluka o stvaranju Informacionog biroa nekih komunističkih partija (Informbiro/Kominform).[14][3][15]
26. septembar[uredi | uredi izvor]
- U Beogradu, od 26. do 28. septembra, održan Drugi kongres Narodnog fronta Jugoslavije, kome je prisustvovalo 1.200 delegata. Kongres je otvorio predsednik Vlade FNRJ i predsednik Narodnog fronta Josip Broz Tito koji je podneo referat Narodni front kao opštenarodna politička organizacija. Na Kongresu je usvojena Rezolucija u kojoj su konstatovani dotadašnji uspesi Narodnog fronta i određeni novi zadaci. Na kraju Kongres izabran je Savezni i Izvršni odbor, a za predsednik Narodnog fronta ponovo je izabran Josip Broz Tito.[14][15]
30. septembar[uredi | uredi izvor]
- U Beogradu održan Osnivački kongres Savez boraca Narodnooslobodilačkog rata Jugoslavije, organizacije koja je okupljala bivše borce Narodnooslobodilačke vojske i bavila se očuvanjem tekovina Narodnooslobodilačkog rata. Za prvog predsednika organizacije izabran je bivši Vrhovni komandant NOV i POJ maršal Josip Broz Tito.[14][15]
Oktobar[uredi | uredi izvor]
5. oktobar[uredi | uredi izvor]
- U Varšavi zvanično potpisan sporazum o osnivanju Informacionog biroa nekih komunističkih partija (Informbiro/Kominform), koji su sačinjavale Svesavezna komunistička partija (boljševika), Komunistička partija Jugoslavije, Bugarska radnička partija (komunista), Komunistička partija Rumunije, Mađarska komunistička partija, Komunistička partija Čehoslovačke, Poljska radnička partija, Italijanska komunistička partija i Komunistička partija Francuske.[14][3][15]
8. oktobar[uredi | uredi izvor]
- U Beogradu, od 1. do 8. oktobra, održano suđenje na kome je dr Dragoljub Jovanović, lider levog krila bivše Zemljoradničke stranke i narodni poslanik u Narodnoj skupštini FNRJ, osuđen na devet godina zatvora. Na istom suđenju je na pet godina zatvora bio osuđen i Franjo Gaži, inženjer agronomije i bivši saradnik Ivana Šubašića.[16][17]
12. oktobar[uredi | uredi izvor]
- Na Cetinju, 12. i 13. oktobra, održana Prva konferencija Antifašističkog fronta žena Crne Gore, na kojoj je izabran Glavni odbor AFŽ Crne Gore od 122 člana i njegovo rukovodstvo — predsednik Lidija Jovanović i sekretar Dobrila Ojdanić.[14]
21. oktobar[uredi | uredi izvor]
- Generalna skupština Organizacije ujedinjenih nacija donela Rezoluciju 109 u kojoj su se NR Albanija, FNR Jugoslavija i NR Bugarska pozivale da ne pomažu Demokratsku armiju Grčke i time se direktno mešaju u građanski rat u Kraljevini Grčkoj.
Novembar[uredi | uredi izvor]
16. novembar[uredi | uredi izvor]
- Predsednik Vlade FNRJ maršal Josip Broz Tito posetio Sarajevo, gde je prisustvovao svečanom puštanju u rad pruge „Šamac-Sarajevo“.[3][18][19]
25. novembar[uredi | uredi izvor]
- U Narodnoj Republici Bugarskoj, od 25. do 28. novembra, boravila delegacija Vlade FNRJ, koju je predvodio predsednik Vlade Josip Broz Tito. Tokom posete jugoslovenska delegacija je 26. novembra potpisala Ugovor o prijateljstvu, saradnji i uzajamnoj pomoći između FNR Jugoslavije i NR Bugarske.[20][3][19]
Decembar[uredi | uredi izvor]
6. decembar[uredi | uredi izvor]
- U poseti Narodnoj Republici Mađarskoj, od 6. do 9. decembra, boravila delegacija Vlade FNRJ, koju je predvodio predsednik Vlade Josip Broz Tito. Prilikom posete, jugoslovenska delegacija je 8. decembra potpisala Ugovor o prijateljstvu, saradnji i uzajamnoj pomoći između FNR Jugoslavije i Mađarske.[20][19]
13. decembar[uredi | uredi izvor]
- U Prištini održana sednica Oblasnog narodnog odbora Autonomne Kosovsko-metohijske oblasti na kojoj je izvršeno konstituisanje ovog Odbora, usvojen Statut AKMO i izabran Oblasni izvršni odbor AKMO, čiji je predsednik bio Fadilj Hodža.[20]
16. decembar[uredi | uredi izvor]
- U Novom Sadu održano zasedanje Narodne skupštine Autonomne Pokrajine Vojvodine na kome je konstituisan Glavni izvršni odbor Narodne skupštine AP Vojvodine, čiji je predsednik bio Luka Mrkšić.[20]
- U poseti Kraljevini Rumuniji, od 16. do 20. decembra, boravila delegacija Vlade FNRJ, koju je predvodio predsednik Vlade Josip Broz Tito. Tokom posete jugoslovenska delegacija je 19. decembra potpisala Ugovor o prijateljstvu, saradnji i uzajamnoj pomoći između Jugoslavije i Rumunije.[20][21]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b v Hronologija 3 1980, str. 42.
- ^ a b v Hronologija 3 1980, str. 44.
- ^ a b v g d đ e ž z i Istorija Srbije 2004.
- ^ a b Hronologija 3 1980, str. 45.
- ^ a b Hronologija Tito 1978, str. 112.
- ^ a b Hronologija 3 1980, str. 46.
- ^ a b v Hronologija 3 1980, str. 47.
- ^ a b Hronologija 3 1980, str. 48.
- ^ Stefanović, Baljak & Petrović 1980, str. 17–18.
- ^ a b v g d đ e Hronologija 3 1980, str. 49.
- ^ a b v Hronologija 3 1980, str. 51.
- ^ Hronologija Tito 1978, str. 114.
- ^ a b v Hronologija 3 1980, str. 52.
- ^ a b v g d đ Hronologija 3 1980, str. 53.
- ^ a b v g Hronologija Tito 1978, str. 116.
- ^ „O Dragoljubu Jovanoviću”. www.drdragoljubjovanovic.com. n.d.
- ^ „Hrvatski biografski leksikon: GAŽI, Franjo”. hbl.lzmk.hr. n.d.
- ^ Hronologija 3 1980, str. 54.
- ^ a b v Hronologija Tito 1978, str. 117.
- ^ a b v g d Hronologija 3 1980, str. 55.
- ^ Hronologija Tito 1978, str. 118.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Pregled istorije Saveza komunista Jugoslavije. Beograd: Institut za izučavanje radničkog pokreta. 1963. COBISS.SR 54157575
- Hronologija revolucionarne delatnosti Josipa Broza Tita. Beograd: Export-press. 1978. COBISS.SR 50094343
- Stefanović, Momčilo; Baljak, Momčilo; Petrović, Dušan (1980). Pozdravi iz srca. Beograd: Mladost. COBISS.SR 49328903
- Hronologija radničkog pokreta i SKJ 1919—1979. tom III 1945—1979. Beograd: Narodna knjiga; Institut za savremenu istoriju. 1980. COBISS.SR 1539739598
- Istorija Saveza komunista Jugoslavije. Beograd: Izdavački centar „Komunist”; Narodna knjiga; Rad. 1985. COBISS.SR 68649479
- Moderna srpska država 1804—2004 — hronologija. Beograd: Istorijski arhiv Beograda. 2004. COBISS.SR 119075084
Hronologija radničkog pokreta, Saveza komunista i Socijalističke Federativne Republike Jugoslavije | ||
|---|---|---|
Hronologija je podeljena na tri oblasti — Hronologija radničkog pokreta i KPJ (1919—1941), Hronologija Narodnooslobodilačke borbe (1941—1945) i Hronologija SFRJ i SKJ (1945—1992) | ||
| do 1899. | .svg) .svg) | |
| 1900—1919. | ||
| 1920—1929. | ||
| 1930—1939. | ||
| 1941—1949. | ||
| 1950—1959. | ||
| 1960—1969. | ||
| 1970—1979. | ||
| 1980—1983. | ||
| 1990—1992. | ||
.svg){kind=small}
