Crkva Uspenja Presvete Bogorodice na Starom smederevskom groblju

Crkva Uspenja Presvete Bogorodice
Crkva Uspenja Presvete Bogorodice
	Crkva Uspenja Presvete Bogorodice
Opšte informacije
Mesto	Smederevo
Opština	Smederevo
Država	Srbija
Vrsta spomenika	crkva
Vreme nastanka	prva polovina 15. veka
Tip kulturnog dobra	spomenik kulture od velikog značaja
Nadležna ustanova za zaštitu	Regionalni zavod za zaštitu spomenika kulture Smederevo
	spomenicikulture.org.rs/sr/kulturna-dobra/crkva-uspenja-bogorodi-ina-u-smederevu-na-groblju

44° 39′ 46″ N 20° 55′ 10″ E / 44.66278° S; 20.91944° I

Crkva Uspenja Presvete Bogorodice na Starom smederevskom groblju je spomenik kulture od velikog značaja i nalazi se na Starom smederevskom groblju.

Arheološka iskopavanja obavljena 1982. godine pokazala su da je hram podignut na mestu starije nekropole. S obzirom da nema istorijskih podataka koji upućuju na ktitora i vreme izgradnje hrama, datovanje se vrši na osnovu stilskih osobenosti arhitekture u prvu polovinu 15. veka, a zidno slikarstvo u kraj 16. početak 17. veka.^[1]

Arhitektura[uredi | uredi izvor]

Crkva pripada moravskoj stilskoj grupi jednokupolnih crkava osnove u obliku trikonhosa, sažete varijante upisanog krsta. Nad ukrsnicom se uzdiže kupola na osmostranom tamburu bez kubičnog postolja. Oltarska i bočne konhe spolja su petostrane, sa kolonetama koje nose slepe arkade, što je motiv koji se ponavlja i na tamburu kupole. Fasade su obrađene u alternaciji opeke i kamena, uz primenu antičkih spolija. Tehnika zidanja razlikuje se po zonama, što ukazuje na pretpostavku da pripadaju različitim periodima gradnje. U luneti iznad zapadnog portala gde se prikazuje patron nije naslikano Uspenje Bogorodice, već scena koju zbog slabe očuvanosti nije moguće pouzdano odrediti, što ukazuje na mogućnost da je vremenom promenjena posveta.

Živopis je izveden u all secco tehnici verovatno krajem 16. veka. U kupoli su prikazani Hris Pantokrator, Nebeska liturgija i starozavetni proroci. Na svodovima i u gornjim zonama su Ciklus iz života Hristovog i Ciklus stradanja, a ispod njih zone sa svetiteljima. U standardnom programu živopisa ističe se ilustracija 148. i 149. Psalma u svodu narteksa, gde je prikazano nekoliko srednjovekovnih muzičkih instrumenata.

Visoki ikonostas iz 19. veka zamenjen je 2010. godine niskom oltarskom pregradom sa novim ikonama. Na starom su se nalazile tri ikone Nikole Apostolovića iz 1808. godine, kao i apostolski niz i krst sa Raspećem i medaljonima dar trgovca Kuzmana Marića iz 1827. godine.

Vidi još[uredi | uredi izvor]

Reference[uredi | uredi izvor]

^ „Regionalni zavod za zaštitu spomenika kulture Smederevo/Crkva Uspenja Bogorodice u Smederevu-na groblju”. Arhivirano iz originala 26. 12. 2015. g. Pristupljeno 19. 12. 2014.

Literatura[uredi | uredi izvor]

Cunjak Mlađan, Cvetković Branislav 1997. Crkva Uspenja Presvete Bogorodice u Smederevu. Smederevo: Srpska pravoslavna CRKVENA OPŠTINA, Smederevo Republički zavod za zaštitu spomenika kulture Beograd.
Cunjak Mlađan, Nikolić-Marković Ljiljana 1997. Antičke i srednjovekovne nekropole Smedereva. Smederevo: Muzej u Smederevu.
Cunjak Mlađan 2008. Ktitorstvo, prava i obaveze ktitora U srednjovekovnoj Srbiji. Smederevo: Bogoslovija "Sveti Sava" u Beogradu, NEWPRESS Smederevo.
Komluški V. D. 2004. Srednjovekovni manastiri i crkve u Srbiji. Beograd: Službeni glasnik.
Pavlović Leontije 1980. Istorija Smedereva u reči i slici. Smederevo: Muzej u Smederevu.

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

[1] „Regionalni zavod za zaštitu spomenika kulture Smederevo/Crkva Uspenja Bogorodice u Smederevu-na groblju”. Arhivirano iz originala 26. 12. 2015. g. Pristupljeno 19. 12. 2014.

[1]

p r u Nepokretna kulturna dobra u Podunavskom upravnom okrugu
Velika Plana	Manastir Pokajnica Manastir Koporin Crkva brvnara u Krnjevu Zgrada stare klanice u Velikoj Plani Crkva brvnara Svetih apostola Petra i Pavla u Lozoviku Crkva Svetog Vaznesenja u Starom Selu Crkva Sv. Petra i Pavla u Lozoviku Crkva Rođenja Presvete Bogorodice u Miloševcu Crkva Svetog Georgija u Novom Selu Kuća Ilije Nikolića Zgrada u Ul. Miloša Velikog br. 79. u Velikoj Plani Kuća brvnara Dragoslava Pašića Crkva Svetog Arhanđela Gavrila u Rakincu Crkva Svete Petke u Velikom Orašju
Smederevo	Smederevska tvrđava Crkva Uspenja Presvete Bogorodice na Starom smederevskom groblju Zgrada Okružnog suda u Smederevu Stara drumska mehana porodice Mladenović Tvrđava Kulič Crkva Svetog arhanđela Gavrila u Osipaonici Zgrada Gimnazije u Smederevu Crkva Svetog Georgija u Smederevu Zgrada Prve smederevske kreditne banke Stara kafana porodice Šterić Crkva Svetih Petra i Pavla u Kolarima Zgrada Opštinskog doma u Smederevu Kuća Popovića u Kolarima Kuća Milivoja Manasića Kompleks objekata Veronike Klonfer Stara kuća u Ul. Ante Protića br. 2 Crkva Svetog Proroka Jeremije u Vrbovcu Crkva Svete Trojice u Vranovu Crkva Rođenja Presvete Bogorodice u Lipama Crkva Svetog Proroka Ilije u Mihajlovcu Vila Mitinac u Smederevu Letnjikovac Obrenovića na Plavincu kod Smedereva
Smederevska Palanka	Crkva brvnara Svetog Ilije u Smederevskoj Palanci Spomen radionica „Josip Broz Tito“ Zgrada u kojoj je stanovao Josip Broz Tito u Smederevskoj Palanci Zgrada Narodnog muzeja u Smederevskoj Palanci Crkva Svetog Preobraženja u Smederevskoj Palanci Zgrada Prve zemljoradničke zadruge u Azanji Grob i spomenik Stanoja Glavaša Crkva brvnara Sv. Trojice u Selevcu Zgrada Gimnazije u Smederevskoj Palanci Kuća brvnara u Goloboku Crkva Svetog arhanđela Gavrila i sobrašica u Kusatku Kuća Vladislava Ćertića Kuća Nikolajevića sa apotekom Rodna kuća Pere Todorovića Crkva Svetog Vaznesenja u Goloboku Crkva Svetog Arhanđela Gavrila u Baničini Crkva Svetih besrebrenika Kuzmana i Damjana u Azanji Okućnica Latinke Ivanović u Bašinu Crkva Svete Trojice i stara škola u Cerovcu