Čimborazo

Koordinate: 1° J; 78° Z / 01° J; 78° Z / -01; -78
S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Čimborazo
Vulkan Čimborazo
Geografske karakteristike
Ndm. visina6.262 m
Koordinate1° J; 78° Z / 01° J; 78° Z / -01; -78
1° J; 78° Z / 01° J; 78° Z / -01; -78
Geografija
Čimborazo na karti Ekvadora
Čimborazo
Čimborazo
Lokacija Čimboraza
Države Ekvador
PokrajineProvincija Čimborazo
MasivAndi
Geologija
Starost stenaPleistocen [1]
Vrsta stenaAndezit, Bazalt, Dacit, Riolit
Poslednja erupcija1.400 godina

Vulkan Čimborazo (španski izgovor: [tʃimboˈɾaso]) je neaktivni stratovulkan i smešten je u Južnoj Americi. Nalazi se u centralnom delu Ekvadora u istoimenoj provinciji. Jedan je od mnogih vulkana na prostoru Anda koji predstavljaju produžetak Kordiljerskog masiva u Južnoj Americi. [2]

Geografija[uredi | uredi izvor]

Čimborazo je lociran u Zapadnom delu Anda, i svojom visinom predstavlja najviši vrh Ekvadora sa visinom od 6.262 m. Iako je oficijelno utvrđeno da ne predstavlja najviši vulkan na planeti Zemlji, njegov krater je najudaljeniji od Zemljinog jezgra i predstavlja najudaljeniju tačku na Zemlji. Nalazi se 150 km- jugo–zapadno od glavnog grada Ekvadora i zajedno sa Kotopaksijem, Kajambeom, Antisanom, Pičinčom, Iljinisom, Kilotoom, Tunguraom, Sangajem i Reventadorom predstavlja takozvanu aveniju vulkana na prostoru Anda. [3]

Glacijacija[uredi | uredi izvor]

Vrh Čimboraza je u potpunosti prekriven glečerima, čiji se pojedini rukavci spuštaju do 4 600 m na severoistoku. Ledeni pokrivač Čimboraza je izvor vode za stanovništvo provincija Bolivar i Čimborazo u Ekvadoru. Ledena masa glečera opala je tokom poslednjih decenija, za šta se smatra da je u velikoj meri posledica klimatskih promena, zatim uticaja nedavne vulkanske aktivnosti [a] vulkana Tunguraje, čiji je pepeo pokrio površinu lednika, kao i uticaja fenomena El Ninjo.[5][6]

Kao i na drugim ekvadorskim planinama zahvaćenim glacijacijom, glacijalni led Čimboraza kopaju lokalni stanovnici da bi ga prodavali na pijacama Gvaranda i Riobamba. Ranijih dana ljudi su transportovali led za hlađenje do priobalnih gradova kao što su Babahojo ili Vinces.[7]

Nastanak[uredi | uredi izvor]

Postanak Čimboraza nije utvrđen ali se smatra da je nastao početkom ranog pleistocena. Čimborazo predstavlja kompozitni neaktivni stratovulkan, koji je tokom njegove duge istorije formiranja doživeo tri erupcije koje su značajne za njegov sastav i izgled. Prva ali takođe i najvažnija erupcija pretežno bazične lave, je značajna za formiranje urušene kaldere u kompleksu vulkana. Druga erupcija koja se dogodila na istočnom obronku urušene kaldere potpuno je urušila kalderu koja će biti formirana pri trećoj i poslednjoj erupciji vulkana. Treća erupcija je plinijska erupcija koja svojim intenzitetom zaslužuj da se spomene u istoriji formiranja vulkana. U geološki sastav vulkana uglavnom ulaze magmatske stene kao što su: andezit, bazalt, diorit, dacit.[8]

Istorija[uredi | uredi izvor]

Čimborazo je oduvek bio važan stanovništvu Ekvadora. Pored toga što je atraktivna destinacija planinarima i turistima, važan je i kao nacionalni simbol. Naime vrh Čimboraza se nalazi na štitu na grbu Ekvadora. Tokom istorije bio je inspiracija slikarima i pesnicima među kojima je najznačajnija poema [9] Simona Bolivara, južnoameričkog revolucionara i borca za slobodu južnoameričkih država.[10] Čimborazove padine je među prvima osvojio Aleksandar Fon Humbolt u svojoj ekspediciji na Američki kontinent 1802. godine zajedno sa dvojicom pratioca. On je uspeo da se popne do 5.878 m ali do samog vrha nije mogao da dođe zbog prevelikog vazdušnog pritiska. On je inspirisao takođe i Čarlsa Darvina da se i on okuša u pokoravanju Čimboraza što je i uspeo, gde je zajedno sa svojim timom radio naučna istraživanja flore i faune na tom području. [11]

Rezervat Čimborazo[uredi | uredi izvor]

Ekvadorska vlada je lokalitet Čimborazo proglasila rezervatom prirode u cilju da zaustavi uništavanje ekosistema. Rezervat je osnovan 1987. godine i prostire se na više od 58.560 hektara. Jedan od ciljeva je da štiti jedne od poslednjih primeraka divljih lama, alpaka i vikunja i omogući razmnožavanje u zaštićenim zonama kao i da promoviše vrstu ovih ne tako poznatih životinja iz porodice kamila. Takođe rezervat štiti urušenu kalderu koja se nalazi na nadmorskoj visini od 5.020 m. U okviru rezervata nalazi se i velika šuma patuljastih biljaka Polylepis i La Korea kaskadni vodopadi sa visinom od 60 m.[12]

Napomene[uredi | uredi izvor]

  1. ^ Najskoriji aktivni period Tunguraje počeo je 1999. godine. Od početka ovog perioda najznačajnije erupcije bile su one od oktobra do decembra 1999. i od maja do jula 2006. godine.[4]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ Global Volcanism Program | Chimborazo
  2. ^ Jennings, Ken. „Ken Jennings Shocker: Mt. Everest Is Not the Highest Point on Earth”. Condé Nast Traveler (na jeziku: engleski). Pristupljeno 09. 11. 2018. 
  3. ^ „Global Volcanism Program | Chimborazo”. volcano.si.edu (na jeziku: engleski). Pristupljeno 09. 11. 2018. 
  4. ^ „Actinstituto Geofísico, EPN Ecuador”. Arhivirano iz originala 2007-06-13. g. Pristupljeno 2007-04-28. 
  5. ^ Chaffaut, Isabelle; Marie Guillaume (2004). „El Niño and glacier melt in the tropical Andes”. innovations report. Pristupljeno 2006-08-08. 
  6. ^ Schoterer, Ulrich; Grosjean M.; Stichler W; et al. (2003). „Glaciers and Climate in the Andes between the Equator and 30° S: What is Recorded under Extreme Environmental Conditions?”. Climatic Change. 59: 157—175. S2CID 129350422. doi:10.1023/A:1024423719288. 
  7. ^ Borja, Carmen (2004). „Hieleros del Chimborazo. Entrevista a Igor Guayasamín”. Ecuador Terra Incognita. 29. 
  8. ^ Barba, Diego; Samaniego, Pablo; Eissen, Jean-Philippe; Robin, Claude; Fornari, Michel; Cotten, Jo; Beate, Bernardo (01. 01. 2005). „Geology and structure of the late Pleistocene to Holocene Chimborazo stratovolcano (Ecuador)”: 90—93. 
  9. ^ Bolivar, Simon. „Poema Simona Bolivara o Čimburazu” (PDF). sfcollege. Pristupljeno 13. 11. 2018. [mrtva veza]
  10. ^ „Chimborazo, Highest Volcano in Ecuador - English Blog”. www.ecuador.com (na jeziku: engleski). Pristupljeno 11. 11. 2018. 
  11. ^ „Darwin Online: Humboldt's Personal narrative and its influence on Darwin”. darwin-online.org.uk. Pristupljeno 11. 11. 2018. 
  12. ^ „Reserva de Producción de Fauna Chimborazo, 26 años de protección. | Ministerio del Ambiente”. Ministerio del Ambiente (na jeziku: španski). 10. 11. 2013. Pristupljeno 11. 11. 2018. 

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Čimborazo na Vikimedijinoj ostavi.
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Чимборазо&oldid=27050052”