Šareni livadar
| Šareni livadar (Carterocephalus palaemon) | |
|---|---|
.jpg)
| |
| Carterocephalus palaemon | |
| Naučna klasifikacija | |
| Carstvo: | |
| Tip: | |
| Klasa: | |
| Red: | |
| Porodica: | |
| Potporodica: | |
| Rod: | |
| Vrsta: | C. palaemon
|
| Binomno ime | |
| Carterocephalus palaemon (Pallas, 1771)
| |
Šareni livadar[1][2] (lat. Carterocephalus palaemon) vrsta je dnevnog leptira iz porodice skelara (lat. Hesperiidae).
Rasprostranjenost i stanište[uredi | uredi izvor]
Rasprostranjenost[uredi | uredi izvor]
Ovaj leptir je široko raširen u severnoj i delu centralne Evrope, iako nije pronađen u Italiji, Danskoj, Irskoj i Portugalu. Leptir je veoma lokalan u Španiji, Ujedinjenom Kraljevstvu i Grčkoj. Po pravilu, leptir ne naseljava mediteranski basen. Ljudske aktivnosti i uništenje staništa dovele su do nestanka ili značajnog smanjenja pojedinih populacija ovog leptira u Evropi. Možda najbolji primer za to je nestanak ovog leptira sa teritorije Engleske, još 1976. godine, mada u Škotskoj još uvek postoje stabilne populacije. 1990. godine Englezi su pokušali da obnove populacije ovog leptira u centralnoj Engleskoj, gde je ranije bio raširen, ali bezuspešno.
Van Evrope, ovaj leptir naseljava širok prostor severne i centralne Azije, preko Japana pa sve do Velikih jezera u Severnoj Americi. Južna granica rasprostranjenosti ovog leptira u Severnoj Americi je severna Kalifornija.
Rasprostranjenost u Srbiji[uredi | uredi izvor]
U Srbiji ova vrsta naseljava brdsko-planinski deo zemlje, iako ne zahteva veliku nadmorsku visinu (u Srbiji se sreće u rasponu od 300-1.600mnv.). Kod nas, vrsta se može sresti na Homoljskim planinama, Staroj planini, Ozrenu, Rtnju, Tari, Jadovniku, Zlatiboru, Vršačkom bregu, te na Pešterskoj i Vlasinskoj visoravni. Takođe postoje i nepouzdani istorijski podaci o postojanju ove vrste u okolini Beograda i Gornjem Podunavlju.
Stanište[uredi | uredi izvor]
Leptir kao stanište bira uglavnom vlažne i/ili zaklonjene livade, te proplanke u okrilju šuma. Još jedan od zahteva ove vrste je i prisustvo pojedinih biljaka iz familije trava (Poaceae), posebno onih iz rodova Molinia, Brachypodium, Bromus, Calamagrostis i Poa.
Životni ciklus[uredi | uredi izvor]
Nakon parenja, ženka polaže jajašca na vlati trave, jajašca su u početku bela i u njima se može primetiti beličasta tečnost. Nakon par dana, ta tečnost se zamuti i jajašca postanu tamnija, na posletku, odnosno jedan ili dva dana pre izleganja, u jajašcetu se već može primetit malena gusenica. Ženka jajašca polaže od sredine maja pa sve do početka jula, u zavisnosti od nadmorske visine. U zavisnosti od temperature vazduha i nadmorske visine, gusenica se izlegne u periodu od 7-10 dana.
Kao što je već navedeno, gusenica ovog leptira se hrani na biljkama iz familije trava (Poaceae), i to na rodovima: Molinia, Brachypodium, Bromus, Calamagrostis i Poa. Nakon što se izlegne iz jajašceta, mala gusenica počinje da uvija jedan ili više listova trave finom svilom, i tako pravi sklonište od grabljivaca i parazitoida preko dana. Gusenica ceo dan provede u ovom skloništu, a u toku noći izlazi iz njega i hrani se listovima trave, neretko i samim skloništem. Kada potpuno pojede jedno, gusenica prelazi na druge listove i od njih ponovo pravi novo sklonište. Gusenica zimu provodi u skloništu koje napravi. Pre hibernacije, gusenica je bledo zelena, dok je po završetku hibernacije bledo bež. U proleće nakon završene hibernacije gusenica više neće jesti, već će se ulutkati čim se vremenske prilike stabilizuju.
Gusenica će se ulutkati u istom tom skloništu u kom je provela zimu. Boja lutke je bledo bež ili krem, sa smeđim linijama duž dorzalne i lateralne strane. Ovako obojena lutka je savršeno kamuflirana sa suvom travom.
Imago kreće da izleće već krajem aprila na manjoj, a polovinom maja na većoj nadmorskoj visini. Životni vek leptira nije više od dva meseca, odnosno do kraja juna leptir je na većini nadmorskih visina završio genraciju, iako se istrošeni primerci mogu videti čak i do polovine jula na nadmorskoj visini većoj od 1.500m. U celoj Evropi leptir ima jednu generaciju godišnje.
Opis vrste[uredi | uredi izvor]
Ovo je mali leptir, sa rasponom krila od 25-28mm, iako pojedine ženka ponekad mogu dostići i 30mm. Polni dimorfizam nije izražen, iako su po pravilu ženke nešto veće od mužjaka. Vrsta ima malo telo, uzak abdomen, sa dorzalne i ventralne strane prekriven kratkim smeđim dlačicama, sa lateralne strane prekriven nešto dužim, žutim dlačicama. Pronotum je širi od abdomena, prekriven kratkim smeđim i žutim dlačicama sa dorzalne strane, izrazito dlakav sa lateralne strane. Krila sa gornje strane su uglavnom tamnosmeđa, sa manje ili više žutih šara, dok na donjoj strani krila preovladava žutosiva, sa upečatljivim žutim pegama. Vrsta je karakteristična i laka za identifikaciju, jedina slična vrsta u Evropi je Carterocephalus silvicola (Meigen, 1829), prisutna u Nemačkoj, Danskoj, Češkoj, Slovačkoj, Poljskoj, Ukrajini, Belorusiji, Baltičkim i Skandinavskim zemljama.
Izvori[uredi | uredi izvor]
- ^ „Biološka raznovrsnost Srbije”. bioras.petnica.rs. Arhivirano iz originala 11. 01. 2018. g. Pristupljeno 10. 01. 2018.
- ^ „Carterocephalus palaemon”. HabiProt Alciphron. Arhivirano iz originala 11. 01. 2018. g. Pristupljeno 10. 01. 2018.
