Šesta proleterska istočnobosanska udarna brigada

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Šesta proleterska
istočnobosanska udarna brigada
Jugoslovenska partizanska zastava
Postojanje2. avgust 1942 — kraj rata
Mesto formiranja:
Šekovići
Formacijatri bataljona
Jačina620 boraca[a]
DeoNarodnooslobodilačka vojska Jugoslavije Narodnooslobodilačke vojske Jugoslavije
Angažovanje
Vojne počastiproleterska od 29. oktobra 1944.
Odlikovanja
Orden narodnog heroja Orden narodnog oslobođenja Orden bratstva i jedinstva sa zlatnim vencem
Komandanti
KomandantVojo Ljujić[a]
Politički komesarCvijetin Mijatović[a]

Šesta proleterska istočnobosanska narodno-oslobodilačka udarna brigada bila je brigada Narodnooslobodilačke vojske Jugoslavije (NOVJ), formirana naredbom Vrhovnog štaba NOP i DVJ 2. avgusta 1942. u Šekovićima, od tri istočno-bosanska proleterska bataljona. Na dan formiranja imala je 620 boraca. Prvi komandant brigade bio je Vojo Ljujić, a politički komesar Cvijetin Mijatović.[1][2]

Brigada je imala veliki značaj za održanje ustanka u istočnoj Bosni u periodu njegove najveće krize, tokom 1942. i 1943, kao i u ponovnom rasplamsavanju ustanka u ovoj oblasti i brojnim poduhvatima u istočnoj Bosni, Crnoj Gori, Srbiji, Hrvatskoj i Sloveniji. Dala je veliki broj vojno-političkih i partijskih rukovodilaca, kao i narodnih heroja.[2]

Od formiranja do aprila 1943. nalazila se pod neposrednom komandom Glavnog štaba NOP odreda Bosne i Hercegovine. Potom je do 9. maja 1943. sadejstvovala sa jedinicama Glavne operativne grupe, a 15. maja je stavljena pod komandu Prve proleterske divizije, u sastavu Drinske operativne grupe. Nakon bitke na Sutjesci, početkom jula 1943. ušla je u sastav 17. istočnobosanske divizije, gde je ostala do kraja rata.[1]

Odlukom Vrhovnog štaba NOV i POJ za postignute uspehe u borbi, 29. oktobra 1944, proglašena je proleterskom. Za zasluge u Narodnooslobodilačkom ratu odlikovana je Ordenom narodnog oslobođenja i Ordenom bratstva i jedinstva, a povodom petnaestogodišnjice bitke na Sutjesci 3. jula 1958. i Ordenom narodnog heroja.[2]

Borbeni put Šeste istočnobosanske brigade[uredi | uredi izvor]

Od formiranja do 9. aprila 1943. brigada je bila pod neposrednom komandom Glavnog štaba NOP odreda za Bosnu i Hercegovinu, iako je novembra 1942. naredbom Vrhovnog štaba NOV i POJ stavljena pod komandom Prvog bosanskog korpusa. Tokom avgusta i septembra 1942, vodila je borbe na Trebavi, Konjuhu, Romaniji i Majevici. Održala se u Biraču uprkos jakoj ofanzivi 718. nemačke divizije, ustaško-domobranskih i četničkih snaga od 25. avgusta do 9. septembra.[1][2]

Nakon borbi na Trebavi i u Birču, jedan bataljon brigade je ostao na Majevici, a ostatak brigade od dva bataljona je 5/6. oktobra prešao preko Save u Srem. Ovde je brigada, zajedno sa Sremskim partizanskim odredom, vodila jednomesečne borbe — razbila je neprijateljske posade u Vrbanji i Kuzminu i bataljon 718. divizije u Bosutskim šumama. Ojačana jednim bataljonom sremskih partizana, zajedno sa Sremskim partizanskim odredom 4/5. novembra razbila je i delom uništila četničke snage na području Semberije i Majevice. U borbi kod sela Maleševaca, 28. novembra 1942, razbijeni su četnici Majevice, Posavine i Trebave (preko 250 poginulih i ranjenih i oko 600 zarobljenih). Istovremeno su razbijene domobranske posade na putu Tuzla—Lopare—Brčko. Sve ovo imalo je veliki značaj za dalji razvoj Narodnooslobodilačkog pokret u istočnoj Bosni.[1][2]

U decembru 1942. brigada je sa Sremskim i Majevičkim partizanskim odredom u zahvatu druma Tuzla—Zvornik, posle višednevnih borbi, razbila neprijateljske snage (dva nemačka, dva ustaška i pet domobranskih bataljona i četnike) koje su izvodile operacije „Tuzla II". Potom je učestvovala u razbijanju četnika u Birču, nakon čega je prodrla na Romaniju i tamo razbila nekoliko četničkih i ustaško-domobranskih jedinica. Januara 1943. narasla je na sedam bataljona jačine 1.300 boraca.[1][2]

Na prostranoj teritoriji oko Han-Pijeska, Olova, Kladnja, Tuzle i Zvornika, tokom januara i februara 1943. izvela je više uspešnih napada na neprijateljska uporišta. U martu 1943. odbila je napad Romanijskog četničkog korpusa na Birač i vodila borbe sa ustašama u Milićima, Han-Pijesku, Žljebovima i oko Sokoca. Krajem marta, izvršavajući ranije upućeno naređenje Vrhovnog štaba NOV i POJ, povezala se sa Glavnom operativnom grupom. Vodeći borbe, 9. aprila 1943. izbila je u rejon Ustikoline.[1][2]

Više od mesec dana, do 15. maja 1943, delovala je na sektoru Foče i Kalinovika, štiteći, sa Majevičkom brigadom, Centralnu bolnicu NOVJ i snage Glavne operativne grupe u zapadnom Sandžaku od napada neprijatelja iz doline Drine. U toku bitke na Sutjesci, od 15. do 20. maja 1943, vodila je teške borbe sa neprijateljem koji je nastupao prema Čelebiću, pa je zajedno sa Grupom brigada u izuzetno teškim borbama zaustavila nastupanje neprijatelja i napravila prvi pokušaj proboja neprijateljskog obruča (južno od Foče). Ove borbe omogućile su izvlačenje Centralne bolnice na Pivu i u znatnoj meri olakšale stanje u dolini Sutjeske. Nakon ovoga, vodila je teške borbe na Vučevu, u dolini Sutjeske, na Košuru i Zelengori.[1][2] Pred bitku na Sutjesci imala je 817 boraca (785 muškaraca i 32 žene), a u toku bitke poginulo je 185 boraca.[3]

U protivofanzivi Glavne operativne grupe, sa Zelengore se prebacila u istočnu Bosnu i 2. jula 1943. ušla u sastav 17. istočnobosanske divizije. U toku leta i jeseni 1943. učestvovala je u razbijanju četničkih snaga na Trebavi, oslobođenju Modriče, Gradačca, Šamca i Orašja. Posebno se istakla u borbama za oslobođenje Tuzle, od 29. septembra do 7. oktobra 1943, kada je pohvaljena od Vrhovnog komandanta NOV i POJ Josipa Broza Tita. Učestvovala je u oslobođenju Vareša 20/21. oktobra, gde je potpuno uništen domobranski puk. Tokom nemačke operacije u istočnoj Bosni u zimu 1943/44. borbom na Betnju, od 6. do 9. decembra 1944, onemogućila je potpuno opkoljavanje Pete krajiške i 27. istočnobosanske divizije. Učestvovala je u drugom napadu na Tuzlu, od 17. do 20. januara 1944, u borbama oko Srebrenice, u Birču i na Romaniji.[1][2]

Krajem maja 1944, u sastavu 17. divizije, prešla je u Crnu Goru i u toku juna učestvovala u borbama kod Žabljaka i Pljevalja, a u julu u Andrijevičkoj operaciji. U toku prodora Operativne grupe divizija u Srbiju, učestvovala je u razbijanju četničke Četvrte grupe jurišnih korpusa na Kopaoniku, u borbama u dolini Zapadne Morave, u borbama za oslobođenje Kragujevca, 21. oktobra. Za postignute uspehe, 29. oktobra 1944, proglašena je proleterskom. U zimu 1944/1945. vodila je teške borbe u istočnoj Bosni (Bijeljina, Zvornik, Brčko). U završnim operacijama Jugoslovenske armije učestvovala je u borbama u Slavoniji, Moslavini, Zagorju i Sloveniji. Kod Dravograda je 15. maja 1945. završila svoj ratni put.[1][2]

Nakon rata prikupljeni su podaci za ukupno 6.239 boraca, koji su se u sastavu brigade borili u toku rata i podaci za 2.243 poginula borca.[4]

Komandni sastav brigade[uredi | uredi izvor]

  • Politički komesari brigade:
    • Cvijetin Mijatović Majo — od formiranja brigade do juna 1943.
    • Đoko Vujošević Segeda — od juna do oktobra 1943.
    • Dane Olbina — od oktobra 1943. do marta 1944.
    • Relja Lukić — od marta do avgusta 1944.
    • Neđo Bogićević — od avgusta 1944. do januara 1945.
    • Mišo Kovačević (v.d.) — tokom januara i februara 1945.
    • Zvonko Žardin — od februara 1945. do kraja rata

Narodni heroji brigade[uredi | uredi izvor]

Orden narodnog heroja

Ukupno 54 borca Šeste proleterske udarne brigade proglašena su za narodne heroje, a neki od njih su:[5]

Napomene[uredi | uredi izvor]

  1. ^ a b v Prilikom formiranja brigade

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ a b v g d đ e ž z Leksikon NOR 2 1980, str. 1090.
  2. ^ a b v g d đ e ž z i Narodni heroji 2 1982, str. 412.
  3. ^ Kučan 1996, str. 541.
  4. ^ Petovar & Trikić 1982, str. 21.
  5. ^ Petovar & Trikić 1982, str. 675.

Literatura[uredi | uredi izvor]

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Шеста_пролетерска_источнобосанска_ударна_бригада&oldid=27552264”