9×19 mm parabelum
| 9×19 mm parabelum | |
|---|---|
 9×19 mm FMJ (levo) i šuplji 9×19 mm JHP (desno) | |
| Poreklo | Nemačko carstvo |
| Vrsta | pištoljski |
| Istorija upotrebe | |
| U službi | NATO i ostali |
| Ratovi | od Prvog svetskog rata |
| Istorija proizvodnje | |
| Godina | 1901 |
| Razdoblje proizvodnje | 1902 — |
| Proizvođači | Širom sveta |
| Varijante | 9×19 mm parabelum +P |
| Karakteristike | |
| Utemeljen na | 7,65×21 mm parabelum (7,65 mm luger) |
| Tip čaure | bezivični |
| Dužina čaure | 19,15 mm |
| Ukupna dužina | 29,69 mm |
| Kapacitet čaure | 0.862 cm3 |
| Prečnik čaure | 9,93 mm |
| Prečnik zrna | 9,01 mm |
| Prečnik vrata | 9,65 mm |
| Prečnik ivice | 9,96 mm |
| Debljina ivice | 1,27 mm |
| Brzina | min. 300 m/s (zavisi od mase zrna i punjenja) |
| Energija | min. 430 J (zavisi od mase zrna i punjenja) |
| Masa | 7,0 g do 8,3 g (po NATO standardu) |
| Pritisak | 2520 bar (po NATO standardu) |
9×19 mm parabelum (druga imena: 9×19mm, 9mm Luger, 9mm, duga devetka) je pištoljski kalibar, kojeg je konstruisao Georg Luger 1901. godine. Uveden je u službu 1902. godine i prvi proizvođač je bio Deutsche Waffen und Munitionsfabriken - DWM (Nemačka fabrika oružja i municija). Prvo oružje koji je koristio 9×19 mm je legendarni pištolj Luger. Ime Parabelum je dobila po latinskoj izreci: "Si vis pacem, para bellum" ("Ako tražite mir, pripremite se za rat"), koja je ujedno i moto DWM.
Pod standardom STANAG 4090, 9mm Parabelum je standard NATO pakta, kao i brojnih država nečlanica NATO pakta.
9×19 mm Parabelum je najpopularniji kalibar za pištolje i automate. Po nekim procenama oko 60% policijskih stanica u SAD koriste 9×19 mm Parabelum. Popularnost se može pripisati niskoj nabavnoj ceni i dobrim karakteristikama za samoodbranu i vojne i policijske potrebe.
Upotreba[uredi | uredi izvor]
Georg Luger je konstruisao 9×19mm Parabelum na osnovu njegovog ranijeg konstruisanog kalibra 7,65×21 mm Parabelum, koji je konstruisan na osnovu kalibra 7,65×25mm Borhardt, kojeg je konstruisao Hugo Borhardt za njegov pištolj Borchardt C-93.
Godine 1902. Luger je prezentovao novi kalibar Britanskom komitetu za vatrena oružja, kao i tri patentske verzije Armiji Sjedinjenih Američkih Država za testiranje u centru Springfield Armory u Springfildu (Masačusets) sredinom 1903. godine.
Nemačka carska mornarica je usvojila kalibar u svoje naoružanje 1904. godine, a Nemačka carska vojska ga je usvojila 4 godine kasnije. Tokom 1910-ih je kalibar izmenjen da bi se rešili problemi sa ubacivanjem metka u cev.
Da bi se očuvalo olovo tokom Drugog svetskog rata u Nemačkoj, olovno jezgro zamenjeno je čeličnom jezgrom sa olovom košuljicom. Ovaj metak, označen kao crnim metkom, označen je kao 08 mE (mit Eisenkern—"sa olovnim jezgrom"). Godine 1944. crni metak sa oznakom 08 mE su prestali da se proizvode usled proizvodnje sa bakarnom košuljicom.
Popularnost[uredi | uredi izvor]
Posle Prvog svetskog rata sve više država je počelo prihvatati oružje konstruisanih za kalibar 9×19 mm Parabelum za svoje vojske i policije. 9×19 mm Parabelum se koristi u većini agencija u SAD kao kompaktno oružje sa velikim kapacitetom okvira.
Godine 1968. policija savezne države Ilinois je usvojila pištolj Smith & Wesson Model 39, koji je pokrenuo ekspanziju nabavke pištolja u kalibru 9×19 mm. Uvod Berete 92 u Oružane snage SAD 1985, pod nazivom Beretta M9, su isto pomogle u popularizaciji 9×19 mm kako među civilima, tako i među pripadnicima policije i federalnih agencija u SAD.
Dimenzije kalibra[uredi | uredi izvor]
Mere su izražene u milimetrima.
Performanse kalibra[uredi | uredi izvor]
Tokom konstrukcije se gledalo da bude smrtonosan na daljinama do 50 m, ali je smrtonosan i na većim daljinama.
Godine 2014. Federalni istražni biro Sjedinjenih Američkih Država (FBI) je objavio izvještaj o potencijalnoj borbenoj efikasnosti kalibra 9 mm u poređenju sa drugim kalibrima, kao što su .45 ACP i .40 S&W kalibri koji je posebno razvijen za upotrebu u FBI. U izveštaju se navodi da su novi barut i napredniji modeli metaka kalibara 9 mm, omogućili kalibaru da isporuči gotovo slične performanse drugim kalibrima, kao što su . 45 ACP i .40 S&W. Pored toga, niži odskok, manji trošak, jeftinija municija i veći kapacitet bili su svi razlozi zbog kojih se u izveštaju navodi nedavni porast narudžbine municije različitih policijskih stanica. Sa širim izborom oficira koji su u stanju da pucaju pištoljem konstruisanim za 9 × 19 mm, mnoga odeljenja, biraju ovaj kalibar tako da mogu standardizovati oko jednog vatrenog oružja i opterećenja, olakšavajući logistiku. Zbog svih ovih faktora, agencije za sprovođenje zakona su poručile veću količinu municije 9 mm od svih velikih proizvođača.
Isto tako, izveštaj FBI-ja je izneo da manje iskusni strelci prave dosledne grupe pogodaka, što je dovelo da 9 mm Parabelum bude standarni kalibar FBI.
Varijante[uredi | uredi izvor]
Konvalentski standard[uredi | uredi izvor]
The Cartridge S.A. Ball 9 m/m Mark Iz (9 m/m BALL MK 1z) je bio standard metka Imperial 9mm Parabellum tokom Drugog svetskog rata koji se proizvodio od 1941. do 1944. godine. Osmišljen je za korišćenje sa Browning HP. Težina zrna metka je 115 grejna odnosno 7,5 grama (1 gram ≈ 15 grejna). Brzina je 370 m/s na 18 m.
Cartridge S.A. Ball 9 m/m Mark IIz (9m/m Ball MK 2z) je bio u proizvodnji od septembra 1943. do 1988. godine i bio je korišćen kao NATO standard od 1962. Dizajniran je za automate kao što su: Sten, Lenčester i Sterling. Težina zrna je 115 grejna odnosno 7,5 grama, a brzina 400 m/s na 18 m.
Kanadski Cartridge S.A. Ball 9 m/m CDN Mark I (9-mm Ball CDN MK 1) se proizvodi od 1955. godine sa sličnim performansama. Težina zrna je 115 grejna, a nominalna brzina je 380 m/s.
NATO standard[uredi | uredi izvor]
Kalibar je proizveden u više od 70 različitih država i postao standardni pištoljski metak NATO i drugih vojnih sila na planeti. Zvanična nomenklatura je "9 mm NATO". Standardna težina je od 7 do 8,3 grama. Maksimalni pritisak 9 mm NATO je 252 MPa, dok kod CIP je nešto manje od 235 MPa.[1]
Švedski m/39 standard[uredi | uredi izvor]
9 mm Parabelum je ušao u službu Kraljevine Švedske kao m/39 prilikom uvoza automata MP 34 iz Austrije. Karakteristike su promenjene 1962. godine i dobio je oznaku m/39B. Imao je težinu zrna 108 grejna (odnosno 7 grama), početnu brzinu 420 m/s i energiju 600 džula. [2]
Sinonimi[uredi | uredi izvor]
9×19
9mm
9mm Luger
9mm NATO
9×19mm
9 mil
9×19mm NATO
9mm Parabellum
9mm Para
9mm P
