Боровница
| Borovnica | |
|---|---|
| |
| listovi i plodovi borovnice | |
| Naučna klasifikacija | |
| Carstvo: | |
| Divizija: | |
| Klasa: | |
| Red: | |
| Porodica: | |
| Potporodica: | |
| Pleme: | |
| Rod: | |
| Sekcija: | |
| Vrsta: | V. myrtillus
|
| Binomno ime | |
| Vaccinium myrtillus | |
| Sinonimi | |
|
Vaccinium angulosum Dul. | |
Borovnica ili crna borovnica, borovinka, borovnjača, crna jagoda, brusnica i mrča (lat. Vaccinium myrtillus)[1] je žbunasta biljka[2] iz porodice vresova (Ericaceae). Naučni naziv je izveden od latinskih reči bacca = bobica i myrtus (deminutiv myrtillus) po sličnosti listova sa biljkom mirtom.
Opis biljke[uredi | uredi izvor]
Žbunasta biljka visine do 50 cm sa gustim i tankim grančicama izrazito oštrih uglova i zelene, sjajne kore. Listovi su okruglasto jajasti, a na vrhu šiljati i bez dlaka, goli. Obod liske je fino testerasto usečen, a lisne drške su veoma kratke. Cvetovi su viseći na kratkim drškama i pojedinačni. Krunica loptasta zelenobele do zelenkastocrvene boje dužine 4-7 mm i izgrađena od 5 režnjića. Plod je sjajna bobica plavocrne boje i blago nakiselog ukusa, koja sazreva od jula do septembra. U njoj se nalazi veliki broj semena.
Stanište i rasprostranjenost[uredi | uredi izvor]
Pogodno tlo za rast borovnice je kiselo i umerenovlažno zemljište, a na višim nadmorskim visinama je planinska crnica. Raste u zoni listopadnih, bukovih šuma i iznad nje na svežim zemljištima. Značajna je njena uloga na planinskim čistinama i subalpskim acidofilnim zajednicama gde obrasta velike površine. Čest je stanovnik mnogih planinskih masiva.
Hemijski sastav borovnice[uredi | uredi izvor]
Kao borovnica se koristi zreo plod (Myrtilli fructus) i list (M. folium). Hemijski sastav plodova je:
- organske kiseline, posebno limunska i jabučna;
- šećer (do 30%);
- vitamin C (oko 6 mg%);
- pirokatehinski tanini;
- kompleks B vitamina;
- karoten (oko 1 mg %);
- masna ulja (30%) (u semenima);
- proteini (oko 18%) u semenima.
Listovi borovnice su pravi izvor minerala (kalijum, natrijum, mangan, hrom, gvožđe, bakar i dr.), vitamina C, organskih kiselina, a sadrže i saponine, šećer (do 18%), tanine i dr.
Lekovito dejstvo i upotreba[uredi | uredi izvor]
Plodovi borovnice imaju primenu kako u narodnoj tako i u službenoj medicini.[3] Blagotvorno su sredstvo kao preventiva ili terapija kod avitaminoze ili hipovitaminoze, kao i za lečenje neinfektivnog proliva kod dece. Važno je i njihovo dijetetsko delovanje. Plodove je najbolje koristiti u svežem stanju ili kao sok. Osim soka od njih se mogu praviti ukusni i kvalitetni sirupi, džemovi, kompoti i dr. samo što se kuvanjem gubi vitamin C.
Listovi imaju dejstvo kardiotonika, diuretika, holerika i adstrigensa. Koriste se kao sastojak biljnih mešavina za lečenje šećerne bolesti II stepena kao i kod poremećaja digestivnog trakta.
Pri dugotrajnoj upotrebi listova borovnice ili ako dođe do predoziranja javlja se hronično trovanje pa se zbog toga samomedikacija ne preporučuje.
Zanimljivosti[uredi | uredi izvor]
U albanskom jeziku (alb. boronica) je sličan, slovenski, naziv za borovnicu.
Galerija[uredi | uredi izvor]
-
Borovnica u cvatu -
plodovi sakupljeni u Argentini -
plodovi sakupljeni u Norveškoj -
Borovnice iz Biogradske gore -
Borovnice iz Biogradske gore -
Borovnice na planini Dukat -
Borovnice na planini Dukat -
Plod borovnice -
Borovnica -
Borovnica -
Stanište borovnice na Besnoj Kobili -
Stanište borovnice na Besnoj Kobili
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ „Vaccinium myrtillus”. herbalia.org.
- ^ Mišić, Milan, ur. (2005). Enciklopedija Britanika. A-B. Beograd: Narodna knjiga : Politika. str. 163. ISBN 86-331-2075-5.
- ^ „Dani plavičaste ljepotice”. Radio televizija Republike Srpske. 11. 8. 2011. Pristupljeno 11. 8. 2011.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Vuksanović, Snežana: Ljekovite biljke u šumski plodovi (brošura), Natura, Kolašin, 2007.
- Gostuški, R: Lečenje lekovitim biljem, Narodna knjiga, Beograd, 1979.
- Grlić, Lj: Enciklopedija samoniklog jestivog bilja, August Cesarec, Zagreb, 1986.
- Djuk, A, Dž: Zelena apoteka, Politika, Beograd, 2005.
- Jančić, R: Lekovite biljke sa ključem za određivanje, Naučna knjiga, Beograd, 1990.
- Jančić, R: Botanika farmaceutika, Službeni list SCG, Beograd, 2004.
- Jančić, R: Sto naših najpoznatijih lekovitih biljaka, Naučna knjiga, Beograd, 1988.
- Kojić, M, Stamenković, V, Jovanović, D: Lekovite biljke jugoistočne Srbije, ZUNS, Beograd 1998.
- Lakušić, D: Vodič kroz floru nacionalnog parka Kopaonik, JP Nacionalni park Kopaonik, Kopaonik, 1995.
- Marin, P, Tatić, B: Etimološki rečnik, NNK Internacional, Beograd, 2004.
- Mindel, E: Vitaminska biblija, FaMilet, 1997.
- Mišić Lj, Lakušić R: Livadske biljke, ZUNS Sarajevo, ZUNS Beograd, IP Svjetlost, 1990
- Stamenković, V: Naše neškodljive lekovite biljke, Trend, Leskovac
- Tucakov, J: Lečenje biljem, Rad, Beograd, 1984.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
- Tehnologija gajenja visokožbunaste borovnice, Prof. Dr Jasminka Milivojević, Poljoprivredni fakultet Univerzitet u Beogradu, 2015.
- BioNet škola
- Species profile: Blaeberry
- Bilberry and Herbal Medicine
- Den virtuelle floran - Distribution mrtva veza
- Korisni saveti
- www.poljoprivrednik.rs Izbor lokacije
| Državne | |
|---|---|
| Ostale | |
