Spomen-kompleks Stratište
| Spomen-kompleks Stratište | |
|---|---|
 Centralni spomenik | |
| Opšte informacije | |
| Mesto | Pančevo |
| Opština | Pančevo |
| Država |  Srbija |
| Vreme nastanka | 1941/45. — 1981. |
| Tip kulturnog dobra | Znamenito mesto |
| Nadležna ustanova za zaštitu | Zavod za zaštitu spomenika kulture |
| www | |
Spomen-kompleks „Stratište“ je kompleks koji se nalazi na 6 km od Pančeva na putu Pančevo–Jabuka. Kompleks je konačno uređen 1981. godine, kada je na njegovom mestu podignut spomenik „Brazda“.
Od 1941. do 1944. godine, na ovom je mestu po naredbi šefa policije Pančeva pobijeno od deset do dvanaest hiljada Srba, Roma i Jevreja. Godine 1945, u spomen na počinjene zločine, prvobitno je bila podignuta spomen-piramida.
Arhitekta Nebojša Delja dobio je, 1970. godine, zadatak adekvatnog uređenja spomen-kompleksa. Tada je po njegovoj zamisli spomenik trebalo da bude asocijativna stilizacija brazde, zaorane na kosoj, zatravnjenoj površini, izlivena u gusu da bi s vremenom zarđala i dobila pripadnu patinu i boju zemlje. Nakon nekoliko izmena prvobitnog idejnog rešenja, spomenik je konačno otkriven 22. novembra 1981. godine.
Spomen-kompleks se sastoji od skulpturalnog dela sa manifestacionim platoom, otvorenog amfiteatra sa scenom i gledalištem, pristupne staze i pristupnog platoa i čuvarske kuće. Spomenik kao kompoziciona celina simbolizuje zaoranu brazdu kroz dva identična monumenta postavljena simetrično na međusobnom rastojanju od tri metra. Visina spomenika je pet metara. U centru pristupnog platoa nalazi se mesto za polaganje venaca sa stihovima Vaska Pope i zvezdom petokrakom, izlivenim u bronzi. Ovo znamenito mesto od posebnog je istorijskog značaja kao mesto jednog od najvećih stradanja u Drugom svetskom ratu u našoj zemlji.[1]
Gledajući kroz procep na spomeniku, posetilac uočava zloslutnu močvaru Tamiša, čime se dodatno naglašava tragedija koja se ovde desila.
Spomenik je pretrpeo oštećenja 2011. godine i nekoliko puta tokom 2013, kada su odlomljeni krajevi sa zadnje leve brazde. Ipak, spomenik je pretrpeo najveća oštećenja u julu, kada je čitava jedna brazda (oko 3 tone bronze) odneta.
Izvori[uredi | uredi izvor]
- ^ „Spomen-kompleks Stratište”. Zavod za zaštitu spomenika kulture u Pančevu. Arhivirano iz originala 21. 07. 2020. g. Pristupljeno 21. 7. 2020.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Spomenici revolucije u Vojvodini. „Salon likovne jeseni“, Sombor 1988. godina.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
|
Ovaj članak je deo članka o Spomenicima posvećenim Narodnooslobodilačkoj borbi 1941—1945.
|
- Nezaborav za stradale Rome („Politika”, 16. decembar 2017)
- „Stratište” će biti obnovljeno i zaštićeno („Politika”, 22. septembar 2018)
- Venci na stratištu Roma („Politika”, 17. decembar 2018)
- Spomen kompleks "Stratište" na putu Pančevo - Jabuka
