Trbuh

Abdomen
Anatomski prikaz glavnih organa trbušne duplje
Detalji
Umetak	Grudni koš kičma
Dejstva	Kretanje i podrška torza Pomoć pri disanju Zaštita unutrašnjih organa Postularna podrška
Identifikatori
Latinski	Abdomen
MeSH	D000005
TA	A01.1.00.016
FMA	9577
Anatomska terminologija

Trbuh, stomak ili abdomen, deo je tela između pluća i karlice. U trbuhu se nalaze mnogi organi: crevni trakt, (želudac, tanko crevo, debelo crevo i slepo crevo), jetra, žučna kesa, pankreas, sistem za izlučivanje (bubrezi i mokraćovod), aorta, donja šuplja vena i slezina.

Anatomija

Trbuh je anatomski prostor koji je omeđena donjom ivicom rebara i dijafragmom sa gornje strane, karličnim kostima (stidnim predelom) sa donje, i bokovima sa leve i desne strane. Trbuh ili abdomen je najveći deo ljudskog tela, čiji središnji deo čini trbušna duplja, sa trbušnim organima. Sa spoljne strane trbušna šupljina zatvorena je trbušnim zidom koji čini; koža, potkožno masno tkivo, mišići, krvni sudovi i fascije. Glavni trbušni mišići su: poprečni trbušni mišić, ravni trbušni mišić, spoljnji kosi trbušni mišić, unutrašnji kosi trbušni mišić i četverokugaoni slabinski mišić.

Organi, važni krvni i limfni sudovi i živci trbušne duplje

Donji deo jednjaka Portalni venski sistem Želudac Jetra Žučna kesa Levi i desni bubreg Leva i desna nadbubrežna žlezda Desni i levi ureter Debelo crevo Ileocekalna valvula Slepo cevo Levi i desni jajnik Levi i desni jajovod

Materica Mokraćna bešika Prostata Uretra Trbušna aorta Celijačna arterija Slezina Gušterača (pankreas) Gornja i donja mezenterična arterija Autonomni nervni sistem Tanko crevo (dvanaestopalačno crevo, jejuneum i ileum) Slabinski pleksus zadnjeg trbušnog zida Limfne žlezde i limfni sudovi

Anatomsko-klinička podela trbuka

Trbuh muškarca

Anatomsko-klinička je, iz praktičnih razloga, definisano devet regija trbušne duplje. Pomoć njih se lakše opisuje razmeštaj trbušnih organa, bol i patološke promene. Tih devet regija je međusobno odvojeno četirima ravninama: dvema sagitalnim (vertikalnim) i dvema transverzalnim (horizontalnim):

• Sagitalne (vertikalne) ravni: su dve leva i desna medioklavikularna, koje prolaze sredinom ključne kosti (otprilike 9 cm od centralne linije) i sredinom linije koja povezuje prednju gornju ilijačnu spinu i simfizu pubične kosti na obema stranama trbuha. Katkad te ravni prolaze ipolumesečastim brazdama koje čine lateralne granice ravnog trbušnog mišića.
• Transverzalne (horizontalne) ravni: su dve gornja subkostalna ravan (koja prolazi donjom granicom desete rebrene hrskavice na obema stranama) i donja, transtuberkularna ravan (koja prolazi kroz ilijačni tuberkulum i kroz telo L5 slabinskog pršljena). Obe ravni označavaju palpatorno (opipljive) strukture trbuha.

Neki kliničari koriste u praksi i transpiloričnu i interspinalnu ravan za opisivanje navedenih devet regija:

• Transpilorična ravan (određena je sredinom linije koja spaja vrh drška, sternalnog manubrijuma, i pubične simfize) preseca pilorus (distalni, tubularni deo želuca) kad je pacijent sagnut. Zbog visceralne vreće, pod uticajem gravitacije, pilorus je obično smešten niže kad je pacijent u uspravnom položaju. Transpilorična ravan je korisna za pozicioniranje jer preseca mnoge važne strukture: fundus žučne kese, vrat pankreasa, polazište gornje mezenterične arterije, portalne vene jetre, polazište transferzalnog deo debelog creva, fleksuru duodenojejunalis te hilus bubrega.
• Interspinalna ravan koja prolazi kroz lako opipljivu prednju gornju spinu ilijaku na obema stranama.

Anatomska podela trbuha po regijama

Desno	Sredina	Levo
4. Desni hipohondrijum (ispod desnog rebarnog luka)	1. Epigastrijum (čašica)	7. Levi hipohondrijum (ispod levog rebarnog luka)
5. Desni lumbalni (slabinski)	2. Umbilikalni (pupčani)	8. Levi lumbalni (slabinski)
6. Desni ingvinalni (preponski)	3. Hipogastrijum (stidni ili donjotrbušni)	9. Levi ingvinalni (preponski)

Zbog lakše kliničke orijentacije, u svakodnevnoj praksi, kliničari često koriste i dve ravni kojima definišu četiri kvadranta trbušne duplje:

• Prva je transverzalna (horizontalna) transumbikalna (transpupčana) ravan koja prolazi kroz pupak (umbilikus) i intervertebralne (međupršljenske) koja prolazi između L3 i L4 slabinskog diskusa, i razdvaja šupljinu trbuha na gornju i donju polovinu.
• Druga je vertikalna medijalna ravan (mediosagitalna), koja prolazi longitudinalno kroz telo, i razdvaja ga na desnu i levu polovinu.

Anatomska podela trbuha na kvadrante

Desno	Levo
Gornji desni kvadrant	Gornji levi kvadrant
Donji desni kvadrant	Donji levi kvadrant

Značaj podele trbuha na regije:
Za lekare u osnovnoj zdravstvenoj zaštiti, službama hitne pomoći i kliničare važno je da znaju koji se organi nalaze u kojoj trbušnoj regiji ili kvadrantu kako bi tokom pregleda udaranjem ili opipavanjem mogli da odrede iz kojih trbušnih organa potiču tegobe.