Mudeharska arhitektura u Aragonu

Svetska baština Uneska
Mudeharska arhitektura u Aragonu
Naziv na zvaničnom spisku svetske baštine
Lokacija	Aragon, Španija
Tip	Kulturno dobro
Referenca	378ter
Unesko regija	Španija
Koordinate	40° 20′ 38″ С; 1° 06′ 26″ З / 40.34389° С; 1.10722° З
Istorija upisa u svetsku baštinu
Upis	1986. (10. zasedanje); prošireno 2001. (? sednica)

Mudeharska arhitektura u Aragonu je zajednički naziv za građevine koje su UNESCO-va svetska baština zbog jedinstvene arhitektonske vrednosti španskog mudeharskog stila (mavarski stil). Pojavu ovog stila u Aragonu krajem 12. veka izazvali su delimično politički, društveni i kulturni uslovi koji su preovladali u Španiji nakon rekonkviste.

Stil mudehara proizlazi iz sredine u kojoj su židovi, muslimani i hrišćani živeli u miru jedni uz druge. On ne uključuje stvaranje novih oblika ili objekata (kao što su razvijali romanika i gotika), već se sastoji od reinterpretiranja zapadnjačkih stilova kroz muslimanske uticaje. Najpre je bio prihvaćen u Toledu, kao prilagođavanje ornamentalnih motiva zapadnjačkoj arhitekturi (posebno kroz ukrašavanje opeka i fasada arabeskama u gipsu). Kasnije se proširio prema severu (Lion, Avila, Segovija, itd.), te su danas te građevine prepoznate kao „romanika od opeke”. Centri mudeharske umetnosti postaju gradovi kao: Sahagun, Toro, Kueljar i Arevalo, a najrazvijenija je bila u Aragonu, posebno u Teruelu (ali i u Zaragozi, Utebu, Taustu, Daroci, Kalatajudu, itd.). Ova umetnost islamskih korena takođe odražava uticaje različitih evropskih stilova iz tog vremena, posebno gotike. Tokom 13, 14. i 15. veka, mudeharski tornjevi u Teruelu menjaju fizionomiju grada koja je sačuvana sve do današnjih dana. Najistaknutiji su toranj katedrale (1257.), zvonik crkve La Merced (kasni 16. vek), zvonik sv. Martina (1315.), zvonik crkve San Pedro (14. vek) i toranj crkve El Salvador (12-13. vek). Bila je dominantna u ovim krajevima do 17. veka i odlikuje se izuzetno kvalitetnom i inventivnom upotrebom opeke i glazirane keramike u gradnji, posebno na zvonicima. Najbolji primeri su kvadratični tornjevi s velikim zastakljenim površinama, ukrašeni keramikom i crvenim opekama.

Izvorno su četiri građevine upisane na Uneskov spisak mesta Svetske baštine u Evropi 1986. godine pod imenom „Mudeharska arhitektura Teruela”^[1]. Nakon žalbe građana Zaragoze, popis je proširen 2001. godine, te uključuje još šest građevina iz provincije Zaragoza.

Popis lokaliteta[уреди | уреди извор]

Toranj Crkve u Utebu, Zaragoza

Ime	izgradnja	Lokacija	Koordinate	Beleške
Katedrala u Teruelu (Santa María de Mediavilla)	1171. - 1587.	Teruel	40° 12′ 13″ С; 1° 03′ 45″ И / 40.2037° С; 1.0625° И / 40.2037; 1.0625	Romanička bogorodička katedrala je izgrađena po nalogu Alfonsa II Aragonskog, a arhitekt Juzaf joj je dao mavarki izgled krajem 13. veka. Toranj ukrašen keramičkim pločicama je završen 1257. godine, a oktogonalna lanterna tornja je iz 18. veka. Godine 1587. izgrađena je kupola s dvojnim prozorima oštrih lukova u pleterskom stilu (Martín de Montalban).
Crkva sv. Petra u Teruelu (San Pedro)	16. st.	Teruel	40° 12′ 12″ С; 1° 03′ 44″ И / 40.2033° С; 1.0622° И / 40.2033; 1.0622	Crkva iz 16. veka s tornjem sličnim onom kod katedrale. U njoj se nalaze mumije tragičnih ljubavnika Izabele i Dijega (bogata plemkinja i siromašni krstaš)
Crkva sv. Martina u Teruelu (San Martin)	1316.	Teruel	40° 12′ 14″ С; 1° 03′ 48″ И / 40.2039° С; 1.0633° И / 40.2039; 1.0633	Crkva sv. Martina obnovljena je u 16. veku kada je izgrađen njen mudeharski toranj.
Crkva Hrista spasitelja u Teruelu (San Salvador)	17. st.	Teruel	40° 12′ 11″ С; 1° 03′ 46″ И / 40.2031° С; 1.0628° И / 40.2031; 1.0628	Crkva Krista spasitelja ima izvanredan toranj u mudeharskom stilu, te skulpturu Hrista iz 14. veka. Lučna vrata tornja i njena keramička zeleno-bela fasada dominiraju ulicom sebka. On ima tri sprata s krstastim svodovima, dvojnim prozorima oštrih lukova na fasadi i 122 stuba.
Bogorodična crkva u Kalatajudu (Colegiata Santa María la Mayor)	13. vek	Kalatajud	41° 12′ 41″ С; 1° 23′ 03″ И / 41.2114° С; 1.3842° И / 41.2114; 1.3842	Izgrađena na mestu starije džamije, sastoji se od fakulteta iz 14. veka, mudeharskog oktogonalnog tornja i apside iz 16. veka, te pleterske fasade i barokne kapele.
Crkva sv. Tekle		Servera de la Kanada	41° 15′ 21″ С; 1° 26′ 27″ И / 41.2558° С; 1.44089° И / 41.2558; 1.44089
Crkva sv. Marije (Iglesia de Santa María)	1356-1385	Tobed	41° 12′ 06″ С; 1° 14′ 24″ И / 41.2018° С; 1.2401° И / 41.2018; 1.2401	Crkva-utvrđenje koja ima spoljašnje zidine s obrambenim galerijama. Izgradio ju je „Red Svetog groba” iz Kalatajuda.
Palata Aljaferija	11. vek	Zaragoza	41° 23′ 32″ С; 0° 32′ 05″ И / 41.3923° С; 0.5348° И / 41.3923; 0.5348	Palata muslimanskih kraljeva Sarakveste prozvana „Palata radosti” pretvorena je u 16. veku u rezidenciju aragonskih kraljeva.
Crkva sv. Pavla (San Pablo)	13-16 vek	Zaragoza	41° 23′ 32″ С; 0° 31′ 52″ И / 41.3921° С; 0.5310° И / 41.3921; 0.5310	Izgrađena u 15. i 16. veku preko romaničke samostanske crkve iz 13. veka. Ima sjajan oktogonalni toranj s kojega se pruža sjajan pogled na grad. Unutra se nalazi renesansni oltar (Damijan Forment).
Katedrala u Zaragozi (Catedral del Salvador)	12-15 vek	Zaragoza	41° 23′ 30″ С; 0° 31′ 24″ И / 41.3916° С; 0.5232° И / 41.3916; 0.5232	Izgrađena 1140. godine preko džamije iz 8. veka po nalogu kralja Alfonsa I Aragonskog. Od 1204. do 15. veka u njoj su krunisani kraljevi Aragona. Dorađena u mudeharskom stilu od 1318. do 15. veka kada je obnovljena urušena kupola.