Jedinstvena socijalistička partija Nemačke

Jedinstvena socijalistička partija Nemačke Sozialistische Einheitspartei Deutschlands
Prvi lider	Vilhelm Pik i Oto Grotevol zajedno
Poslednji lider	Egon Krenc
Osnovana	21. aprila 1946.
Raspuštena	marta 1990. (44 god.)
Prethodnik	Komunistička partija Nemačke Socijaldemokratska partija Nemačke
Naslednik	Partija demokratskog socijalizma
Sedište	Istočni Berlin Nemačka DR
Novine	Nova Nemačka
Mladi ogranak	Slobodna nemačka omladina
Ideologija	komunizam, marksizam-lenjinizam
Politička pozicija	krajnja levica
Religija	ateizam
Međunarodno članstvo	Informbiro
Boje	crvena
Zastava stranke

Jedinstvena socijalistička partija Nemačke (nem. Sozialistische Einheitspartei Deutschlands, SED) je bila marksističko-lenjinistička partija na vlasti u Nemačkoj Demokratskoj Republici od 1949. do 1990. godine. Osnovana je 1946. godine.

Istorijat

Istorijsko rukovanje Vilhelma Pika (levo) i Ota Grotevola (desno), koje se nalazi na grbu partije. Slika je nastala 1946. u Berlinu, prilikom ujedinjenja dveju partija.

Jedinstvena socijalistička partija Nemačke osnovana je 21. aprila 1946. godine, spajanjem Socijaldemokratske partije Nemačke i Komunističke partije Nemačke. Partija je osnovana u Sovjetskoj okupacionoj zoni Nemačke. SED je nadmoćno pobedila na izborima 1946. godine u celoj Sovjetskoj okupacionoj zoni, dok je u Berlinu dobila nešto manje od polovine glasova.

Do kraja 1940-ih, iz SED-a je uklonjena većina socijalista, koji nisu bili uz marksističko-lenjinistički program. Sve partije u Istočnoj Nemačkoj morale su da uđu u koalicijsku vladu Narodnog fronta, u kojem je najjača bila SED.

Prvobitno je SED imala ogranak i u Zapadnom Berlinu, ali se 1962. taj ogranak otcepio i postao Partija socijalističkog jedinstva Zapadnog Belrina.

Vođstvo SED-a u drugoj polovini 1980-ih godina nije usvojilo Gorbačovljeve reforme, nego je ostalo na staroj liniji.

Nakon pobuna u Istočnom Nemačkoj oktobra 1989. godine, 18. oktobra održano je posebno zasedanje Politbiroa SED-a. Erih Honeker je bio prisiljen da podnese ostavku, a vođstvo nad SED-om preuzeo je reformist Egon Krenc. Parlament DDR-a povukao je, 1. decembra 1989, Ustav u kojem je do tada bila istaknuta vodeća uloga SED-a u društvu Istočne Nemačke. Dana 3. decembra, Politbiro i Centralni komitet SED-a u potpunosti su dali ostavku.

Neki od bivših članova SED-a, decembra 1989, osnovali su Partiju demokratskog socijalizma (PDS). Vođa partije postao je Gregor Gisi. PDS je s vremenom ojačala i ostaje jedna od uticajnijih partija na području bivše Istočne Nemačke.

Kongresi

Na Prvom kongresu, 21. aprila 1946, sprovedeno je ujedinjenje KP Nemačke i Socijademokratske partije Nemačke. Kongres je izabrao dva predsednika kao vođe partije. To su bili Vilhelm Pik, bivši vođa KP Nemačke, Oto Grotevol, bivši vođa SDP Nemačke. Unija dve partije sprovodena je samo u Sovjetskoj okupacionoj zoni.

Drugi kongres zasedao je od 20. do 24. jula 1947. godine. Na kongresu je usvojen statut, a Izvršni komitet organizovan je u Centralni komitet.

Treći kongres zasedao je jula 1950. godine. Na kongresu je potvrđena dalja nacionalizacija industrije. U to vreme, 40% radnika bilo je zaposleno u industrijskom sektoru.

Šesti kongres zasedao je od 15. do 21. januara 1963. godine. Valter Ulbriht je ponovo bio izabran za sekretara partije, a usvojen je i centralizovaniji model ekonomske politike, tzv. „Novi ekonomski sistem“.

Sedmi kongres zasedao je 1967. godine. Na kongresu je Erih Honeker zagovarao povratak na tradicionalni socijalistički ekonomski sistem i napuštanje „Novog ekonomskog sistema“.

Osmi kongres zasedao je u proleće 1971. godine. Na kongresu je objavljena želja za saradnjom sa Zapadnom Nemačkom, doprinosima u rešavanju međunarodnih problema i za rešenjem političkog statusa Berlina. Posle ovog, kongresi su zasedali svake pete godine.

Deveti kongres zasedao je u maju 1976. godine. Na kongresu su tražena rešenja za podizanje životnog standarda stanovništva. Razmatrane su i prednosti i nedostaci Detanta. S jedne je strane Istočnoj Nemačkoj koristila ekonomska saradnja sa Zapadnom Nemačkom, ali SED nije gledao pozitivno na činjenicu da sve više zapadnih Nemaca posećuje Istočnu Nemačku. Kongres je istakao činjenicu da sve više država u svetu priznaje Istočnu Nemačku.

Deseti kongres zasedao je aprila 1981. godine. Erih Honeker je ponovo izabran za sekretara SED-a. Na kongresu je istaknuta važnost politike usvojene na prethodna dva kongresa. Honeker je istakao važnost saradnje sa Sovjetskim Savezom. Takođe je istakao važnost saradnje sa afričkim, azijskim i latinoameričkim državama iz kojih je sve više studenata učilo studije u Istočnoj Nemačkoj.

Jedanaesti kongres zasedao je od 17. do 21. aprila 1986. godine. Kongres je potvrdio svoj trenutni ekonomski i politički kurs. Kongresu je prisustvovao Mihail Gorbačov. Honekerova politika „konstruktivnog dijaloga“ podudarala se sa Gorbačovljevim pozivanjem na razoružanje i primenu detanta u Evropi.

Lideri partije

Zvanični naziv funkcije bio je Prvi sekretar od 1950. do 1976, a zatim Generalni sekretar od 1976. do 1989. godine

• Valter Ulbriht (jul 1950 — 3. maj 1971)
• Erih Honeker (3. maj 1971 — 18. oktobar 1989)
• Egon Krenc (18. oktobar 1989 — 3. decembar 1989)

Vidi još

• Istočna Nemačka
• Narodni front (Nemačka)