Pređi na sadržaj

Abdulah ibn Amir

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Abdulah ibn Amir
Lični podaci
Puno imeعبدالله بن عامر
Datum rođenja626.[1]
Mesto rođenjaMeka,
Datum smrti678.
Mesto smrtiMedina , Rašidunski kalifat
Vojna karijera
Služba647-656
VojskaRašidunska
Čingeneral
Učešće u ratovimaRatovi Ride, Muslimansko osvajanje Persije,

Aby Abdurahman Abdulah ibn Amir ibn Kurajza[2] (arap. أبو عبد الرحمن عبدالله بن عامر بن كريز) je bio guverner Basre (647–656) i izuzetno uspešan vojni general za vreme vladavine rašidunaskog kalifa Osmana ibn Afana. Njegov otac je bio ujak kalifa Osmana po majci, što je Abdulaha učinilo Osmanovim rođakom. Bio je poznat po svojim upravljačkim sposobnostima i hrabrosti u vojnim pohodima; njegov pohod radi ponovnog osvajanja i pacifikacije bivših teritorija Persijskog carstva ostavio je u nasleđe islamizaciju i u Iranu i u Avganistanu.[3]

Mladost[uredi | uredi izvor]

Abdulah ibn Amir je rođen u Meki. Pripadao je omejadskom klanu Kureiša. On je bio sin `Amira bin Kurajza ibn Rabija, brat Arve bint Kurajz, majke budućeg kalifa Osmana ibn Afana. Abdulah je stoga Osmanov direktni rođak. Narativi iz islamske tradicije koji od njega čine potomka Utbe bin Rabija, oca Hind (supruge Abu Sufijana ibn Harba i majke Muavije) su lažni.

Imenovanje za guvernera Basre[uredi | uredi izvor]

Godine 647, kada je Abu Musa el Ašari svrgnut sa mesta guvernera Basre, kalif Osman je imenovao Ibn Amira za guvernera Basre. Ibn Amir je tada imao samo dvadeset i pet godina.[4]

Kalif Osman je imao za cilj rešavanje napetosti u novoosvojenom Iraku, koje su nastale iznenadnim prilivom arapskih plemena u gradove garnizona ispred linija fronta poput Kufe i Basre. To je rešio tako što je otvorio nove frontove na novim teritorijama radi osvajanja, čiji je cilj bio trošenje energije tih plemena i njihovo usmeravanje ka novim vojnim ekspedicijama. Kada je Ibn Amir stigao u Basru, odmah je pripremio frontove za nova osvajanja u zemlji Persiji.[5][6] Ibn Amir je izvršio nekoliko reformi, poput izgradnje novog kanala za navodnjavanje u Basri i popravljanja vodovoda za potrebe hodočasnika koji su išli na hadžiluk i koji su tom prilikom prolazili kroz Basru.[7]

Osvajanja[uredi | uredi izvor]

Ekspedicije Ibn Amira posebno su započete tokom pohoda čiji je cilj bio gušenje mnogih pobuna unutar bivših teritorija Persije.[8]

Prvi pohod u Kerman[uredi | uredi izvor]

Prilikom prvog osvajanja, Rašidunski kalifat je poslao dva kontingenta koji koje su predvodili Ibn Amir i Suhail da osvoje Kerman. Prvi je stigao do Tabasajna, a zatim je napredovao dalje prema Nišapuru. Nakon toga, njegova isturena jedinica je odmah naišla na protivnika, a zatim su se odigrale žestoke borbe protiv Koč o Baloč-a, što je rezultiralo smrću sasanidskog guvernera Kermana.

Ponovno osvajanje Farsa[uredi | uredi izvor]

Persijska provincija Fars je osvojena tokom vladavine kalifa Omara. Tokom Osmanove vladavine ova pokrajina se pobunila kao i ostale persijske provincije. Osman je uputio Ibn Amira da uguši pobunjeničke pokrete.

Shodno tome, krenuo je sa velikim snagama iz Persepolisa; grad se predao i pristao da plati danak. Odavde je vojska krenula ka Al Dž Bardu, pri čemu je grad lako zauzeo usled malog otpora prema muslimanima, a građani su pristali da plate danak. Nakon toga muslimanske snage su napredovale do garada po imenu Gor. Persijanci su se borili, ali su poraženi i grad su zauzeli muslimani. Mir je sklopljen pod uobičajenim uslovom plaćanja džizije.[9] Dok je muslimanska vojska još bila u Goru, u Persepolisu je ponovo izbio na ustanak; Abdulah ibn Aamir je odveo snage u Persepolis i opseo grad. Nakon žestoke bitke muslimani su ponovo uspeli da povrate kontrolu nad gradom. Sve vođe među Persijancima koje su bile krive za podsticanje pobune bile su progonjene i pogubljene. Padom Persepolisa, i drugi gradovi u Farsu su se bezuslovno potčinili. Osmanov guverner Parsa je, nakon analize situacije, poslao islamske misionare u razne gradove ove regije da preobrate narod na islam kako bi se u budućnosti izbegle nove pobune, jer je uzrok pobune bio duh nacionalizma kod Persijanaca i diskriminacija Persijanaca od strane arapskih vladara.

Ponovno osvajanje Kermana[uredi | uredi izvor]

Nakon suzbijanja pobune u Farsu, Abdulah ibn Aamir se okrenuo prema Kermanu koji se ponovo pobunio tokom 651-652. Poslao je snage pod komandom Mudžaša ib Muse Salmija. Kerman je ubrzo ponovo osvojen, uz mali otpor.[10]

Ponovno osvajanje Sistana[uredi | uredi izvor]

Osman je uputio Abdulaha ibn Aamira, koji je u to vreme bio guverner Basre, da ponovo osvoji provinciju. U Sistan je poslata kolona pod zapovedništvom Rabeaha ibn Zijada. Ponovo ga je osvojio do današnjeg Zarandža u Avganistanu. Rabeah ibn Zijad je postavljen za guvernera Sistana. Tamo je ostao godinama, a zatim je otišao u Basru, a u provinciji je još jednom izbila pobuna, ovog puta na mnogo većem području.

Abdulah ibn Aamir je poslao Abd el Rahmana / AbdurRahmana ibn Sumru da preduzme operaciju. Abdur Rahman bin Sumra je vodio muslimanske snage do Zarandža. Jednom kada je Zarandž zauzet, Abd el Rahman je umarširao u Avganistan i osvojio ga na severu do Kabula, nakon ovog pohoda Abdulah je usmerio pogled prema Horasanu.

Ponovno osvajanje Horasana[uredi | uredi izvor]

Horasan, provincija Persijskog carstva osvojena je tokom vladavine kalifa Omara, pod komandom Ahnafa ibn Kajsa. Posle Omarove smrti, Horasan je upao u niz sukoba od kojih se prvi dogodio tokom pobune pod persijskim carem Jezdegerdom III, ali pre nego što je uspeo da povede Persijance protiv muslimana, bio je izdan i ubijen 651. godine. Kalif Osman je 651. godine poslao Abdulaha ibn Aamira, guvernera Basre, da ponovo osvoji Horasan. Abdulah ibn Aamir je krenuo sa velikim snagama od Basre do Horasana nadmašivši drugi kontingent Saida Ibn El Aasa koji je polazio iz Kufe zajedno sa Hudzaifom Ibn El Jamanom, Huseinom ibn Alijem, Hasanom ibn Alijem i drugim pratiocima..[11] Nakon što je zauzeo glavne tvrđave u Horasanu, poslao je mnogo kolona u raznim pravcima po Horasanu, čija je strategija bila sprečavanje Persijanaca da se okupe u velike snage.[12] Grad Bajak, u savremenom Avganistanu, zauzet je silom, a muslimanski zapovednik je pao u bici. Nakon Bajaka, muslimani su krenuli prema Tabisanu, koji je zauzet sa malo otpora. Muslimanska vojska je zauzela grad Nišapur nakon duge opsade. Zatim je muslimanska vojska nastavila sa zauzimanjem drugih manjih i većih gradova u regiji Horasana. Nakon toga su učvrstili svoj položaj u Horasanu. Muslimani su potom krenuli prema Heratu u Avganistanu, koji se muslimanima mirno predao. Nakon što su stekli kontrolu nad regionom, muslimani su krenuli prema gradu Merv u modernom Turkmenistanu. Grad se predao zajedno sa ostalim gradovima regije, osim jednog, Sanga, koji je kasnije nasilno zauzet. Pohod u Horasanu se završio osvajanjem Balha (Avganistan) 654. godine.

Međutim, drugi ustanak je ponovo slomljen u Horasanu nakon Prvog muslimanskog građanskog rata kada je Muavija imenovan za kalifa koji je zamenio Alija, ovog puta u Heratu i Balhu. Abdulah je još jednom imenovan kako bi izvršio odmazdu nad ovom pobunom, ovog puta odmazda je bila žestoka i brza pri čemu je bio srušen čuveni zoroastrijski hram Nobahar.[13]

Zbog kontinuiranom pohoda u Horasanu je došlo do neizbežnog efekata arabizacije ovog područja tokom vojnih operacija Abdulaha. Opisan je sastav vojske Abdulaha Ibn Amira tokom ponovnog osvajanja Horasana koja je bila sastavljena od vojske iz Basre koja je regrutovana iz plemena koja su imala Hidžru (emigrirala) u Misr (grad garnizona) i vojnoj službi u Divanu. Bilo je prirodno da ovi plemenici nastavljaju svoje stare plemenske tradicije, noseći ime svog prvobitnog klana ('Ašira) sa kojim su mogli prekinuti svoj odnos emigracijom u Misri. Svaki klan, ili čak plemensko grupisanje iz srodnih klanova imalo bi svog poglavara kao zapovednika. Ovo je vojni sistem će kasnije biti standardizovan u periodu Omajadskog kalifata.[14]

Pohod u Transoksijani[uredi | uredi izvor]

Nakon konsolidacije muslimanskih snaga u Horasanu, Abdulah ibn Aamir je prešao reku Oks koja je muslimanima bila poznatija kao Amu Darja i napao Uzbekistan u južnoj Transoksijani. Detalji ovih pohoda su malo poznati, ali poznato je da se veći deo južne Transoksijane potčinio vlasti Rašidunskog kalifata.[15]

Smrt kalifa Osmana i njene posledice[uredi | uredi izvor]

Nakon uspešnog završetka svojih pohoda, Abdulah ibn Amir je pisao Ahram u Nišapuru a zatim otišao na hodočašće u Meku kako bi obavio hadž i zahvalio Bogu. Nakon obavljenog hadža, Abdulah ibn Amir je nastavio do Medine kako bi video Osmana. Pre nego što je Abdulah ibn Amir stigao do Medine, Osman je postao mučenik. To je bio veliki šok za Abdulaha ibn Amira. Kada su Zubajr ibn el Avam, Talha i Ajše pobunjenike pozvali na osvetu za krv Osmana, Abdulah ibn Amir im je predložio da pođu sa njim u Basru zbog toga što je i sam uživao veliki uticaj u gradu. Konfederacije plemena su uspele da zauzmu Basru zbog uticaja koji je Abdulah ibn Amir imao na narod Basre. Zajedno sa Talhom i Zubajrom ibn el Avamom, Abdulah ibn Amir je zarobio i ubio oko 4000 pobunjenika osumnjičenih za vezu sa ubistvom kalifa Osmana. U bici Kamile decembra 656. godine, konfederacija plemena je poražena, a Basru je zauzeo kalif Ali.

Tokom vladavine kalifa Alija[uredi | uredi izvor]

Vladavina kalifa Alija bila je puna turbulencija. Iako Abdulah ibn Amir, nije učestvovao u bici kod Sifina, borio se između snaga kalifa Alija i Muavije, podržao je osvetu za ubistvo kalifa Osmana. Posle ubistva kalifa Alija 661. godine, njegov najstariji sin Hasan ibn Ali postao je kalif. Na njega je sirijski guverner Muavija izvršio pritisak da podnese ostavku na dužnost halife. Izbegavajući novi građanski rat, Hasan ibn Ali je dao ostavku u korist Muavije šest meseci kasnije. Tokom ovog događaja Abdulah ibn Amir podržao je Muavijin kalifat.[16]

Tokom Muavijine vlasti[uredi | uredi izvor]

Kalifat Muavije osnovao je dinastiju Omejada, rastočivši Rašidunsko carstvo rašidunskih kalifa. Abdulah ibn Aamir je neko vreme ostao guverner Basre pod dinastijom Omejada, mada ga je kasnije Muavija sklonio sa mesta guvernera Basre, verovatno zbog sve većeg uticaja u Basri.

Tokom kratke vladavine u Basri pod Muavijom, on je sprovodio reforme u izradi sasanidskog kovanog novca koji je bio iskovan sa portretom Husrava Parviza iz dinastije Sasanida koji se pominje u El Muvata od Iman Malik Ibn Ana Bi Anas, str. 45-46.[17]

Ipak, u jeku građanskih ratova početkom 660-ih, javni poredak je propao zbog učestalih zločina zbog čega je nesigurnost u Basri rasla. Prema Aš Šabi, kad god bi se raskalašeni mladići uhvatili ženu, rekli bi joj da plače tri puta, ako joj neko odgovori, ona bi bila bezbedna. Ali ako niko ne odgovori, ne bi bili krivi za ono što joj se dogodilo. Kada je Zijad stigao 665. godine kao guverner, noć je bila puna vapaja privatnih čuvara koje su unajmljivali bogati ljudi koji su se plašili zločina čiji broj je rastao u gradu. Tako je Zijad uspostavio Šurtu koja je brojala četiri hiljade pešaka i konjanika, koja je uvela policijski čas i postavila neke drakonske zakone kao što je odsecanje glave bilo kome ko se pojavi na ulici nakon večernjeg klanjanja u Basri. Takođe je ponovo uspostavio red na izlaznim putevima iz Basre imenovanjem šefova klana Tamim i Bakr za snage bezbednosti navedenih puteva.[17]

Smrt[uredi | uredi izvor]

Abdulah ibn Amir je protestovao zbog svoje smene. Abdulah je iz Basre otišao u Medinu i tamo umro 678. godine, u 56. godini.

Zaostavština[uredi | uredi izvor]

Vladavina Abdulaha ibn Aamira kao guvernera provincije Basra tokom 9 godina (647—656) bila je izuzetno uspešna. Kalif Osman je optužen za nepotizam, jer je postavio svog rođaka Abdulaha ibn Aamira, mladića od dvadeset i pet godina, za guvernera Basre. Ali apologetski životopis Susijanta, indonežanskog islamskog istoričara koji se poziva na mnoge srednjovekovne izvore i savremene istorijske reference, ukazuje da je imenovanje Abdulaha ibn Aamira u stvari bilo zato što su se njegove sposobnosti pokazale najboljim za guvernera kalifa Osmana, jer nijedan drugi guverner nije bio sposoban da vrši osvajanja u tako velikim razmerama. Susijanto je označio da su ljudi iz Basre sami bili nezadovoljni vladavinom Abu Muse, pa su želeli da Osman jednoglasno imenuje Abdulaha ibn Aamira, koji se iako nije baš bio dobro poznat, dokazao kao jedan od vojskovođa najvišeg ranga i sposoban guverner islamske istorije, poput drugog poznatog Osmanovog rođaka, Muavije ibn Abi Sufiana.[4]

Još jedno nasleđe koje je ostavio verovatno je uvođenje sistema Misr, čiji je garnizonski grad bio formiran osnovnim plemenskim sistemom koji se sastojao od Arapa koji su migrirali u Persiju, a koji je prvobitno bio namenjen vojnoj funkciji, a što je verovatno bila osnova arapske dijaspore u zemlji Irana, u kasnijem periodu.[14]

Takođe se pominje kao lanac hadisa koji se pripisuju njegovom ocu, Amiru ibn Kuraizu, a koji je objavljen u kompilaciji Džami at-Tirmidi Sahih.[18]

Vidi još[uredi | uredi izvor]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ Gibb, H.A.R. „ʿAbd Allāh b. ʿĀmir” (na jeziku: engleski). 
  2. ^ „Abdallah ibn Amir ibn Kurayz ibn Rabi'a ibn Habib ibn Abd Shams” (na jeziku: arapski). Arhivirano iz originala 05. 08. 2020. g. Pristupljeno 18. 07. 2021. 
  3. ^ Iraq After the Muslim Conquest by Michael G. Morony citing Baladhuri, Jahshiyari and Tabari Arhivirano januar 2, 2015 na sajtu Wayback Machine
  4. ^ a b WACANA NEPOTISME DALAM PEMERINTAHAN KHALIFAH UTSMAN BIN AFFAN Posted on 10 Juli 2008 by susiyanto /
  5. ^ Baladhuri Futuh, page 403 and page 318-12
  6. ^ Shaban, M. A. (1979). The 'Abbāsid Revolution. str. 17—18. 
  7. ^ N. Kennedy, Hugh (2008). The great Arab conquests. str. 230—231. 
  8. ^ Governors of Uthman
  9. ^ Re-Conquest of Pars
  10. ^ The Baloch and Balochistan: A Historical Account from the Beginning to the fall of Baloch State by Naseer Dashti citing At Tabari
  11. ^ Kisah Hidup Utsman ibn Affan Citing Tarikh At-Thabari (5/270)
  12. ^ Reconquest of Khurasan
  13. ^ Hist Afghanistan V 1 & 2 By Percy Sykes
  14. ^ a b The 'Abbāsid Revolution By M. A. Shaban
  15. ^ Transoxiana
  16. ^ Reflections on His Caliphate
  17. ^ a b „Archived copy”. Arhivirano iz originala 2015-01-06. g. Pristupljeno 2015-01-06. 
  18. ^ Narrated: Abdullah bin Amir ibn Rabiah From Sunan at-Tirmidhi (Jami-al-Tirmidhi)
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Абдулах_ибн_Амир&oldid=27443232”