Alčide De Gasperi

Alčide De Gasperi
De Gasperi oko 1953. godine
Lični podaci
Datum rođenja	(1881-04-03)3. april 1881.
Mesto rođenja	Pjeve Tezino, Austrougarska
Datum smrti	19. avgust 1954.(1954-08-19) (73 god.)
Mesto smrti	Borgo Vasugana, Italija
Religija	Rimokatoličanstvo
Univerzitet	Univerzitet u Beču
Profesija	političar
Porodica
Supružnik	Frančeska Romani
Deca	4
Politička karijera
Politička stranka	Hrišćanska demokratija
Mandati 30. predsednik Saveta ministara Republike Italije 10. decembar 1945 — 17. avgust 1953. Prethodnik Feručo Pari Naslednik Đuzepe Pela
Potpis

Alčide Amedeo De Gasperi (ital. Alcide De Gasperi; Pjeve Tezino, 3. april 1881 – Borgo Vasugana, 19. avgust 1954) bio je italijanski političar i osnivač Hrišćanske demokratije, jedne od najuticajnijih političkih partija u Italiji do početka 1990-ih. Bio je predsednik vlade Italije od 1945. do 1953. godine, što je bio jedan od najdužih premijerskih mandata u političkoj istoriji moderne Italije. Bio je jedan od osnivača Evropske unije uz Robera Šumana i nemačkog kancelara Konrada Adenauera.

Biografija

Mladost

Rođen je u mestu Pjeve Tezino, Tirol (Trentino), tada deo Austrougarske monarhije. Otac mu je bio lokalni policajac. De Gasperi je od 1896. godine bio aktivan u socijalno-hrišćanskom pokretu. Godine 1900, upisao je Fakultet književnosti i filozofije u Beču, gde je odigrao važnu ulogu u pokretanju hrišćanskog studentskog pokreta. Godine 1904, učestvovao je u demonstracijama na kojima je zahtevana veća zastupljenost italijanskog jezika na univerzitetu, nakon čega je bio zatvoren na 20 dana. Diplomirao je filologiju 1905. godine.

Od 1905. godine uređivao je list „La Voče Katolika“, kojeg je 1906. zamenio list „Il Trentino“. Zalagao se za kulturnu posebnost italijanskog dela Tirola, ali nikad nije podržavao njegovo izdvajanje iz Austrougarske u korist Italije. Od 1911. do 1917. godine bio je poslanik Narodnog političkog saveza Tirola u austrijskom Carevinskom veću. Tokom Prvog svetskog rata, bio je politički neutralan i živeo je u Beču. Kada je deo Tirola s italijanskim većinskim stanovništvom priključen Italiji, prihvatio je italijansko državljanstvo.

Otpor fašizmu

Godine 1919, bio je jedan od osnivača Italijanske narodne partije (PPI), a od 1921. do 1924. poslanik u italijanskom parlamentu, period obeležen usponom fašizma. Prvobitno je podupirao učešće PPI u prvoj Musolinijevoj vladi 1922. godine. Kako je rastao Musolinijev uticaj, naposletku se sukobio s fašistima oko ustavnih promena i njihovog vršenja nasilja nad opozicijom; kulminacija svega bilo je ubistvo socijalističkog političara Đakoma Mateotija. PPI se podelila 1924, a De Gasperi je bio vođa antifašističke frakcije. Uhapšen je 1927. godine i osuđen na četiri godine robije. Zdravlje mu se pogoršalo, pa je pušten iz zatvora u julu 1928. godine. Bio je nezaposlen i životario je sve dok preko poznanstava nije dobio posao kao katalogizator u Vatikanskoj biblioteci; tamo je radio sve do sloma fašizma jula 1943. godine.

Tokom Drugog svetskog rata, osnovao je prvu, tada ilegalnu, hrišćansko-demokratsku partiju, Hrišćansku demokratiju. Januara 1943, objavio je program partije, a 1944. izabran je za prvog sekretara Hrišćanske demokratije.

Premijer Italije

Nakon oslobođenja Rima juna 1944, bio je ministar bez portfelja, a zatim ministar spoljnih poslova. Od 1945. do 1953. godine bio je predsednik osam stabilnih vlada u kojima je dominirala Hrišćanska demokratija, zajedno u koaliciji s Italijanskom komunističkom partijom i Italijanskom socijalističkom partijom. Tokom njegovog mandata, Italija je proglašena Republikom 1946; 54% glasačkog tela opredelilo se za republikansko uređenje. Bio je predsednik italijanske delegacije na pariskoj mirovnoj konferenciji, gde je uspeo da dobije jamstva za suverenitet Italije. Potpisivanjem mirovnog sporazuma sa Saveznicima 1947, Italija je među ostalim ostala bez pograničnih područja na istoku u korist Jugoslavije, a Slobodna teritorija Trsta naposletku je bila podeljena između dve države. Ostvareno je članstvo u NATO-u i savezništvo s SAD 1949. godine, što je pomoglo obnovi italijanske privrede preko Maršalovog plana. Iste je godine Italija postala članica Evropske zajednice za ugalj i čelik, preteče Evropske unije.

Izbori 1948.

Glavni članak: Parlamentarni izbori u Italiji 1948.

Italijanski paralmentarni izbori 1948. godine uveliko su odredili izgled političke scene i Italiji, te odnose između SAD i Sovjetskog Saveza tokom Hladnog rata. Nakon komunističkog puča u Čehoslovačkoj februara 1948, administracija SAD zabrinuila se da bi Italija na isti način mogla da potpadne pod uticaj Sovjetskog Saveza, jer su italijanski komunisti imali snažnu potporu među narodom. Izbori su ostali poznati po žestokoj i prljavoj kampanji s obe strane, dotad neviđenoj u Italiji. Hrišćansko-demokratska propaganda ostala je poznata po izjavama da u komunističkim zemljama deca šalju svoje roditelje u zatvor, država je vlasnik dece, ljudi jedu svoju decu, te da će Italija generalno propasti ako komunisti dođu na vlast Italo-Amerikance su pozivani da pišu svojim rođacima u Italiji, slavni pevač Frenk Sinatra (poreklom Italijan) ohrabrivao je Italijane preko radija, CIA je kroz crne fondove uložila 2 miliona dolara u kampanju Hrišćanske demokratije. Hrišćanska demokratija je napolsetku pobedila sa 48% glasova (njen najbolji rezultat ikad), a komunisti su osvojili upola manje od rezultata izbora iz 1946. godine. De Gasperi je uspešno formirao novu vladu desnog centra i bio njen predsednik sledećih pet godina.

Silazak s vlasti i smrt

Iako je do 1952. obezbedio veliku potporu unutar partije i u vladi, De Gasperi je bio kritikovan od strane levog krila Hrišćanske demokratije. Njegovi pripadnici optuživali su ga da se nije dovoljno založio za socijalnu i ekonomsku reformu i interese partije podredio interesima vlade. Pošto Hrišćanska demokratija na izborima 1953. nije uspela da osvoji većinu, De Gasperi nije uspeo da formira većinu, te je dao ostavku na mesto premijera. Naredne godine napustio je i mesto predsednika partije. Dva meseca kasnije, umro je u Borgu Vasugani, u svom rodnom Trentinu. Sahranjen je u bazilici San Lorenco van Zidina u Rimu. Proces njegove beatifikacije pokrenut je 1993. godine.

„De Gasperi je bio protiv zaoštravanja sukoba”, rekao je njegov bivši sekretar i bivši premijer Đulio Andreoti. „On nas je učio da tražimo kompromis, da posredujemo.“

Smatra se jednim od osnivača Evropske unije. Od samog početka evropskih integracija, De Gasperi, Robert Šuman i Konrad Adenauer su se redovno sastajali. Pomogao je u organizovanju Saveta Evrope i podržao Šumanovu deklaraciju, koja je 1951. godine dovela do osnivanja Evropske zajednice za ugalj i čelik – preteče u procesu evropskih integracija. Godine 1954, izabran je za predsednika preteče Evropskog parlamenta, Zajedničke skupštine. Iako je na kraju to transformisano u sadašnji projekat Evropske unije, De Gasperi je pomogao da se razvije ideja o zajedničkoj evropskoj odbrambenoj politici. Godine 1952, dobio je Karlsprajs (Međunarodnu nagradu Karla Velikog grada Ahena), nagradu nemačkog grada Ahena ljudima koji su doprineli evropskoj ideji i evropskom miru. U njegovu čast imenovana je školska godina 1954–1955 na Evropskom koledžu.

Literatura

• Bigaran, Mariapia. "Alcide De Gasperi: the apprenticeship of a political leader", Modern Italy Nov 2009, Vol. 14 Issue 4, pp. 415–30
• Carrillo, Elisa. Alcide De Gasperi: The Long Apprenticeship. University of Notre Dame Press, 1965.
• Cau, Maurizio. "Alcide De Gasperi: a political thinker or a thinking politician?" Modern Italy Nov 2009, Vol. 14 Issue 4, pp. 431–45
• Duggan, Christopher. Force of Destiny: A History of Italy Since 1796 (2008) ch 27–28
• Ginsborg, Paul. A history of contemporary Italy: society and politics, 1943–1988 (Palgrave Macmillan, 2003).
• Lorenzini, Sara. "The roots of a 'statesman': De Gasperi's foreign policy", Modern Italy Nov 2009, Vol. 14 Issue 4, pp. 473–84
• Pombeni, Paolo, and Giuliana Nobili Schiera. "Alcide de Gasperi: 1881–1954-a political life in a troubled century", Modern Italy Nov2009, Vol. 14 Issue 4, pp. 379–401.
• White, Steven. "In search of Alcide De Gasperi: innovations in Italian scholarship since 2003". Journal of Modern Italian Studies 15#3 (2010): 462–470. Historiography
• Wilsford, David, ed. Political leaders of contemporary Western Europe: a biographical dictionary (Greenwood, 1995) pp. 77–83.
• Pietro Scoppola, La proposta politica di De Gasperi, Bologna, Il Mulino, 1977.
• Giulio Andreotti, Intervista su De Gasperi; a cura di Antonio Gambino, Roma-Bari, Laterza, 1977.
• Giulio Andreotti, De Gasperi visto da vicino, Milano, Rizzoli, 1986.
• Nico Perrone, De Gasperi e l'America, Palermo, Sellerio, 1995.
• Alcide De Gasperi: un percorso europeo, a cura di Eckart Conze, Gustavo Corni, Paolo Pombeni, Bologna, Il mulino, 2004.
• Piero Craveri, De Gasperi, Bologna, Il Mulino. 2006. ISBN 978-8815-25946-2.
• Nico Perrone, La svolta occidentale. De Gasperi e il nuovo ruolo internazionale dell'Italia, Roma, Castelvecchi. 2017. ISBN 978-88-6944-810-2.
• Blum, William (2000). Killing Hope. Common Courage Press. ISBN 978-1-56751-053-9.  Chapter 2 Italy 1947–1948: Free elections: Hollywood style
• Brogi, Alessandro (2011). Confronting America: The Cold War Between the United States and the Communists in France and Italy. Chapel Hill: University of North Carolina Press. ISBN 978-0-8078-3473-2. 
• Callanan, James (30. 11. 2009). Covert Action in the Cold War: US Policy, Intelligence and CIA Operations. London/New York: I.B.Tauris. ISBN 978-1-84511-882-2. CS1 održavanje: Format datuma (veza)
• Del Pero, Mario. "The United States and 'psychological warfare' in Italy, 1948–1955". Journal of American History 87.4 (2001): 1304–1334.
• Luconi, Stefano. "Anticommunism, Americanization, and ethnic identity: Italian Americans and the 1948 parliamentary elections in Italy." Historian 62.2 (1999): 285–302. online
• Lundestad, Geir. "Empire by Invitation? The United States and Western Europe, 1945–1952." Journal of peace research 23.3 (1986): 263–277.
• Miller, James E. "Taking off the gloves: The United States and the Italian elections of 1948." Diplomatic History 7.1 (1983): 35–56. Online
• Mistry, Kaeten. "The case for political warfare: Strategy, organization and US involvement in the 1948 Italian election." Cold War History 6.3 (2006): 301–329.
• Mistry, Kaeten. The United States, Italy and the origins of cold War: Waging political warfare, 1945–1950 (Cambridge UP, 2014).
• Pedaliu, Effie G. H. "The 18 April 1948 Italian election: seventy years on." LSE European Politics and Policy (EUROPP) Blog (2018) online.
• Pedaliu, Effie G. H. "The 'British Way to Socialism': British Intervention in the Italian Election of April 1948 and its Aftermath." in Pedaliu, Britain, Italy and the Origins of the Cold War (Palgrave Macmillan, London, 2003) pp. 58–95.
• Pons, Silvio. "Stalin, Togliatti, and the origins of the cold war in Europe." Journal of Cold War Studies 3.2 (2001): 3–27.
• Ventresca, Robert A. (2004). From Fascism to Democracy: Culture and Politics in the Italian Election of 1948. Toronto: University of Toronto Press. ISBN 0-8020-8768-X. 

Spoljašnje veze

• Alcide De Gasperi and his age: A chronology of the Statesman's life and works, Alcide De Gasperi Foundation
• Alcide De Gasperi (1881–1954) by Pier Luigi Ballini, Alcide De Gasperi in the history of Europe
• Alcide De Gasperi Foundation
• The private papers of Alcide De Gasperi are deposited at the Historical Archives of the European Union in Florence
• De Gasperi: un politico europeo venuto dal futuro, Centro Studi Malfatti