Zapadna Sahara
| Zapadna Sahara الصحراء الغربية (arapski) Taneẓroft Tutrimt (berberski) Sáhara Occidental (španski) | |
|---|---|
| Sporna teritorija | |
 Mapa Zapadne Sahare | |
| Koordinate: 25° N 13° W / 25° S; 13° Z | |
| Zemlje |
|
| Najveći grad | El Ajun |
| Površina | |
| • Ukupno | 266,000 km2 (103,000 sq mi) |
| Stanovništvo | |
| • Ukupno | 538,755[1] |
| • Gustina | 2,03/km2 (530/sq mi) |
| (2016) | |
| ISO 3166 kod | EH |
Zapadna Sahara (arap. الصحراء الغربية [aṣ-Ṣaḥrā’ al-Gharbīyah], berb. Taneẓroft Tutrimt, špan. i fr. Sahara Occidental) je posebna nesuverena teritorija na severozapadu Afrike.[2] Teritorija je predmet spora između suverene države Maroko i vojno-političke organizacije Polisario, koja je na području teritorije proglasila nezavisnu državu: Saharska Arapska Demokratska Republika (SADR), a koja uživa priznanje određenog broja zemalja.
Zapadna Sahara se prostire na 266.800 km² i ima oko 567.000 stanovnika.[3][4] Teritorija se graniči sa Marokom sa sjeveru, Alžirom na sjeveroistoku, Mauritanijom na istoku i jugu i Atlantskim okeanom na zapadu. Dominantan jezik među stanovništvom je arapski, a najveći grad (i glavni grad samoproglašene države) je El Ajun.
Na području nekadašnje španske kolonije Zapadna Sahara (Španska Sahara) tokom Zapadnosaharskog rata 1976. proglašena je Saharska Arapska Demokratska Republika (SADR) kao suverena država. Do sada su samo neke države, i to uglavnom afričke, priznale SADR, a čitavim područjem upravlja gotovo isključivo Marokanska okupaciona vlast.[5][6] Polisario, Vlada u izbjeglištvu, ima svoje sjedište u Alžiru. Prema međunarodnom pravu budućnost tog područja, koje su Ujedinjene nacije proglasile ne-nezavisnom teritorijom, zavisi od referenduma oko čijeg održavanja još nije bilo moguće postići saglasnost.[7]
Geografija[uredi | uredi izvor]
Zapadna Sahara se nalazi na 24°30' sjever i 13°00' zapad. Zemlja leži na sjeveru Afrike, u području zapadne Sahare.
Zapadna Sahara dijeli se na sjevernu trećinu Saguia el Hamra i južni dio Rio de Oro. To je vruće, suvo pustinjsko područje, a preovladava kamenita i šljunkovita nad pjeskovitom pustinjom. Ravna pokrajina je samo na jugu i sjeveroistoku malo brežuljkasta. Preovladava pustinjska klima, kiša je vrlo rijetka, a u blizini obale je česta magla. Vegetacija se može naći samo u oazama. Mogu se naći samo životinje prilagođene suvoj okolini, kao na primjer pustinjski skočimiš.
Veći gradovi su (prema popisu stanovništva 9. septembra 2004):
- El Ajun : 183.691 stanovnika
- Ad Dakla : 58.104 stanovnika
- Semara : 40.347 stanovnika
- Kabo Bodžador : 36.843 stanovnika
- El Marsa : 10.229 stanovnika
Stanovništvo[uredi | uredi izvor]
Zemlja ima 267.405 stanovnika (stanje 2004. u dijelu pod kontrolom Polisarija) koji su uglavnom Arapi i Berberi. Starosjedilačko stanovništvo su uglavnom arapski nomadi, a u međuvremenu veliki broj živi kao izbjeglice u Alžiru ili su se iselili u Maroko. Dijelom su ih nadomjestili useljenici iz Maroka, privučeni velikim povlasticama marokanske države. Govori se uglavnom marokanski arapski, i uz njega hasania, regionalni oblik arapskog. Gotovo 100% stanovništva su muslimani.
Istorija[uredi | uredi izvor]
Feničanska naselja gotovo da nisu ostavila traga, a područje je postalo poznato tek nakon uvođenja kamila kao karavanski put. Nakon prodora islama formirale su se na području Zapadne Sahare grupe koje su kasnije kao Almoravidi vladali većim dijelom Sjeverne Afrike i južne Španije.
Španci su 1884. proglasili protektorat nad područjem od Kap Bodžadora do Kap Blanka. Ranije odvojeni distrikti Saguia el Hamra i Rio de Oro su 1958. spojeni i proglašeni prekomorskom Španskom Saharom. Nakon pojave fronta Polisario i Frankove smrti, Španci su napustili to područje. 1975. je oko 300.000 ljudi ušlo u tzv. zelenom maršu iz čitavog Maroka u tu nekadašnju koloniju.
Polisario je 27. februara 1976. proglasio Saharska Arapska Demokratska Republika koju Maroko nije priznao.
Maroko je 1976. anektirao dvije trećine područja Zapadne Sahare, a ostatak teritorije 1979. kada se Mauritanija povukla s tog područja. U jednom napadu marokanske vojske, početkom 1976. je od fosfornih i napalm-bombi poginulo oko 25.000 Saharaca.
Konačni status područja je još uvijek nejasan, jer se odluka o tome odgađa iz godine u godinu. Političke i vojne snage Saharske Arapske Demokratske Republike i dalje postoji kao oslobodilački pokret, poznate pod imenom Polisario, vođene od vlade u izbjeglištvu. Republiku su priznale 46 država svijeta (stanje 2009).
Godine 1992. sklopljen je mirovni ugovor između Maroka i Polisarija, ali još uvijek oko 100.000 ljudi živi u izbjegličkom logoru u alžirskom dijelu Sahare.
Još i danas marokanska strana blokira predviđeno održavanje referenduma o nezavisnosti tog područja.
Privreda[uredi | uredi izvor]
Veliki dijelovi zemlje su privredno potpuno nerazvijeni. Putne mreže gotovo i nema. Značajne privredne grane su ribolov, iskorišćavanje rudnog bogatstva (naročito fosfata, zalihe su jedne od najvećih na svijetu) i uzgoj datula koji je moguć samo u oazama. Ukupna privreda se snažno subvencionira poreznim sredstvima Maroka, a u okviru projekta naseljavanja Marokanaca se i puno gradi.
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ „World Population Prospects: The 2017 Revision”. ESA.UN.org (custom data acquired via website). United Nations Department of Economic and Social Affairs, Population Division. Pristupljeno 10. 9. 2017.
- ^ „United Nations Statistics Division - Standard Country and Area Codes Classifications”. Arhivirano iz originala 13. 07. 2011. g. Pristupljeno 31. 05. 2014.
- ^ The Department of Economic and Social Affairs of the United Nations. pp. 51–55. Pristupljeno 11 August 2013. [1] Arhivirano na sajtu Wayback Machine (4. jul 2014)
- ^ Department of Economic and Social Affairs Population Division (2009). „World Population Prospects, Table A.1” (PDF). 2008 revision. United Nations. Pristupljeno 12. 3. 2009.
- ^ „A/RES/35/19 - E - A/RES/35/19”. Question of Western Sahara. str. 214. Pristupljeno 8. 4. 2021.
- ^ Walter, Christian; Antje von Ungern-Sternberg; Kavus Abushov (5. 6. 2014). Self-Determination and Secession in International Law. Oxford: Oxford University Press. str. 264. ISBN 978-0-19-100692-0.
- ^ Nikolić, Aleksa. „Zapadnosaharsko pitanje” (PDF). Međunarodna politika. Institut za međunarodnu politiku i privredu.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Hodges, Tony (1983). Western Sahara: The Roots of a Desert War. Lawrence Hill Books. ISBN 978-0-88208-152-6.
- Jensen, Erik (2005). Western Sahara: Anatomy of a Stalemate. International Peace Studies. ISBN 978-1-58826-305-6.
- Pazzanita, Anthony G.; Hodges, Tony (1994). Historical Dictionary of Western Sahara. Scarecrow Press. ISBN 978-0-8108-2661-8.
- Shelley, Toby (2004). Endgame in the Western Sahara: What Future for Africa's Last Colony?. Zed Books. ISBN 978-1-84277-341-3.
- Irene Fernández-Molina and Matthew Porges. 2019. "„Western Sahara”. doi:10.4324/9781351131759-29/western-sahara-irene-fern%C3%A1ndez-molina-matthew-porges.." in Routledge Handbook of State Recognition.
- Shefte, Whitney (6. 1. 2015). „Western Sahara's stranded refugees consider renewal of Morocco conflict”. the Guardian.
- „Mixed Reviews for Morocco as Fourth Committee Hears Petitioners on Western Sahara, Amid Continuing Decolonization Debate | Meetings Coverage and Press Releases”.
- „The World Factbook - Western Sahara”. CIA. Arhivirano iz originala 2007-06-12. g. Pristupljeno 2007-10-21.
- „Quienes somos?”. spsrasd.info. Arhivirano iz originala 2011-09-25. g.
- „Western Sahara: Poetry and Spanish – The Permanent Links · Global Voices”. Global Voices. 14. 7. 2008.
- „The World Factbook - Western Sahara”. CIA. Arhivirano iz originala 2007-06-12. g. Pristupljeno 2007-10-21.
- „Sunni Islam”. www.jewishvirtuallibrary.org.
- Shefte, Whitney (6. 1. 2015). „Western Sahara's Stranded Refugees Consider Renewal of Morocco Conflict”. The Guardian.
- „FMO Research Guide”. Arhivirano iz originala 2008-10-11. g. Pristupljeno 2009-01-14.
- Simon, Sven (2014). „Western Sahara”. Self-Determination and Secession in International Law. Oxford: Oxford University Press. str. 262. ISBN 978-0-19-100691-3. Pristupljeno 2022-03-08. „To sum up the legal status: Western Sahara is not a part of Morocco and Morocco has no legal title or claim to the territory. Since the annexation is illegal, it is null and void, and Morocco is therefore, legally speaking, an occupying power. Morocco has an obligation to respect the right of the people of Western Sahara according to the law of occupation and to end its illegal annexation and occupation of Western Sahara.”
- Watch, Western Sahara Resource. „Western Sahara not part of EFTA-Morocco free trade agreement - wsrw.org”. www.wsrw.org. Arhivirano iz originala 28. 12. 2016. g. Pristupljeno 8. 2. 2017.
- „International law allows the recognition of Western Sahara - Stockholm Centre for International Law and Justice”. 7. 11. 2015.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
- Zapadna Sahara na geografija.hr
- Ekonomski kontrasti Zapadne Sahare
- Žrtva kolonijalizma 21. veka
- Country Profile from BBC News.
- „Western Sahara”. The World Factbook (2024 izd.). Central Intelligence Agency.
- Zapadna Sahara na sajtu Curlie
- Zapadna Sahara (Vikiatlas)
- Ujedinjene nacije
- The United Nations Mission for the Referendum in Western Sahara (MINURSO)
- MINURSO Deployment map as of February 2009.
- Reports of the UN Secretary General
- Ljudska prav
- Human rights in Morocco and Western-Sahara Архивирано на сајту Wayback Machine (20. април 2017), Amnesty International.
- Human rights in Morocco and Western-Sahara, Human Rights Watch.
- The Sahrawi Association of Victims of Grave Human Rights Violations Committed by the Moroccan State (ASVDH)
- Association for the Families of Sahrawi Prisoners and the Disappeared (AFAPREDESA)
| Međunarodne | |
|---|---|
| Državne | |
| Geografske | |
| Ljudi | |
| Ostale | |
