Milansko vojvodstvo

Milansko vojvodstvo je bilo konstitutivni deo decentralizovanog Svetog rimskog carstva u severnoj Italiji od 1395. do 1797. kojom su vladale brojne dinastije, većinom izvan Italije. Stvoreno je 1395. kada je obuhvatalo 26 gradova i veliku ruralnu oblast u središtu Padske nizije istočno od pobrđa Monferata. Tokom velikog dela svog postojanja, vojvostvo se nalazilo okruženo Savojom na zapadu, Mletačkom republikom na istorku, Švajcarskom konfederacijom na severu, a na jugu od Sredozemnog mora delila ga je Đenovljanska republika. Teritorija Milanskog vojvodstva menjala se tokom vekova, ali je uglavnom pokrivala veći deo Lombardije, uključujući gradove Milano i Paviju. Parma je takođe bila deo Milanskog vojvodstva sve dok se nije odvojila u 16. veku u vlastito vojvodstvo. Milansko vojvodstvo je na kraju pripalo Habzburškoj monarhiji po odredbama Badenskog mira (1714), kojim je okončan Rat za špansko nasleđe. Vojvodstvo je ostalo austrijski posed do 1796. kada ga je pokorila francuska vojska pod Napoleonom Bonapartom, a prestalo je da postoji godinu dana kasnije kao rezultat Kampoformijskog mira, kada ju je Austrija predala novosnovanoj Cisalpinskoj republici.

Nakon Napoleonovog poraza, Bečki kongres je obnovio mnoge druge države koje je Napoleon ukinuo, ali ne i Milansko vojvodsto. Umesto toga, njena bivša teritorija je postala deo Kraljevine Lombardije-Venecije, sa austrijskim carem kao kraljem. Novoosnovana Kraljevina Italija je 1866. pripojila ono što je preostalo od ovog kraljevstva.

Istorija[uredi | uredi izvor]

Milansko vojvodstvo je osnovao 1395. Đan-Galeaco Viskonti, prvi milanski vojvoda.^[1] Kada je dinastija Viskonti izumrla 1447, Milano je proglasio republiku, uprkos činjenici da je vojvoda od Orleana bio legitiman naslednik po ugovoru. On se baš nije previše trudio da zauzme svoj posed, ali je i pored toga Milanska republika bila kratkog veka jer je kondotjer Frančesko Sforca, uspeo da kao deo svoje nagrade dobije i kćerku poslednjeg milanskog vojvode Filipa Viskontija. Nakon smrti svog tasta - 1450, postao je vojvoda Milana. Njegovi potomci su uz povremene prekide vladali Milanom sve do 1535.

Francuske pretenzije na Milansko vojvodstvo[uredi | uredi izvor]

Vojvoda od Orleana je 1498. je postao kralj Francuske pod vladarskim imenom Luj XII. On je odmah nakon stupanja na tron zatražio svoje lensko dobro - Milansko vojvodstvo - koje mu je preko oca nasledno pripadalo. Nakon odbijanja Ludovika Sforce da mu prepusti vojvodsvo, Luj je 1499. provalio u severnu Italiju i svrgnuo Ludovika Sforcu sa vladarskog trona. Francuzi su vladali Milanskim vojvodstvom vrlo kratko, do 1512, kad su im vlast u Milanu preoteli Švajcarci, koji su na tron postavili Ludovikovog sina Masimilijana Sforcu. Ni Masimilijano nije uspeo da ostane dugo na milanskom tronu, jer je novi francuski kralj Fransoa I, ponovo upao u Lombardiju 1515. i nakon odlučne bitke kod Marinjana zarobio Masimilijana i poveo ga kao zatvorenika sa sobom u Francusku. Francuze su iz Milanskog vojvodstva isterali već 1521. Austrijanci, koji su na vlast instalirali Masimilijanovog mlađeg brata - Frančeska Sforcu II.

Milansko Vojvodstvo između Francuza i Španaca[uredi | uredi izvor]

Nakon odlučujućeg francuskog poraza u bitka kod bici kod Pavije - 1525, činilo se da je habzburški car Karlo V postao previše snažan u Italiji, zbog tog se Frančesko Sforca pridružio Ligi iz Konjaka protiv cara, zajedno s Mletačkom republikom, Firentinskom republikom, papom i Francuskom. To je rezultovalo njegovim brzim proterivanjem iz grada Milana iz kojeg su ga isterale francuske trupe, on je ipak uspeo da zadrži vlast i kontrolu nad dosta drugih gradova u Milanskom vojvodstvu, tako da se ponovno vratio u Milano, nakon zaključenja mirovnog sporazuma iz Kambrea u 1529.^[1]

Kada je Frančesko Sforca umro - 1535. bez naslednika, ponovo se rasplamsalo pitanje nasledstva, jer su i car Svetog rimskog carstva i francuski kralj tvrdili da su legitimni naslednici Milanskog vojvodstva, što je dovelo do više ratova. Vojvodstvo Parma osnovano je 1545. na delu Milanskog vojvodstva južno od reke Po, kao feudalno dobro vanbračnog sina pape Pavla III - Pjera Luiđija Farnezea, oko grada Parme.^[1]

Car Svetog rimskog carstva Karlo V Habzburški uspeo je da zavlada Milanskim vojvodstvom, s namerom da ga prepusti svom sinu Filipu Kastiljskom. Nakon potpisivanja mirovnog ugovora u Kato Kambreziju 1559. između Francuske i Španije, Francuska je priznala Španiji pravo na Milansko vojvodstvo.^[1]

Milansko vojvodstvo za vreme Napoleonskih ratova[uredi | uredi izvor]

Milansko vojvodstvo ostalo je u španskim rukama sve do kraja Rata za špansko nasleđe na početku 18. veka, kad su ga osvojili Austrijanci. Sporazumom iz Badena kojim je završen rat 1714. Milansko vojvodstvo je ustupljeno Austriji.^[1] Vojvodstvo je ostalo u austrijskim rukama sve dok severnu Italiju nisu zauzele Napoleonove trupe, 1796. Vojvodstvo je ustupljeno Francuskoj Kampoformijskim mirom 1797. Milansko vojvodstvo postalo je središnji deo nove Cisalpinske republike.^[1]

Nakon poraza Napoleona, u skladu s odlukama Bečkog kongresa od 9. juna 1815. Milansko vojvodstvo nije obnovljeno već je postalo deo Kraljevine Lombardija-Venecija, marionetske države Austrijskog carstva sa Habzburgovcima kao kraljevima. Kraljevstvo Lombardija-Venecija prestalo je da postoji 1866, kad je pripojeno Kraljevini Italiji.^[1]