Serijski port
Serijski port je vrsta računarskog porta koji se ranije često koristio za povezivanje raznih uređaja sa računarima. Najčešće je korišten za povezivanje računarskih miševa, računarskih terminala i ranih štampača ali i drugih uređaja koji danas uglavnom koriste USB port. Serijski port koristi RS-232 standard za komunikaciju, pa se otuda ponekad naziva i RS-232 port.
Port se može koristiti i za kontrolu uređaja i komunikaciju sa raznim mikrokontrolerskim razvojnim sistemima.
Ranije je korišten i za prenos fajlova između računara putem posebnog serijskog kabla.
Pridjev serijski potiče od činjenice da port šalje bitove podataka jedan po jedan, za razliku od paralelnog porta, koji bitove šalje paralelno, po osam odjednom. Paralelnim sistemom prenosa se postiže veća brzina prenosa podataka, ali je potrebno više žica u kablu. Sa druge strane, dozvoljena dužina kabla za serijsku komunikaciju je mnogostruko veća nego paralelnog kabla, posebno pri manjim brzinama rada.
Na ličnim računarima, serijski port ima oznaku COM1, COM2, COM3 ili COM4. To je na računaru 9-pinski D-konektor muškog tipa, a ponekad i 25-pinski D-konektor muškog tipa (na starijim računarima).
Hardver[uredi | uredi izvor]
Raspored pinova[uredi | uredi izvor]
Raspored pinova serijskog porta se može vidjeti u tabeli ispod, za 9 pinske i 25-pinske konektore. 9-pinski konektor je uveden na AT (286) računarima tokom 1980-ih godina, kao dopuna tadašnjem standardnom 25-pinskom konektoru, da omogući montažu 2 serijska konektora na metalnu pločicu na kartici.
| Raspored kod 25-pinskog konektora |
Raspored kod 9-pinskog konektora |
Izlaz / Ulaz (gledano s računara) |
Oznaka | Funkcija |
|---|---|---|---|---|
| 2 | 3 | Izlaz | TxD (Transmit Data) | Slanje podataka |
| 3 | 2 | Ulaz | RxD (Receive Data) | Prijem podataka |
| 4 | 7 | Izlaz | RTS (Request To Send) | Zahtjev za slanje |
| 5 | 8 | Ulaz | CTS (Clear To Send) | Spremnost za slanje |
| 6 | 6 | Ulaz | DSR (Data Set Ready) | Podaci spremni |
| 7 | 5 | - | GND (Ground) | Minus pol signala |
| 8 | 1 | Ulaz | DCD (Data Carrier Detector) | Detektor nosioca podataka |
| 20 | 4 | Izlaz | DTR (Data Terminal Ready) | Uređaj spreman |
| 22 | 9 | Ulaz | RI (Ring Indicator) | Indikator zvona |
Moderne matične ploče najčešće imaju integrisan jedan devet-pinski serijski port. U slučaju da ploča nema serijski port, moguće je kupiti dodatne kartice sa serijskim portovima.
U vrijeme stvaranja standarda RS-232, koji pokriva komunikaciju uz pomoć serijskog porta, napravljena je podjela na DTE (Data Terminal Equipment) i DCE (Data Communication Equipment) uređaje. Računar, kao DTE ima po tom standardu muški konektor, a uređaji DCE imaju ženski konektor. Ova podjela je kasnije postala mnogo manje jasna, jer je dobar dio uređaja koristio dvosmjernu komunikaciju.
Adrese[uredi | uredi izvor]
Hardverske adrese serijskog portova su uglavnom pratile standard prikazan u donjoj tablici:
| Port | Ulazno-izlazna (I/O) adresa | Prekid (interapt) |
|---|---|---|
| COM1 | 3F8-3FF heksadecimalno | IRQ4 |
| COM2 | 2F8-2FF heksadecimalno | IRQ3 |
| COM3 | 3EB-3EF heksadecimalno | IRQ4 |
| COM4 | 2E8-2EF heksadecimalno | IRQ3 |
Signali serijskog porta[uredi | uredi izvor]
.svg)
Standardni serijski port koristi naponski nivo od -12 V za logičku jedinicu a +12 V za logičku nulu, što je obrnuto od normalne konvencije.
Radi lakše komunikacije, preneseni bitovi nisu samo bitovi podatka, već postoje i START, STOP i PARITET (PARITY) bitovi.
Brzina rada se može podešavati sa vrlo velikim brojem bps (bit po sekundi) stanja, neke od mogućih brzina su:
- 110, 300, 600, 1200, 2400, 4800, 9600, 14400, 19200, 28800, 38400, 57600 bitova u sekundi. Neki serijski portovi podržavaju i brzine od 115200, 128000, i 256000 bps. Sve brzine nisu podržane od svih vrsta hardvera. Manje brzine omogućavaju rad sa većim dužinama serijskog kabla.
Broj bitova podataka je 7, 8 ili 8, broj start bitova 1, a stop bitova 0 do 2. Paritet može biti paran, neparan ili nepostojeći.
Broj bitova podataka je najčešće 8. Start bit signalizira uređaju da se pripremi za prijem podataka, pošto obara serijsku liniju sa +12 na -12 volti. Stop bit označava kraj niza bitova podataka, a paritet bit se koristi za kontrolu ispravnosti podataka. Oba se često izostavljaju.
Softver[uredi | uredi izvor]
DOS[uredi | uredi izvor]
Direktan pristup portu je bio omogućen u DOS operativnom sistemu. Svi značajniji programski jezici (QBasic/QuickBasic, C, Pascal) su podržavali pristup portu.
Kao primjer možemo uzeti KjuBejsik (QBasic), koji se nalazio na svakom računaru sa DOS-om.
Ovaj kod radi u DOS-u i Windows-u 95 i 98. Šalje slovo koje je stisnuto na tastaturi na serijski port, brzinom od 2400 bps bez uspostavljanja komunikacije sa drugom stranom (handshaking). Podesan je za testiranje talasnih oblika RS-232 komunikacije preko osciloskopa:
OPEN "COM1:2400,N,8,1,RS,CS,DS,CD" AS #1 'Otvara ser. port na 2400 bps
100
VAR1$=INKEY$ 'Prati tastaturu. Slovo = VAR1.
PRINT #1, VAR1$ 'Salji slovo na port.
GOTO 100 'Ponovo.
Postojalo je mnoštvo komercijalnih programa koji su služili za komunikaciju preko serijskog porta, priključenje modema, kontrolu uređaja i tako dalje. U te se mogu ubrojiti ProComm, Qmodem, Telix i drugi.
Microsoft Windows[uredi | uredi izvor]
Status serijskog porta se može vidjeti u kontrolnom panelu kod Windows-a (Control Panel-System-Device Manager-Ports-COM and LPT). Resource tab daje hardversku adresu i prekid.
Program HyperTerminal, koji se isporučivao uz sve Windows operativne sisteme od verzije 95 do XP, je služio za komunikaciju i kontrolu uređaja preko serijskog porta.
Linuks[uredi | uredi izvor]
U Linuks operativnom sistemu, oznaka prvog porta je ttyS0, drugog ttyS1 i tako dalje. Popularan program za korištenje porta u ulozi terminal emulatora je Minicom.
Pristup portu je moguć iz većine programskih jezika, kao C, Python i drugih.
U programskom jeziku Python, kontrola porta je jednostavna uz pomoć pyserial (PySerial sajt[mrtva veza]) modula:
print 'Otvaram serijski port...'
ser = serial.Serial(0, 9600, timeout=2) # Port ttyS0 (COM1) na 9600 bps
print 'Serijski port otvoren.'
ser.write('a') # Posalji slovo a
ser.close() # Zatvori port.
Ako neki uređaj šalje podatke računaru, mogu se dobiti upotrebom:
ulaz=ser.read(1) # Очитава један знак (слово) са порта
Na ovaj način se mogu stvoriti programi za komunikaciju, kontrolu uređaja i slično.
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Assembling and Repairing Personal Computers, 2nd edition, Dan L. Beeson,
Prentice Hall. ISBN 978-0-13-081949-9..
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
- Serijski portovi modernih i starih računara
- Serijski konektori, pinovi i specifikacije
- Programiranje serijskog porta, Linuks i Windows
| Normativna kontrola: Državne |
|---|
