Specijalna antiteroristička jedinica (Srbija)

Specijalna antiteroristička jedinica
Specijalna antiteroristička jedinica
Specijalna antiteroristička jedinica Republike Srbije
	; Amblem Specijalne antiterorističke jedinice od 1997. Zastava Specijalne antiterorističke jedinice od 1997.
Osnovana	18. decembar 1978.; pre 45 godina
Glavni štab	Batajnica Srbija
Vođstvo
Ministar	Bratislav Gašić
Komandant	pukovnik policije Spasoje Vulević
Brojno stanje
Aktivni sastav	370 (procena)
Srodni članci
Činovi	Činovi Policije Srbije

Specijalna antiteroristička jedinica (skraćeno SAJ, poznati i kao Sajevci) je specijalna policijska jedinica i spada među najelitnije organizacione jedinice Ministarstva unutrašnjih poslova Republike Srbije. Osnovna namena Specijalne antiterorističke jedinice je da obavlja najsloženije zadatke i naređenja za dejstvo na kopnu, vodi i iz vazduha, koje pred njih postavi direktor policije, a po odobrenju ministra unutrašnjih poslova. Slogan jedinice je citat vojvode Živojina Mišića: „Ko sme, taj može, ko ne zna za strah, taj ide napred”.^[1]

Osnivanje[uredi | uredi izvor]

Nakon napada na bioskop „20. oktobar” u Beogradu, u SFR Jugoslaviji su tadašnje službe bezbednosti donele odluku da se osnuje jedan specijalan tim, koji bi bio u stanju da odgovori na sve veću pojavu terorizma u Evropi. Potreba za osnivanjem ovakve jedinice nastaje u vreme kada u Evropi deluju razne terorističke grupe kao što su: IRA, ETA, nemački Bader-Majnhof, italijanske Crvene brigade, Bugojanska grupa i dr. Prvo je osnovan na federalnom nivou maja 1978. godine Bataljon za specijalna dejstva u okviru Saveznog sekretarijata unutrašnjih poslova – SSUP, a za prvog komandanta je postavljen Franc Kos. Nakon sedam meseci od osnivanja savezne Jedinice za specijalna dejstva, doneta je odluka da se i na republičkim i pokrajinskim nivoima osnuju jedinice sa istom namenom. Jedinica milicije za specijalna dejstva Republičkog sekretarijata unutrašnjih poslova SR Srbije (skraćeno RSUP SR Srbije) je osnovana 18. decembra 1978. godine. Te iste godine, širom Evrope osnovane su i druge specijalne jedinice: austrijske Kobre, italijanski NOCS i GIS i španski GEO.

Istorija SAJ-a[uredi | uredi izvor]

Za prvog komandanta Jedinice milicije za specijalna dejstva RSUP SR Srbije postavljen je Miloš Bujenović. Prva baza novoosnovane Jedinice je bila u Stanici milicije na Novom Beogradu. Jedinica se seli na Aerodrom „Beograd“ u Surčinu 1983. godine. Od 1991. godine prvobitan naziv jedinice menja se u Jedinica za antiteroristička dejstva. Komanda SAJ osnovna je 1992. godine, pored beogradske dobija novosadsku i prištinsku ispostavu. Na čelu tadašnje beogradske jedinice nalazio se Zoran Simović, novosadsku je vodio Branko Jurčić, a prištinsku Radoslav Stalević. Tokom ratne 1992. godine Jedinica se seli u prvu namensku bazu u kojoj se nalazi i danas nadomak Batajnice, pod nazivom Centar za obuku „13. maj“. Novi naziv Specijalna antiteroristička jedinica dobijaju 1994. godine. Jedinica je dejstvovala na suzbijanju terorizma na prostoru Kosova i Metohije tokom 1998. i 1999. godine. Tokom ovih borbi sa teroristima poginulo je 17 pripadnika jedinice. Specijalnom antiterorističkom jedinicom komandovali su: Radovan Stojčić, Miodrag Tepavčević, Živko Trajković i Milovan Glišović. Od 2005. godine komandant SAJ je Spasoje Vulević (prvi srpski policajac koji je završio američku FBI akademiju). Kroz SAJ je od 1978. do 2008. godine prošlo oko 650 pripadnika. SAJ je 20. septembra 2008. godine svečano proslavio 30 godina od svog osnivanja. Proslavi i pokaznoj vežbi su prisustvovali najviši državni funkcioneri, predstavnici ambasada i brojne ličnosti iz kulturnog i javnog života. Svečanosti pored vrha policije, ministra Ivice Dačića i direktora Milorada Veljovića, prisustvovali su Nj. K. V. princ prestolonaslednik Aleksandar Karađorđević, predsednik vlade Mirko Cvetković, predsednica Skupštine Slavica Đukić Dejanović, ministar odbrane Dragan Šutanovac, načelnik Generalštaba Vojske Srbije Zdravko Ponoš. Prisustvo skoro celog državnog i policijskog vrha na proslavi u bazi kod Batajnice je najveće priznanje koje je ova jedinica dobila za svoj rad od svog osnivanja.

Organizacija[uredi | uredi izvor]

SAJ ima četiri tima: „A“, „B“, „C“ i „D“. „Udarnu pesnicu“ predstavljaju timovi „A“ i „B“ koji rešavaju komplikovane talačke situacije, upadaju u otete avione, autobuse, provaljuju u zabarikadirane objekte, hapse opasne i naoružane osobe i kriminalce. Tim „C“ je specijalistički i čine ga: Snajperska grupa, Ronilačka grupa, Grupa vodiča službenih pasa, Grupa za minsko-eksplozivna sredstva (MES) i biološko-hemijska sredstva (BHS). Prilikom izvršavanja zadataka „A“, „B“ i „C“ tim deluju koordinirano, kao jedinstvena celina, tim u kome svako ima precizno određene zadatke. Tim „D“ obezbeđuje važne ličnosti i objekte kojima preti neposredna opasnost od terorističkog napada i pruža vatrenu podršku. Logističku podršku pružaju Sanitetska grupa, Grupa za konstrukciju i ispitivanje naoružanja i municije, Tehnička i Dežurna služba.

Namena i obuka[uredi | uredi izvor]

Pokazna vežba, SAJ desant.

U Jedinicu dobrovoljno se prijavljuju najsposobniji pojedinci redovnog sastava policije sa najmanje dve godine radnog iskustva u obavljanju policijskih poslova, uz preporuku pretpostavljenog starešine i visoku pozitivnu ocenu. Sledi test koji čine: detaljni medicinski pregledi, provera fizičke sposobnosti i spremnosti (opšta fizička pripremljenost – sklekovi, pretklon trupa, zgibovi na vratilu, leđni pregib, penjanje uz konopac, gimnastika, rad sa loptom, plivanje i ronjenje, trčanje na kratke i duge staze, provera poznavanja borilačkih veština – džudoa, karatea, samoodbrane i boksa), rešavanje psihotesta i razgovor sa psihologom i starešinama Jedinice, kao i bezbednosna provera biografije kandidata.

Selekcija kandidata je rigorozna, tako je, na primer maja 2008. godine, od 70 prijavljenih kandidata odabrano 12, što nije garancija da će je uspešno završiti i postati deo Jedinice. Najbolje kandidate primaju na Osnovnu obuku u SAJ-u, koja traje šest meseci. Prva tri meseca predstavljaju „fazu drila“, nakon kojih sledi zahtevnija obuka na svim poljima. Instruktori imaju slobodu da, do poslednjeg dana Osnovne obuke, odlučuju da li će kandidat ostati u Jedinici. Pozitivno ocenjen kandidat dobija rešenje i tek tada, po prijemu u Jedinicu, specijalac je na početku teškog i dugog puta do cilja.

Opšta namena Specijalne antiterorističke jedinice je da deluje u slučajevima otmice aviona, autobusa, vozova, plovnih objekata i oslobađanje talaca. U slučajevima kidnapovanja i držanje talaca, kao i lišavanje slobode opasnih i naoružanih terorista ili kriminalaca. Pripadnici SAJ dejstvuju i na suzbijanju pobuna u Kazneno - popravnim ustanovama. Starešina jedinice zadužen za saradnju s medijima je u reportaži za Blic izjavio: „Mi dolazimo kada ostale organizacione jedinice policije nisu u mogućnosti da svojim sredstvima reše neku kriznu situaciju, zato ponekad kažemo da drugi imaju pravo na grešku, ali mi nemamo”.^[2]

U Centru za obuku u Batajnici nalaze se poligoni i različiti objekti za vežbu, kao što su kule za veranje, objekti za vežbanje upada sa krova u prostorije kroz prozor, autobus za treniranje akcija oslobađanja talaca, poligon za dresuru službenih pasa, strelište, veštačke stene za obuku iz alpinistike i veranja na steni. Obuka pripadnika se sprovodi kroz šest radnih tačaka: fizička pripremljenost sa akrobatikom i savlađivanja prepreka, rešavanja talačke situacije, dresura pasa, spretnost na veračkoj kuli sa upadom kroz prozor, dejstvo snajperske grupe i vatrena obučenost u preciznom gađanju iz pištolja i automatskog oružja. Svaki budući pripadnik jedinice prolazi kroz mukotrpnu obuku, koja je zasnovana na najsavršenijim principima kakve primenjuju najelitniji američki SWAT timovi. Oni koji imaju najbolje rezultate na obuci ulaze u A tim. Na poligonu srpske vojske „Pasuljanske livade“ združene snage MUP Srbije (SAJ, PTJ, Žandarmerija) odradile su po vrlo hladnom vremenu januara 2007. taktičku vežbu pod šifrovanim nazivom „Ne terorizmu 2007“. Tada su prvi put odradile zajedničku vežbu SAJ, PTJ i Žandarmerija. Komadni centar su činili komandanti SAJ Spasoje Vulević, PTJ Goran Dragović i Žandarmerije Borivoje Tešić, sa svojim zamenicima. Vežbu su propratili tadašnji ministar unutrašnjih poslova Dragan Jočić i direktor policije Milorad Veljović. Sredinom septembra 2008. godine u bazi kod Batajnice održan je petodnevni regionalni međunarodni seminar, pod nazivom „Borba protiv terorizma“ u organizaciji Specijalne antiterorističke jedinice MUP Srbije. Seminaru su prisustvovali specijalci iz: Republike Srpske (Specijalna jedinica policije), Mađarske (protiv–teroristička Služba TESZ), Crne Gore (Specijalna antiteroristička jedinica), Makedonije (Jedinica za specijalne zadatke - Tigrovi), Bosne i Hercegovine (Federalni odred Specijalne jedinice iz Sarajeva, Državna agencija za istragu i zaštitu i jedinica za Specijalnu podršku SIPA), Bugarske (Specijalni odred za borbu protiv terorizma - SOBT) i Srbije (SAJ, PTJ i beogradski odred Žandarmerije). Svaka jedinica je imala po tri predstavnika, a Glavni instruktor na seminaru je bio američki specijalni agent za spasavanje talaca Federalnog istražnog biroa iz Vašingtona.