Hlodoveh I
| Hlodoveh I | |
|---|---|
 Hlodoveh I | |
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 466. |
| Mesto rođenja | Turne, Rimsko carstvo |
| Datum smrti | 27. novembar 511. (44/45 god.) |
| Mesto smrti | Pariz, Franačka |
| Porodica | |
| Supružnik | Klotilda Burgundska |
| Potomstvo | Teuderik I, Ingomer, Klodomir, Hildebert I, Klotar I, Klotilda |
| Roditelji | Hilderik I Bazina od Tiringije |
| Dinastija | Merovinzi |
| Naslednik | Klotar I (Soason) Hildebert I (Pariz) Klodomir (Orlean) Teuderik I (Rems) |
Hlodoveh (lat. Chlodovechus; Hlodovek, Klodovek, Klodvig, Hlodvig, Klovis)[1] (466—27. novembar 511)[2] je bio franački kralj iz dinastije Merovinga. Bio je jedan od najznačajnijih vladara Franačke države, čije je granice znatno proširio, prvenstveno prema zapadu, osvojivši 486. godine čitavu severnu Galiju. Nakon velike pobede nad Vizigotima (507) osvojio je i čitavu južnu Galiju, tako da se njegova država prostirala od reke Rajne do planinskih venaca Pirineja.[3] Smatra se da je on bio osnivač Merovinške dinastije, koja je vladala Franačkim kraljevstvom u naredna dva veka.
Hlodoveh je bio sin Hilderika I, merovinškog kralja salijskih Franka, i Bazine, tiringijske princeze. Godine 481, kad je imao petnaest godina,[4] Hlodoveh je nasledio svog oca. U onome što je sada severna Francuska, tad severna Galija, on je preuzeo kontrolu nad preostalom državom Zapadnog rimskog carstva kojom je upravljao Sijagrije u Bici kod Soasona (486), i do vremena njegove smrti bilo 511 ili 513, on je pokorio manje Franačke kraljevine prema severoistoku, Alemani na istoku i vizigotsko kraljevstvo Akvitanska Galija na jugu. Hlodoveh je važan u istorigrafiji Francuske kao „prvi kralj onoga što će postati Francuska”.[5]
U vreme njegovog dolaska na vlast Franci su još uvek bili mnogobošci, ali Hlodoveh je nedugo nakon učvršćivanja vlasti u severnoj Galiji uvideo značaj hrišćanstva, tako da se 496. godine pokrstio, zajedno sa većim delom franačkog plemstva. Do to ga je došlo u znatnoj meri usled uticaja njegove žene, Klotilde, koja je kasnije poštovana kao svetac zbog tog čina, i koja se u današnje vreme slavi u Rimokatoličkoj crkvi i Pravoslavnoj crkvi. Hlodoveh je kršten na Božić 508. godine.[6] Hlodovehovo usvajanje katolicizma (za razliku od arijanstva većine drugih germanskih plemena) dovelo je do široke konverzije među franačkim narodima, do religijskog ujedinjenja širom današnje Francuske, Belgije i Nemačke, tri veka kasnije do alijanse Karla Velikog sa rimskim biskupom i sredinom 10. veka pod Onomom I do konsekventnog nastanka ranog Svetog rimskog carstva.
Ime[uredi | uredi izvor]
Na osnovu potvrđenih oblika, originalno ime je rekonstruisano na franačkom jeziku kao *Hlōdowik ili *Hlōdowig i tradicionalno se smatra da se sastoji od dva elementa, koji potiču od protogermanskog: *hlūdaz („glasan, slavan“) i *wiganą („boriti se, boriti se“), što je rezultiralo tradicionalnom praksom prevođenja Hlodovehovog imena kao „čuveni ratnik“ ili „čuven u borbi“.[7][8]
Međutim, naučnici su istakli da Grgur Turski shodno tome transkribuje imena raznih merovinških kraljeva koja sadrže prvi element kao hlodo-. Upotreba poluzatvorenog zadnjeg zaobljenog samoglasnika (o), a ne očekivanog zatvorenog zadnjeg zaobljenog samoglasnika (u) koji Gregori koristi u raznim drugim germanskim imenima (tj. Fredegundis, Arnulfus, Gundobadus, itd.) otvara mogućnost da se prvi element umesto toga izvede iz protogermanskog *hlutą („lot, udeo, deo“), dajući značenje imena kao „donosilac plena“ ili „vojnik koji pljačka (donosi). Ova hipoteza je potkrepljena činjenicom da ako se prvi element uzme da znači „slavan“, onda bi ime Hlodomera (jednog od Hlovisovih sinova) sadržalo dva elementa (*hlūdaz i *mērijaz) koji oba znače „slavan“, što bilo bi veoma neuobičajeno u okviru tipične germanske strukture imena.[9][10]
Na srednjeholandskom, jeziku bliskom franačkom, ime je prevedeno kao Lodewijch (up. moderni holandski Lodewijk).[11][12] Ime se nalazi u drugim zapadnogermanskim jezicima, sa srodnim rečima, uključujući staroenglesko Hloðwig, starosaksonsko Hluduco i starovisokonemačko Hludwīg (varijanta Hluotwīg).[7] Ovo poslednje se pretvorilo u Ludwig na modernom nemačkom, iako se sam kralj Clovis uglavnom zove Chlodwig.[12] Staronordijski oblik Hlǫðvér je najverovatnije pozajmljen iz zapadnogermanskog jezika.[7]
Franačko ime *Hlodowig je poreklom od francuskog imena Luj (varijanta Ludovik), koje je nosilo 18 kraljeva Francuske, preko latinizovanog oblika Hludovicus (varijante Ludhovicus, Lodhuvicus, ili Chlodovicus).[8] Englesko ime Lewis potiče od anglo-francuskog Louis.[13] Na španskom je ime postalo Luis, na italijanskom Luigi (varijante Ludovico i venecijanski Alvise, ređe Aligi i Aloisio), a na mađarskom Lajos.[12]
Pozadina[uredi | uredi izvor]
Hilderik I, Hlovisov otac, bio je poznat kao Hlodijev rođak, i bio je poznat kao kralj Franaka koji se borio kao armija unutar severne Galije. Godine 463, borio se zajedno sa Egidijem, poglavarom vojske severne Galije, da bi pobedio Vizigote u Orleanu. Hilderik je umro 481. i sahranjen je u Turneju; Hlodoveh ga je nasledio na mestu kralja, sa samo 15 godina. Istoričari veruju da su Hilderik i Hlodoveh obojica bili komandanti rimske vojske u provinciji Belgijska Galija i bili su potčinjeni poglavaru vojske.[14] Franci iz Turneja su počeli da dominiraju nad svojim susedima, u početku potpomognuti povezivanjem sa Egidijem.[15]
Smrt Flavija Aecija 454. dovela je do opadanja carske moći u Galiji; ostavljajući Vizigote i Burgunde da se takmiče za prevlast u toj oblasti. Deo Galije koji je još uvek bio pod rimskom kontrolom pojavio se kao kraljevstvo pod Sijagrijem, Egidijevim sinom.[15]
Iako ne postoje primarni izvori koji objašnjavaju jezik kojim je Hlodoveh govorio, istorijski lingvista smatra verovatnim da je, na osnovu njegove porodične istorije i matičnih teritorija, govorio oblik staroholandskog.[16] U ovome, rani Merovinzi se mogu poredidit kasnijim Karolinzima, kao što je Karlo Veliki, s kraja 8. veka i nadalje, koji su verovatno govorili različitim oblicima starovisokonemačkog jezika.[17]
Vladavina[uredi | uredi izvor]
Osvajanje severne Galije[uredi | uredi izvor]
Kad je postao kralj u današnjoj Francuskoj su svoje teritorije držali varvari i rimski patricije.
Hlodoveh je 486. pobedio rimskog patricija Sijagrija, koji je bio poslednji rimski upravnik u severnoj Galiji. Ta pobeda je proširila Hlodovehovu vlast na većinu područja severno od Loare.
Savez sa Ostrogotima i pobeda nad Alemanima[uredi | uredi izvor]
Posle toga Hlodoveh pravi savez sa Ostrogotima, udajući svoju sestru za ostrogotskog kralja Teodorika Velikog.
Pobedio je Alemane u bici kod Tolbijaka blizu Kelna. Hlodoveh prelazi 496. na hrišćanstvo.
Hlodvehovo krštenje[uredi | uredi izvor]
Krstio se 496. godine u Remsu i od tada su svi franački (i potonji francuski) kraljevi krunisani u Remsu, sve do 1825. godine. Hlodoveh je krštenje primio od pravovernih galoromanskih sveštenika. Njegovim prihvatanjem hrišćanstva u pravovernom obliku,[18] započeo je proces otklanjanja verske podvojenosti između vladajućih Franaka i njihovih galoromanskih podanika. Pokrštavanje Franaka, koje je započeto prelaskom samog Hlodoveha i njegovog vladarskog doma na hrišćansku veru, nastavljeno je pokrštavanjem franačkog plemstva, a potom i svih ostalih Franaka. Franačko prihvatanje pravovernog hrišćanstva je bilo od posebnog značaja, s obzirom da su drugi germanski kraljevi, kao Ostrogoti, Vizigoti i Vandali, još ranije prihvatali arijanstvo, hrišćansko učenje koje je bilo proglašeno za jeres.
Pobeda nad Vizigotima[uredi | uredi izvor]
Iako je pobedio Burgundiju 500. u bici kod Dižona, nije uspeo potčiniti Burgundiju.
Uništio je tulusko Vizigotsko kraljevstvo u bici kod Vujea 507. Vizigoti se posle toga povlače u Hispaniju.
Tada cela južna Francuska do Pirineja postaje deo Franačke. Osnovao je Pariz kao glavni grad i uspostavio je opatiju posvećenu svetom Petru i Pavlu na južnoj obali Sene.
Posle bitke kod Vujea vizantijski car Anastasije I dodeljuje Hlodovehu titulu konzula. Posle bitke protiv Vizigota imao je niz bitaka na unutrašnjem planu protiv važnijih vazala, to jest podkraljeva. Pred smrt Hlodoveh je sazvao prvi sinod galskih biskupa u Orleanu, s ciljem da se reformiše crkva i da se stvori jaka veza crkve i krune.
Smrt[uredi | uredi izvor]
Umro je 511. godine. Posle njegove smrti Franačku su podelila njegova 4 sina: Teuderik, Klodomer, Hildebert i Klotar.
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Alain de Benoist, Dictionnaire des prénoms, d'hier et aujourd'hui, d'ici et d'ailleurs, p. 294, éd. Jean Picollec, 2009.
- ^ Chisholm, Hugh, ur. (1911). „Clovis”. Encyclopædia Britannica (na jeziku: engleski). 6 (11 izd.). Cambridge University Press. str. 563—564.
- ^ Brown 2003, str. 137.
- ^ The date 481 is arrived at by counting back from the Battle of Tolbiac, which Gregory of Tours places in the fifteenth year of Clovis's reign.
- ^ General Charles de Gaulle is cited (in the biography by David Schœnbrun, 1965), as having said "For me, the history of France begins with Clovis, elected as king of France by the tribe of the Franks, who gave their name to France. Before Clovis, we have Gallo-Roman and Gaulish prehistory. The decisive element, for me, is that Clovis was the first king to have been baptized a Christian. My country is a Christian country and I reckon the history of France beginning with the accession of a Christian king who bore the name of the Franks." (Pour moi, l'histoire de France commence avec Clovis, choisi comme roi de France par la tribu des Francs, qui donnèrent leur nom à la France. Avant Clovis, nous avons la Préhistoire gallo-romaine et gauloise. L'élément décisif pour moi, c'est que Clovis fut le premier roi à être baptisé chrétien. Mon pays est un pays chrétien et je commence à compter l'histoire de France à partir de l'accession d'un roi chrétien qui porte le nom des Francs.)
- ^ Danuta, Shanzer (mart 1998). „Dating the baptism of Clovis: the bishop of Vienne vs the bishop of Tours”. Early Medieval Europe. 7 (1): 29—57. doi:10.1111/1468-0254.00017.
- ^ a b v de Vries, Jan (1962). Altnordisches Etymologisches Worterbuch (1977 izd.). Brill. str. 239. ISBN 978-90-04-05436-3.
- ^ a b Zheltukhina, Marina R.; Vikulova, Larisa G.; Vasileva, Gennady G. Slyshkin & Ekaterina G. (2016). „Naming as Instrument of Strengthening of the Dynastic Power in the early middle Ages (France, England, Vth –XIth Centuries)”. International Journal of Environmental and Science Education: 7200—7202.
- ^ Julius Pokorny (1959), Indogermanisches Etymologisches Wörterbuch, Bern.
- ^ Nederlandse Voornamenbank, Lodewijk, Royal Netherlands Academy of Arts and Sciences, Meertens Institute.
- ^ Meertens Instituut, Nederlandse Voornamenbank, Lodewijk. The second element corresponds to Middle High German wîc, with final-obstruent devoicing, as in Ludewic. The Middle Dutch form is wijch (modern Dutch wijg; see WNT, "wijg"), as in original Dutch Hadewig, Hadewijch.
- ^ a b v Paraschkewow 2004, str. 57
- ^ „Lewis”. Online Etymology Dictionary (na jeziku: engleski).
- ^ Rosenwein 2004, str. 43
- ^ a b Bachrach, Bernard S. (1972). Merovingian Military Organization, 481–751 (na jeziku: engleski). U of Minnesota Press. str. 3—4. ISBN 978-0816657001.
- ^ Jelle Stegeman: Grote geschiedenis van de Nederlandse taal, Amsterdam 2021, §3.1.1.1.
- ^ Einhard, Vita Karoli 25. & Janet Nelson: King and Emperor. London 2019, pp. 68.
- ^ Ovde se misli na pravoverno hrišćanstvo koje je u to vreme postojalo i na hrišćanskom zapadu (sve do Velikog raskola). Termini „pravoverno hrišćanstvo“, odnosno „hrišćansko pravoverje“, odnose se na „pravoslavno“ hrišćanstvo, koje je opstalo na istoku, dok je na zapadu u to vreme preovladavalo arijanstvo, a kasnije filiokvistički katolicizam.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Brown, Peter (2003). The Rise of Western Christendom. Malden, MA, USA: Blackwell Publishing Ltd. str. 137.
- Paraschkewow, Boris (2004). Wörter und Namen gleicher Herkunft und Struktur: Lexikon etymologischer Dubletten im Deutschen (na jeziku: nemački). Walter de Gruyter. ISBN 978-3-11-017470-0.
- Rosenwein, Barbara (2004). A Short History of the Middle Ages. Canada: University of Toronto Press. str. 43.
- Daly, William M. (1994) "Clovis: How Barbaric, How Pagan?" Speculum, 69:3 (1994), 619–664
- James, Edward (1982) The Origins of France: Clovis to the Capetians, 500–1000. London: Macmillan, 1982
- Kaiser, Reinhold (2004) "Das römische Erbe und das Merowingerreich", in: Enzyklopädie deutscher Geschichte; 26. Munich (jezik: nemački)
- Oman, Charles (1914) The Dark Ages 476–918. London: Rivingtons
- Wallace-Hadrill, J. M. (1962) The Long-haired Kings. London
- Cave, Roy; Coulson, Herbert (1965). A Source Book for Medieval Economic History. New York: Biblo and Tannen.
- Drew, Katherine Fischer (1991). The laws of the Salian Franks (Pactus legis Salicae). Philadelphia: University of Pennsylvania Press. ISBN 0-8122-8256-6. /.
- Hinckeldey, Christoph (1993) [1981]. Criminal justice through the ages: from divine judgement to modern German legislation. Schriftenreihe des Mittelterlichen Kriminalmuseums Rothenburg ob der Tauber, v. 4. Prevod: John Fosberry. Rothenburg ob der Tauber (Germany): Mittelalterliches Kriminalmuseum.
- Kern, Hendrik (1880). Hessels, J.H, ur. Lex Salica: the Ten Texts with the Glosses and the Lex Emendata. London: John Murray.
- Taylor, Craig, ur. (2006). Debating the Hundred Years War. "Pour ce que plusieurs" (La Loy Salique) and "A declaration of the trew and dewe title of Henrie VIII". Camden 5th series. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 0-521-87390-8.
- Taylor, Craig (2001). „The Salic Law and the Valois succession to the French crown”. French History. 15 (4): 358—377. doi:10.1093/fh/15.4.358.
- Taylor, Craig (2006). „The Salic Law, French Queenship and the Defence of Women in the Late Middle Ages”. French Historical Studies. 29 (4): 543—564. doi:10.1215/00161071-2006-012.
- Young, Christopher; Gloning, Thomas (2004). A History of the German Language Through Texts. London and New York: Routledge.
