Jabučilo

Skulptura u parku Pirotskog grada u Pirotu

Jabučilo je konj Vojvode Momčila. Jedini je konj sa krilima u srpskoj mitologiji i epici. Spominje se u epskoj pjesmi „Ženidba kralja Vukašina”.

Legenda

Prema legendi Jabučila je oždrebila jedna Momčilova kobila koju je „opasao“ krilati konj na Crnom jezeru nastalom na mestu nekadašnjeg manastira. Oko jezera su pasle mnoge kobile, koje je krilati konj „opasivao“ i svaku bi kopitom udario u stomak kako se ne bi oždrebila. Međutim, jedne noći, dođe Momčilo sa svojim slugama na jezero, donese bubnjeve i talambase, sakrije se u žbunje i sačeka da krilati konj izađe iz vode i oplodi jednu kobilu. Te noći pred zoru krilati konj izađe iz jezera i „opaše“ Momčilovu najbolju kobilu, pa, kad htjede da siđe sa nje, Momčilo, sa slugama, udari u bubnjeve i tlambase te se konj poplaši i pobježe u jezero. Kobila ostate ždrebna, i poslije godinu dana, oždrebi Jabučila, bijelog krilatog konja, koji se, kasnije, proslavio u raznim bitkama sa svojim gospodarem.

U pjesmi Ženidba kralja Vukašina, Momčila je izdala žena Vidosava. Nevjerna ljuba sklopila je dogovor sa kraljem Vukašinom Mrnjavčevićem da pobjegne za njega, a prije toga da mu pomogne da ubije vojvodu Momčila. Nagovorila je muža da joj oda tajnu o Jabučilu, svom krilatom konju koji samo u zoru pušta krila, kada se oglase prvi pijetli. Tako je naredne noći, spalila krila konju, time ga onesposobivši.

Kralj Vukašin je ovo iskoristio i napao vojvodu Momčila i njegovu braću na Crnom jezeru, daleko od grada i gradske odbrane. Neuspjevši da se odbrani od napada, Momčilo je hteo da ga Jabučilo na krilima ponese prema Pirlitoru. Međutim konju si bila spaljena krila, te se vojvoda sam nekako probi kroz neprijateljsku vojsku, ali nije uspjeo da se popne na bedeme, jer je platno preko koga se penjao Vidosava presjekla.

Tek što je Vukašin ranio Momčila, ovaj mu preporuči da oženi njegovu sestru Jevrosimu umesto nevjerne Vidosave, jer bi takva i drugoga izdala. Shvativši kakvog je junaka ubio, Vukašin kažnjava Vidosavu, a ženi Jevrosimu koja mu je kasnije rodila sinove Marka Kraljevića i Andrijaša, junake kao što je vojvoda Momčilo. Nakon smrti vojvode Momčila, Jabučilo se više ne spominje. Govori se da je ostao da stoji na istom mestu gdje ga je gospodar ostavio, čeka da mu porastu krila i da odleti kod svog oca krilatog konja na Crno jezero, koji ga po vjerovanju svake noći posjećuje i liječi.

Spomenik

Iako se srednjovjekovni grad Pirliktor nalazio 8 kilometara istočno od današnjeg Žabljaka u Crnoj Gori, gdje i danas postoji toponim Momčilov grad, zbog zabune koja je nastala pogrešnim tumačenjem istorijskih rukopisa grčki Pareterion je postao Pirot, a za Pirotsku tvrđavu se smatra da ju je izgradio upravo vojvoda Momčilo. Umjetnik Zoran Mojsilov, koji je porijeklom iz sela Vlasi, a živi i radi u SAD izradio je skulpturu mitskog konja Jabučila. Autor je ovu skulpturu poklonio gradu Pirotu i obezbjedio materijal za njenu izradu. Skulptura se nalazi u parku podno tvrđave Pirotski grad i nekoliko puta je bila na meti vandala. Izrađena je od kamena iz sela Ponor i učvršena gvožđem, a krila imaju raspon od 6 metara. Perje na krilima su kamene ploče iz sela Zavoja i Gostuše sa Stare planine.

Vidi još

• Spomenik Jabučilu