Jovan Bošković
| Jovan Bošković | |
|---|---|
 Jovan Bošković | |
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 19. februar 1834. |
| Mesto rođenja | Novi Sad, Austrijsko carstvo |
| Datum smrti | 6. januar 1893. (58 god.) |
| Mesto smrti | Beograd, |
Jovan Bošković (Novi Sad, 19. februar/3. mart 1834 — Beograd, 25. decembar/6. januar 1893) bio je srpski profesor, filolog i političar.[1]
Biografija[uredi | uredi izvor]
Poreklo[uredi | uredi izvor]
Otac Stevan, čizmar poreklom iz Velikog Bečkereka, i majka Marija. Navodno potiče od porodične loze znamenitog Simeona Zorića, Srbina ruskog generala, omiljenog "favorita" ruske carice Katarine II.[2]
Obrazovanje[uredi | uredi izvor]
Prvih šest razreda gimnazije pohađao je u Novom Sadu (do 1850), da bi školovanje nastavio na severu Ugarske (današnja Slovačka), u Modri (1850/51) i Požunu, gde je 1852. godine i maturirao. Tokom slovačkih godina upoznao je Ljudevita Štura, s kojim će biti prijatelj ceo život. Pravo je studirao u Beču. Govorio je više jezika: slovački, češki, mađarski, nemački, starogrčki i savremeni grčki. Uz studije prava pohađao je i predavanja iz slovenske filologije poznatog profesora Franca Miklošiča zajedno sa Đurom Daničićem. U Beču je bio saradnik i Vuka Karadžića, čiji će postati oduševljeni pristalica.[3]
Karijera[uredi | uredi izvor]
Pošto se vratio u Novi Sad neko vreme je radio kao pisar u advokatskoj kancelariji Jovana Subotića, a 1859. godine prelazi u Srbiju. U Beogradu je prvo radio kao privatni učitelj dece iz uglednih kuća, da bi 1861. godine bio postavljen za profesora savamalske niže gimnazije. Sledeće godine radio je kao profesor gimnazije u Kragujevcu i Velike gimnazije u Beogradu. Njegov Izvod iz srpske gramatike (1863), doživeo je više izdanja i korišćen je kao udžbenik u srednjim školama sve do gramatike Stojana Novakovića.
Kada je 1865. godine Daničić napustio Veliku školu Bošković je došao na njegovo mesto, gde je predavao predmete iz slovenske filologije. Na ovom mestu ostao je do 1871, kada je otpušten pošto je branio autonomiju Velike škole. Potom se vraća u Novi Sad, gde je bio glavni školski nadzornik novosadskih srpskih škola, bibliotekar i pomoćnik sekretara Matice srpske. Neko vreme uređivao je Zastavu i Letopis Matice srpske.
Godine 1875. ponovo odlazi u Srbiju, pošto je pozvan da preuzme dužnost bibliotekara Narodne biblioteke Srbije i kustosa Narodnog muzeja.[1] Na ovim pozicijama ostao je do 1880, kada je ponovo izabran za profesora slovenske filologije na Velikoj školi. Od 1883. do 1891. bio je sekretar Srpskog učenog društva (SUD). Pošto je SUD sjedinjen sa Srpskom kraljevskom akademijom Bošković je postao njen član.[3] Nosilac je Ordena Sv. Save II reda.
Političar[uredi | uredi izvor]
Za vreme boravka u Novom Sadu dva puta je biran za poslanika Narodno-crkvenog sabora u Sremskim Karlovcima (1872. i 1874) na listi Srpske narodne slobodoumne stranke. U kneževini Srbiji dva puta je bio poslanik u Narodnoj skupštini, član školske komisije, glavnog prosvetnog saveta i Ustavotvornog odbora. Kada je 1892. formirana vlada Jovana Avakumovića Bošković je postao ministar prosvete i crkvenih poslova.[3]
Književnik[uredi | uredi izvor]
Bio je poznati borac za pravilnost jezika i korišćenje narodnog jezika u književnosti. Njegova gramatika označila je praktičnu pobedu Vukovih principa. Napisao je veliki broj članaka o jeziku, pozorišnih recenzija, nekrologa. Bavio se i prevodilačkim radom, izdavanjem knjiga starijih pisaca i bibliografijom. Izdao je Pesme Branka Radičevića (Pančevo, 1879) i Gundućilevog Osmana (Zemun, 1889) sa predgovorom i komentarima. Pred kraj života počeo je da skuplja spise o čistoti jezika i stila, ali je od planiranih osam objavio svega dve sveske (O srpskom jeziku 1-2).[3]
Kulturna delatnost[uredi | uredi izvor]
Bio je jedan od pokretača Narodnog pozorišta u Beogradu, član i kasnije potpredsednik pozorišnog odbora,[4] a za vreme srpsko-turskih ratova 1876—1878. godine i privremeni upravitelj. Od 1871. do 1875. godine bio je član Upravnog odbora Srpskog narodnog pozorišta u Novom Sadu. Bio je jedan od članova osnivača i član prve Uprave Srpskog arheološkog društva 1883. godine.[5] Bošković se nalazio 1868-1869. godine na čelu Beogradskog pevačkog društva".[6]
Preminuo je iznenada od srčanog udara 1893. godine u Beogradu[3] Sahranjen je o državnom trošku kao ugledni zaslužni građanin Srbije.[7]
Bibliografija[uredi | uredi izvor]
- Izvod iz srpske gramatike 1 (Novi Sad, 1863)
- Izvod iz srpske gramatike 2, Srpska sintaksa (Beograd, 1864)
- Dokumenti o nemirima na Velikoj školi (Beograd, 1871)
- Nauka o jeziku i njezin zadatak (Beograd, 1871)
- O srpskom jeziku 1-2 (Beograd, 1887-1888)
- O narodnosti i o negovanju srpske narodnosti nastavom i vaspitanjem (Beograd, 1887)
- Vuk Stefanović Karadžić (Beograd, 1888)
- Pregled sadržine 90-orih knjiga Glasnika Srpskoga učenog društva: 1841-1847-1891: po piscima, po strukama i hronološki (Beograd, 1891)
- Pisma o književnosti srpskoj i hrvatskoj (Beograd, 1892)
- Jovan Ristić ((Beograd, 1898)
Galerija[uredi | uredi izvor]
-
Prevod Jovana Boškovića knjige Ljudevita Štura o slovenskim narodnim pesmama i pripovetkama (1857) -
Prva strana teksta govora Jovana Boškovića sa sahrane Đure Daničića (1882) -
Naslovna strana knjige O srpskom jeziku I (1887)
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b „BOŠKOVIĆ Jovan-Joška”. snp.org.rs. Pristupljeno 18. 1. 2022.
- ^ "Prosvetni glasnik", nekrolog, Beograd 1. mart 1893.
- ^ a b v g d Srpski biografski rečnik knjiga 1, A-B. Novi Sad: Matica srpska. 2004. str. 738—739.
- ^ Svetislav Šumarević: "Pozorište kod Srba", Beograd 1939.
- ^ Anonim (1884). „Poziv za upis u članstvo Srpskog arheološkog društva”. Starinar Srpskog arheološkog društva. 1: 4.
- ^ "Nova iskra", Beograd 1. maj 1903.
- ^ "Prosvetni glasnik", Beograd 1. januar 1893.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
Direktori Narodnog muzeja Srbije | ||
|---|---|---|
|  | |
| Međunarodne | |
|---|---|
| Državne | |
| Ostale | |
