Jurok
Jurok, čije ime na karučkom jeziku znači „nizvodni ljudi“, pleme je američkih Indijanaca koji žive u severozapadnom delu Kalifornije blizu reke Klamat i obale Tihog okeana. Njihov autonim je Olekvo'l, što znači „Osobe“[1]. Danas žive u indijanskom rezervatu Jurok[2]. Pripadnici su sedam različitih plemena koja su priznata od strane države. Hranili su se pretežno bobičastim voćem i mesom, najviše kitovim mesom.[3] Pripadnici plemena Jurok nisu lovili kitove, već su čekali da se kit nasuče na plažu ili mesto blizu vode, i zatim sušili njegovo meso.
Istorija[uredi | uredi izvor]
Pleme Jurok je živelo u selima uz reku Klamat. Neka od ovih sela su nastala još u 14. veku. Pecali su losose, skupljali morske ribe i ljuskare, lovili divljač i skupljali biljke. Glavna valuta im je bila dentalijumska školjka.
Njihov prvi kontakt sa ljudima koji nisu bili Indijanci se desio kada su istraživači iz Španije ušli na njihovu teritoriju 1775. Trgovci krznom i traperi iz kompanije Hadsonov zaliv su došli 1827. Nakon susreta sa belim naseljenicima za vreme zlatne groznice 1850, pleme Jurok se suočilo sa bolestima i masakrom koji je smanjio njihovu populaciju za 75%. Godine 1855, izvršnom odlukom je stvoren je Rezervat za Indijance u donjem toku reke Klamat. Granice rezervata su uključivale deo teritorije gde su živeli starosedeoci plemena Jurok, kao i većinu njihovih sela. Zbog ovoga, članovi plemena Jurok nisu nasilno proterani sa svoje zemlje. Oni i danas žive u istim selima.
Danas[uredi | uredi izvor]
Dana 24. novembra 1993, pleme Jurok je usvojilo ustav koji precizira nadležnost i teritoriju njihovog plemena. Na osnovu Zakona o naseljavanju teritorija plemena Hupa i Jurok iz 1988, kandidati koji su ispunjavali propisane uslove imali su mogućnost da se priključe plemenu Jurok. Od 3.685 ljudi koji su ispunjavali uslove, 2.955 osoba je izabralo da postanu članovi plemena Jurok. Od toga je 227 ljudi živelo u rezervatu Jurok, dok je većina živela u krugu od 80 kilometara od rezervata. Pleme Jurok je trenutno najveća grupa američkih Indijanaca u državi Kalifornija, sa preko 5.000 članova. Rezervat Jurok se prostire na 255 km² (25.509 hektara). Stopa siromaštva ovog plemena je 80%, a 70% žitelja rezervata nema struju i telefon, kako se navodi na vebsajtu ovog plemena.
Ribolov, lov i skupljanje biljaka su i dalje bitne aktivnosti za članove plemena. Pletenje korpi i rezbarenje drveta su bitne umetnosti. Tradicionalno selo po imenu Sumeg, sačinjeno od daščara, napravljeno je 1990. godine.
Jezik[uredi | uredi izvor]
Jurok je jedan od dva algijska jezika koji se govore na područiju Kalifornije. Između dvadeset i sto ljudi danas govori jezikom plemena Jurok. Jezik se prenosi s učitelja na učenika, i putem pevanja.
Neobična karakteristika ovog jezika je ta što se određene imenice menjaju u zavisnosti od toga da li se odnosi na jednu, dve ili tri stvari.
Stanovništvo[uredi | uredi izvor]
Popis stanovništva SAD iz 2000. godine je pokazao da 4.413 članova plemena Jurok živi u Kaliforniji, a 5.793 u celoj državi. Rezervat Jurok Indijanaca je najveće pleme u Kaliforniji i ima skoro 6000 članova.[4]
Pokušaji repatrijacije[uredi | uredi izvor]
Ukupno 217 svetih artefakata je 2010. godine ustanova Smitsonijan vratila plemenu Jurok nakon što su gotovo 100 godina bili deo kolekcije Smitsonijana.[5] Ovo predstavlja jednu od najvećih repatrijacija u istoriji američkih Indijanaca.
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Ararahih'urípih
- ^ "California Indians and Their Reservations:".
- ^ „Home - Research by Subject at San Diego State University”. Arhivirano iz originala 07. 07. 2018. g. Pristupljeno 11. 06. 2018.
- ^ Archie Thompson dies at 93; Yurok elder kept tribal tongue alive - Los Angeles Times
- ^ Yurok Tribe Celebrates Reclaiming Sacred Artifacts: NPR
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Cook, Sherburne F. 1956. "The Aboriginal Population of the North Coast of California". Anthropological Records 16:81-130. University of California, Berkeley.
- Cook, Sherburne F. 1976. The Conflict between the California Indian and White Civilization. University of California Press, Berkeley.
- Kroeber, A. L. 1925. Handbook of the Indians of California. Bureau of American Ethnology Bulletin No. 78. Washington, D.C.
- Kroeber, A. L. 1976. Yurok Myths. University of California Press, Berkeley.
- Hinton, Leanne (1994). Flutes of Fire: Essays on California Indian Languages. Berkeley: Heyday Books. ISBN 978-0-930588-62-5..
- Pritzker, Barry M. (2000). A Native American Encyclopedia: History, Culture, and Peoples. Oxford: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-513877-1..
| Državne | |
|---|---|
| Ostale | |
