Džon Di

Džon Di
Portret Džona Dia iz 16. veka, autor nepoznat.
Lični podaci
Datum rođenja	(1527-07-13)13. jul 1527.
Mesto rođenja	London,
Datum smrti	decembar 1608. ili mart 1609.(1609-03-00) (81 god.)
Mesto smrti	Mortlejk,
Obrazovanje	Triniti koledž, St. Džonov koledž
Naučni rad
Polje	matematika

Džon Di (engl. John Dee; London, 13. jul 1527 — Mortlejk, decembar 1608. ili mart 1609) je bio uvaženi engleski matematičar, astronom, astrolog, alhemičar, geograf, okultista i savetnik kraljice Elizabete I. Takođe, veliki deo svoga života posvetio je alhemiji, devinaciji i Hermetičkoj filozofiji.

Di se smatra začetnikom ideje o Britanskom carstvu, a značajno je i njegovo zagovaranje osnivanja stalne britanske mornarice.

Za svoga života sakupio je najveću biblioteku u Engleskoj i jednu od navećih u Evropi toga vremena.

Biografija

Školovanje

Malo se zna o njegovom detinjstvu. Rodio se u porodici velškog porekla kao sin oca Rolanda Dija, plemića u službi kralja Henrija Osmog i majke Jane Vajld. Od 1537. do 1542. godine školovao se u crkvenoj školi u Šelmsfordu u Eseksu. Godine 1542. počeo je pohađati koledž Sv. Džona u Kembridžu, gde je učio grčki i matematiku. Tokom studija razvio je interes za mehaniku, kartografiju i navigaciju. Godine 1546. studirao je matematiku uz stipendiju na Triniti koledžu u Kembridžu kod humaniste ser Džona Čekea.

U maju 1547. godine otputovao je u inostranstvo, gde je skupljao rukopise i knjige i upoznao se s nekim od najsvestranijih ljudi toga doba. Sreo je Žerarda Merkatora, poznatog kartografa, Gemu Frisiusa, velikog kosmografa i savetnika Karla Petog, Pedra Nunesa, portugalskog kraljevskog kosmografa i profesora matematike u Kuambri, kao i Oroncea Finea, profesora matematike na Kraljevskom Koledžu.

Godine 1548. vratio se iz Holandije gde je studirao navigaciju. U periodu 1548.-1551. godine pohađao je koledž u Louenu u današnjoj Belgiji.

Služba na dvoru

Po povratku u Englesku, Di je odlučio savladati sve što se tada znalo o astronomiji, astrologiji, matematici, algebri, geografiji, navigaciji, alhemiji i kabali.

Neko vreme bio je privatni učitelj u domu grofa od Pembrokea da bi potom prihvatio službu na dvoru kralja Edvarda. U leto 1555. našao se u zatvoru zbog izrade horoskopa za kraljicu Mariju pod optužbom za veleizdaju, no oslobođen je i pušten na slobodu.

Di je bio strastveni bibliofil. U Mortlejku je za to vreme stvorio ogromnu biblioteku koja je sadržala knjige o religiji, filozofiji, anatomiji, medicini, muzici, arhitekturi, geografiji, navigaciji, književnosti, istoriji i okultizmu. I sam je objavio knjigu o astrologiji Propaedeumata aphoristica, alhemijski rad Monas hieroglyphia i astronomsko delo Parallacticae commentationis praxosque u kome obrađuje trigonometrijske teoreme o utvrđivanju paralaksa nove zvezde, što potvrđuje njegovu sklonost Kopernikovu radu.

Od 1558. godine deluje na dvoru kraljice Elizabete I koja ga uzima pod svoju zaštitu. U to vreme slobodno se bavi okultnim istraživanjima.

Godine 1576. uložio je novac u pomorska istraživanja i krenuo na plovidbu Atlantikom u potragu za severozapadnim prolazom ka istoku. To ga je putovanje inspirisalo da napiše knjigu "Opšte i pojedinačne uspomene o savršenoj umetnosti Navigacije" (General and Rare Memorials pertaining to the Perfect Arte of Navigation), koja je objavljena 1577. godine.

Okultizam i putovanje po Evropi

Godine 1581. Di je upoznao samoproglašenog medija Edvarda Talbota (kasnije Edvard Keli) koji će mu pomoći izraditi novi magijski alfabet. Od tog vremena Di u potpunosti zanemaruje ostala područja zanimanja i posvećuje se isključivo alhemijskim i okultnim naukama.

Medij Keli je uz Dijevu asistenciju pomoću raznih kristala navodno komunicirao s onostranom inteligencijom. Keli je, naime, tvrdio da u Dijevu kristalu vidi arhanđela Uriela s kojim je, navodno, započeo komunikaciju. Di je zapisivao te "razgovore" i stvorio tzv. enohijanski magijski sistem. Slova enohijanskog alfabeta zapisivana su na velike ploče u redovima i kolonama. Magijski pečati i talismani su precizno iscrtavani zajedno s enohijanskim slovima na njima.

Zbog nedostatka potpore kraljice Elizabete I, Di je 1583. godine napustio Englesku i otišao na dvor poljskog princa Laskyja. Zajedno s Kelijem proputovao je Evropu predstavljajući svoj novi magijski sistem. Do 1584. boravio je u Pragu, pod patronatom cara Rudolfa Drugog., koji je takođe bio zainteresovan za hermetizam.

Zbog optužbe za bavljenje vradžbinama koje je podnela Katolička Crkva, Di i Keli su, u periodu 1586.-1588. godine živeli pod patronatom češkog grofa Rozenberga. Tu se Di nastavio baviti alhemijom i proricanjem budućnost iz kristala, a zajedno s Kelijem pokušavao je prizivati duhove i potčinjavati ih svojoj volji. Zbog takvih mračnih radnji, a na pritisak rimskog pape, car Rudolf Drugi. prognao ga je iz Praga te se 1589. godine, na poziv kraljice, vratio natrag u Englesku.

Zadnje godine

Pre povratka u Englesku, Di je raskinuo prijateljstvo s Keliyjem. Po dolasku u domovinu dočekala ga je opljačkana kuća iz koje je odnesen i dobar deo literature, kao i novca. Zbog toga je zatražio pomoć od kraljice koja mu je u novembru 1595. godine dodelila skromni položaj direktora Hristovog Koledža u Mančesteru.

Godine 1605. novi kralj Jakov I oterao ga je s tog položaja te se Di vratio u porodični dom u Mortlejku gde je umro u siromaštvu 1608. godine.

Privatni život

Džon Di se ženio tri puta. S trećom ženom Džejn Fromond, s kojom se venčao 1578. godine imao je devetero dece. Najstariji sin Artur Di bio je takođe alhemičar, astrolog i hermetički autor.

Literatura

• Baigent, Michael i Leigh, Richard, Eliksir i kamen, Naslijeđe magije i alkemije, Stari Grad, Zagreb. . 2000. ISBN 978-953-6716-11-1.
• Black, Jonathan, Tajna povijest svijeta, Mozaik knjiga Čakovec. . 2009. ISBN 978-953-14-0502-7.
• Bobrick, Benson, Sudbonosno nebo, povjest astrologije, Naklada Ljevak, Zagreb. . 2007. ISBN 978-953-178-819-7 .
• Faust, Viktoria i Knight, Thomas H., Sotonizam, Zagrebačka naklada, Zagreb. . 2003. ISBN 978-953-7127-03-9.

Spoljašnje veze

• John Dee Society
• Deejeva djela na esotericarchives.com
• Dee Biography
• John Dee - Elizabethan Era