Avion V-55
| Avion V-55 | ||
|---|---|---|
|
| ||
| Opšti podaci | ||
| Namena | obuka pilota, trenaža i vuča jedrilica | |
| Posada | 2 | |
| Poreklo |  FNR Jugoslavija
| |
| Proizvođač | Aeroklub "Zagreb" (Aerotehnički zavod Zagreb) | |
| Probni let | april 1959. | |
| Uveden u upotrebu | 1960. | |
| Povučen iz upotrebe | 23.07.1998. | |
| Status | Muzejski primerak | |
| Prvi operater | Aeroklub "Zagreb" | |
| Broj primeraka | 1+3 | |
| Dimenzije | ||
| Dužina | 6,80 m | |
| Raspon krila | 11,00 m | |
| Površina krila | 11,00 m² | |
| Masa | ||
| Prazan | 372,5 kg | |
| Normalna poletna | 600,5 kg | |
| Pogon | ||
| Motori | Walter Minor | |
| Broj motora | 1 | |
| Fizičke osobine | ||
| Klipnoelisni motor | 1 h Walter Minor 4/III | |
| Snaga KEM-a | 77 kW | |
| Snaga KEM-a u ks | 105 ks | |
| Performanse | ||
| Maks. brzina na Hopt. | 194 km/h | |
| Ekonomska brzina | 146 km/h | |
| Maks. brzina na H0 | 194 km/h | |
| Dolet | 341 km | |
| Plafon leta | 5.230 m | |
| Brzina penjanja | 252 m/min | |
 Portal Vazduhoplovstvo
| ||
Avion V-55" je laki sportsko turistički avion mešovite konstrukcije projektovan i napravljen u aeroklubu "Zagreb" 1955. godine.(kasnije Aerotehnički zavod u Zagrebu)[1].
Projektovanje i razvoj[uredi | uredi izvor]
Pri kraju 1955. godine grupa entuzijasta članova Aerokluba "Zagreb" (Kmoh, Vajić i Lisovac) došla je na ideju da sagrade laki sportski avion za ličnu upotrebu. Iako su uslovi za to bili gotovo nemogući ova ideja je podžana u Aeroklubu koji je imao slična iskustva sa izgradnjom Ultralakog aviona CA-51 1952. godine. Članovi kluba su želeli da planirani avion sa svojim karakteristikama, pre svega zadovolji potrebe članova kluba. Ovaj zadatak je poveren mladom konstruktoru inž. Borisu Vajiću i njegovim saradnicima i tako je počeo rad na avionu koji je dobio naziv V-55 (V-Vajić i 55 kao godina rada na projektu). Avion V-55 je zamišljen kao laki dvosed, namenjen za početnu obuku pilota u motornom letenju, njihovu trenažu, bacanje padobranaca i za aero vuču jedrilica. Usvojna koncecija je bila: jednomotorni visokokrilac sa poduprtim krilima, dvosedi avion (tandem raspored sedišta) sa duplim komandama i fiksnim neuvlačećim stajnim trapom. Pri izvođenju konstrukcije moralo se voditi računa sa tehnološkim ograničenjima avio radionice Aerokluba koja je izgradila ovaj avion.
Već sledeće 1956. godine razrađni planovi i crteži su predati radionici Aerokluba "Zagreb" koja je uz teškoće, koje su se odrazile da dužinu izvođenja ovog projekta prionuo na izradu aviona. Avion je završen krajem leta 1958. godine i tad počinje administrativna procedura oko dobijanja plovidbene dozvole. Posle otklanjanja svih nedostataka koje je uočila Komisija Uprave za civilno vazduhoplovstvo, zakazan je prvi probni let koji se odigrao 2. aprila 1959. godine u 12 sati i 26 minuta a let je trajao ukuno 10 minuta. Probni pilot je bio Jelak Mihajlo. Nakon ovoga usledio je čitav niz letova iznad aerodroma "Lučko" da bi polovinom aprila 59. usledio prelet iz Zagreba za Beograd na završno opitovanje aviona u VOC-u na aerodromu u Batajnici. U VOC-u je avion ispitivan od 10.06. do 16. decembra 1959. godine. Ukupno je izvršeno 68 letova u trajanju od 35,58 sati. vion je dobio pozitivnu ocenu uz preporuku da se poboljša, otkanjanjem uočenih nedostataka i ograničenja koja se odnose na vuču jedrilica i bacanje padobranaca. Avion je registrovan kao dvosed i dobio je registracionu oznaku YU-CMR sa domicilom u Zagrebu. Korišćen je za potrebe Aerokluba "Zagreb" a iz registra je brisan 1969. godine.
Tehnički opis[uredi | uredi izvor]
Avion Avion V-55 je mešovite konstrukcije, trup mu je od čeličnih cevi obložen platnom. Ima četvoro cilindričan, linijski, vazduhom hlađeni motor Walter Minor 4/III snage 105KS i dvokraku drvenu elisu fiksnog koraka. Motor mu je obložen kapotažom od aluminijumskog lima, ima lepu prostranu kabinu sa velikim staklenim površinama koje omogućavaju lepu preglednost pilotima. Avion je imao klasičan neuvlačeći stajni trap sa gumenim amortizerima i dva točka opremljena gumama niskog pritiska (balon gume) napred i klavirski gumeni točak na repu aviona kao treću oslonu tačku aviona. Krila su nu bila pravougaona sa zaobnjenim krajevima drvene konstrukcije. Imala su dve ramenjače i bila su obložena impregniranim platnom. Krila su bila puduprte metalnim upornicama. Repne površine su imale konstrukciju kao i krila. Horizontalni stabilizatori su takođe imali upornice[2].
Varijante aviona[uredi | uredi izvor]
- V-55- avion prototip i nulta serija sa motorom Walter Minor 4/III (YU-CMR, CXE i CXF)
- V-55L- avion nulte serije sa motorom Lycoming O-329-A2B 112kW (YU-CXG)
- Avala-1- prerađen avion V-55, motor Walter Minor 4/III, smanjena masa, izmenjena kabina (YU-ZAA)
Operativno korišćenje[uredi | uredi izvor]
Opšte karakteristie ovih aviona se ogledaju u sledećem: Performanse u letu su bile zadovoljavajuće, međutim, avion je bio nedovoljno doteran u aerodinamičkom i eksploatacionom smislu a drveni delovi konstrukcija i platnena obloga trupa i krila su uticali na skraćenje veka uotrebe ovih aviona. Prvi avion V-55. je počeo da se koristi 1960. godine a poslednji je brisan iz registra 23. jula 1998. posle pada prouzrokovanog zbog kvara motora.
Ukupno je proizvedeno 1 prototip i 3 aviona u nultoj seriji. Avioni su proizvedeni u Avio radionici Aeroklba "Zagreb", koja je kasnije primenovana u Aerotehnički zavod Zagreb. Svi avioni su bili vlasništvo Zrakoplovnog saveza Hvatske a korisnik je bio Aeroklub "Zagreb".
Jedan od aviona V-55 u neplovidbenom stanju je prodat 1984. godine privatnom licu iz Beograda koji je rekonstruisao avion, smanjio mu masu, izvršio totalnu rekonstrukciju kabine, premestio glavni rezervoar goriva i tako je nastao amaterski grašen sportski avion. Ovaj avion je dobio naziv Avala-1 i registrovan je (YU-ZAA) 1991. godine. Avion je intenzivno korišćen sve do pada 23. jula 1998. godine.
Sačuvani primerci[uredi | uredi izvor]
Restauriran i avion V-55 se nalazi u depou Tehničkog Muzeja u Zagrebu ali nije izložen i time dostupan javnosti[3].
Zemlje koje su koristile ovaj avion[uredi | uredi izvor]
Vidi još[uredi | uredi izvor]
- Aero-2
- Trojka
- Ikarus 252 "Prvi maj"
- Ultralaki avion CA-51
- KB-6 Matajur
- Letov LK-1
- Avion BS-1 „Student”
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Đokić, Nebojša (april 2005). „Sportsko-turistički avion V-55”. Aeromagazin (na jeziku: (jezik: srpski)). Beograd: BB-Soft. 66: strana 34—38. ISSN 1450-6068.
- ^ Rendulić, Zlatko (1996). Avioni domaće konstrukcije posle Drugog svetskog rata. Beograd: Institut Lola.
- ^ Restauracija V-55
Literatura[uredi | uredi izvor]
- R., V. (17. maj 1959). „Uspeh članova Aerokluba "Zagreb" - Poslednji ispit aviona V-55”. Aero svet (na jeziku: (jezik: srpski)). Beograd: Vazduhoplovni savez Jugoslavije. 183: strana 11.
- „Nov uspjeh Aerokluba "Zagreb" - Vajičev V-55 je poletio”. Savremena Tehnika (na jeziku: (jezik: hrvatski)). Zagreb: Glavni odbor Narodne tehnike za Hrvatsku. 5: strana. 1959. ISSN 0558-7697.
- Đokić, Nebojša (april 2005). „Sportsko-turistički avion V-55”. Aeromagazin (na jeziku: (jezik: srpski)). Beograd: BB-Soft. 66: strana 34—38. ISSN 1450-6068.
- Rendulić, Zlatko (1996). Avioni domaće konstrukcije posle Drugog svetskog rata. Beograd: Institut Lola.
- Janić, Čedomir; Petrović Ognjan (2011). Kratka istorija vazduhoplovstva u Srbiji (na jeziku: (jezik: srpski)). Beograd: Aerokomunikacije. ISBN 978-86-913973-1-9.
- Janić, Čedomir; Petrović Ognjan (2011). The Century of Sport Aviation in Serbia (na jeziku: (jezik: engleski)). Beograd: Aerokomunikacije.
- Janić, Čedomir; Petrović, Ognjan (2010). Vek avijacije u Srbiji 1910-2010, 225 značajnih letelica. Beograd: Aerokomunikacije. ISBN 978-86-913973-0-2.