Азијски гепард
| Azijski gepard | |
|---|---|
| |
| Acinonyx jubatus venaticus | |
| Naučna klasifikacija | |
| Carstvo: | |
| Tip: | |
| Klasa: | |
| Red: | |
| Porodica: | |
| Rod: | |
| Vrsta: | |
| Podvrsta: | A. j. venaticus
|
| Trinomijalno ime | |
| Acinonyx jubatus venaticus (Griffith, 1821)
| |
| |
| Geografska rasprostranjenost različitih podvrsta geparda: istorijski areal azijskog geparda današnji areal azijskog geparda
| |
Azijski ili iranski gepard (lat. Acinonyx jubatus venaticus) krajnje je ugrožena podvrsta geparda, rasprostranjena u Aziji, u velikoj opasnosti od izumiranja.[1]U prirodi je ostalo još 12 jedinki, 9 mužjaka i 3 ženke.
Ugroženost i rasprostranjenost[uredi | uredi izvor]
Danas se samo za Iran sa sigurnošću može reći da je stanište azijskog geparda.[1] Zato se katkad ova vrsta naziva i iranski gepard. U naučnim krugovima vodi se polemika oko toga, da li se i gepardi iz Sahare mogu svrstati u azijsku podvrstu, ili ovi gepardi, čiji areal u Africi najvećim delom pripada današnjem Alžiru pripadaju zapadnoafričkoj podvrsti (A. j. hecki).[1]
U Iranu azijski gepardi žive u prostranoj centralnoj pustinji, tzv. Iranskom platou. U 20. veku ova nekad brojna i česta životinja dovedena je do izumiranja na prostoru jugozapadne Azije, od Arabije do Indije, uključujući Avganistan; prema poslednjim istraživanjima, još uvek postoji tek oko 60-100 jedinki ove podvrste, od čega je većina u Iranu i, vrlo retko, u zapadnom Pakistanu. Azijski gepard i persijski leopard su danas jedine preostale velike mačke u Iranu, iako je nekad tu bilo lako sresti kaspijskog tigra i azijskog lava, koji su u 20. veku već izumrli.
Glavnu pretnju azijskom gepardu predstavljaju ljudi, koji u najvećem broju preuzimaju njihov osnovni plen, a to su vrste gazela Gazella bennettii i Gazella subgutturosa, kao i neke vrste koza i ovaca, i odgajaju kao domaće životinje, često i krivoloveći. Dodatni problem predstavlja gubitak staništa zbog rudarskih aktivnosti na tom terenu. Samo vađenje ruda ne ometa život ovih životinja, ali priliv ljudi u velikom broju, izgradnja puteva i ljudskih naselja uzrokovala je veći stepen krivolova, kako samih azijskih geparda, tako i životinja koje predstavljaju njihov osnovni plen.
Ishrana[uredi | uredi izvor]
Azijski gepard se hrani malim antilopama. U Iranu ishranu ovog geparda sačinjavaju pretežno gazele (indijska gazela i Gazella subgutturosa), zatim divlje ovce i koze, kao i arapski zec Lepus capensis. Pre pedesetak godina u Indiji ova vrsta je imala raznoliku ishranu, hraneći se jelenskim antilopama i indijskim gazelama, a ređe i čitalima i nilgaj-antilopama.
Rusko-iranski projekat obnavljanja populacije[uredi | uredi izvor]
Iranski i ruski ekolozi planiraju zajednički projekat u cilju vraćanja kaspijskih tigrova, ali i azijskih geparda, u oblast centralne Azije. Ove velike mačke su nestale, azijski gepard iz Rusije i kaspijski tigar iz Irana, pre pedesetak godina. Genetička proučavanja su pokazala da se amurski tigar praktično ne razlikuje od izumrlih kaspijskih tigrova, te Rusija želi da ponudi Iranu da u svojim severnim delovima obnovi ovu populaciju, dok bi Iran zauzvrat pomogao da se obnovi praktično potpuno nestala vrsta azijskih geparda u Rusiji, u severnom Kavkazu. U divljini, međutim, postoji mnogo veći broj amurskih tigrova nego azijskih geparda, i dok amurskih tigrova ima i u nekim zoološkim vrtovima, azijskih geparda nema ni u jednom svetskom zoološkom vrtu.[2][3] U isto vreme postojale su i molbe da se neke iranske jedinke azijskog geparda prebace u Indiju u cilju pokušaja kloniranja i obnavljanja populacije, ali stručnjaci smatraju da u ovom trenutku ne bi smelo doći do uklanjanja nijedne jedinke iz ove ionako ugrožene oblasti, jer bi to predstavljalo veliki udarac za trenutni ograničeni genski fond.[4]
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b v g Crvena lista: Acinonyx jubatus ssp. venaticus Baza podataka obuhvata i dokaze o riziku ugroženosti.
- ^ Iran, Russia Hope to Revive Extinct Big Cats Asiatiac Cheetah and Caspian Tiger Arhivirano na sajtu Wayback Machine (17. septembar 2017); Source: Press TV; 09 january 2010; Payvand Iran News
- ^ Mitochondrial Phylogeography Illuminates the Origin of the Extinct Caspian Tiger and Its Relationship to the Amur Tiger
- ^ Experts eye African cheetahs for reintroduction, to submit plan Arhivirano na sajtu Wayback Machine (15. decembar 2018); ICT by IANS; 11. septembar 2009; THAILAND NEWS; portal za Indijce u Tajlandu. Vidi još vesti [1] Arhivirano 2012-07-16 na sajtu Archive.today i [2] Arhivirano na sajtu Wayback Machine (25. фебруар 2012)