Aleksandar Andrić
Aleksandar Andrić | |
|---|---|
| Datum rođenja | 1816. |
| Mesto rođenja | Austrijsko carstvo |
| Datum smrti | 4. avgust 1876. |
| Mesto smrti | Bukurešt |
Aleksandar Andrić (Kupinovo, početkom 1816 - 4. avgust 1876, Bukurešt) austrijski graničarski intendantski oficir, književnik i novinar.[1]
Biografija[uredi | uredi izvor]
Rođen je u Sremu, u mestu Kupinovu.[2] Službovao je kao carski i kraljevski lajtant u Banatu (Pančevu i Kovačici) i Lici - Gospiću (1841).[3]
Nekoliko godina (negde između 1835-1845) u komandi graničarske kompanije Kovačica, službuje do penzije. Zatim živi u Pančevu gde se bavi književnošću. Tokom života poručnik Andrić se intenzivno bavio književnim radom, publicistikom i prevođenjem sa nemačkog na srpski. Pisao je pripovetke, koje su izašle i posebno, kao knjiga "Pripovetke" u Budimu 1845. godine. U Segedinu je iste 1845. godine štampao i praktičnu knjigu o uzgoju svilenih buba - proizvodnji svilenog konca. Pisao je pesme i kraće literarne i istoriografske napise, u tuđim i svojim listovima. Pisao je dopise iz banatske Granice i priloge u novinama: "Serbskij narodni list" Pešta (1840-1845), "Peštansko-budimskij skoroteča" Pešta (1841-1844), "Serbskij letopis" Pešta (1842), "Novi serbski letopis" Pešta (1841). Bavio se novinarstvom, a po penzionisanju bio izdavač svojih novina i kalendara.[4]
Kao angažovani i zaslužni Srbin izabran je 1848. godine u Glavni odbor Srpskog pokreta u Karlovcima.
U starosti je (1870) prešao u Bukurešt, gde je nastavio sa novinarskim radom. Njegova štamparija je sada štampala knjige u Rumuniji.[1] Uređivao je on bukureštanski list na nemačkom jeziku "Freier Orient" (Slobodni Orijent). U Bukureštu, pokreće i "Vostok" - srpsko-bugarski list 1874. godine. U "Podlistku Vostoka" objavljivao je političke komentare na prvoj strani. On je 1875. godine osnovao u Bukureštu "Slovensku družinu", čiji je bio prvi, privremeni predsednik. Poručnik Andrić je i umro u rumunskoj prestonici, 23. jula 1876. godine, a tamo i počiva na rumunskom pravoslavnom groblju. Na njegovoj sahrani je bilo mnoštvo ljudi, svi tamošnji mnogobrojni Srbi, a jedino nikog nije bilo iz srpskog poslanstva.[5]
Književni rad[uredi | uredi izvor]
U okviru političkog lista "Svetovid", izlazila su dva književna podliska: "Zimzelen" (1847-1862) i "Svetozor" (1854). Izdavao je zabavnik Zimzelen - kao Srbsko-narodni meseceslov, četiri godišta, svako u drugom mestu. Tako je prvi izašao 1846. u Beogradu, drugi 1847. u Segedinu, treći 1848. u Subotici i poslednji četvrti 1849. godine u Karlovcima.[6] Bio je dakle izdavač i urednik srpskog političkog lista Svetovid (1852-1870)[7], koji je izlazio u Temišvaru,[8] Beču, pa Beogradu od 1860. godine. Te godine je osnovao u Beogradu i prvu privatnu štampariju. Andrić je nabavio štampariju 1856. godine i sa njom u Beču objavljivao kalendare i knjige. Izdavao je svoje kalendare "Bršljan" (1861) i "Nemačko-srpski kalendar" za 1864. godinu - na nemačkom jeziku u Beogradu. Doneo je istu u Beograd nakon "padanja po stečaj" u Beču 1859. godine.[9] Svoju štampariju nudio je vlasnik na prodaju Matici srpskoj, ali nije došlo do realizacije. U svojoj beogradskoj "Knjigopečatnji", Andrić je 1865. godine objavio pored mnogo tuđih naslova i svoja sabrana književna dela (pesme i pripovetke), u dve knjige.[10] Štampao u svojoj štampariji u Beogradu 1861-1862. godine dve knjige svojih i prevedenih tuđih pripovedaka, pod naslovom: "Celokupna dela Aleksandra Andrića".[11]
Dok je živeo u Beogradu, izabran je 29. jula 1864. godine za počasnog člana Srpskog učenog društva u Beogradu. Prethodno je od 13. januar 1863. godine redovan član Društva srpske slovesnosti. Poručnik Andrić je od 1864. godine bio član Književnog odeljenja Matice srpske.[12] Redovan član te elitne srpske kulturne institucije postao je još 1843. godine, kada je u njenu kasu uplatio 200 forinti.
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b Jugoslovenski književni leksikon (2. izd.). Novi Sad: Matica srpska. 1984. str. 20.
- ^ "Književna istorija", Cetinje 2008.
- ^ "Golubica", Kalendar za 1841, Beograd 1841.
- ^ "Svetovid", Beč 1857.
- ^ "Temišvarski zbornik", Novi Sad 3/2001. godine
- ^ "Prosvetni glasnik", Beograd 1. novembar 1909.
- ^ Ljubivoje Cerović, Ljubomir Stepanov: "Srbi u Rumuniji", Temišvar 2000.
- ^ Svetislav Šumarević: "Pozorište kod Srba", Beograd 1939.
- ^ "Delo", Beograd 1. oktobar 1911.
- ^ "Vila", Novi Sad 1865.
- ^ "Glasnik društva srpske slovesnosti", Beograd 1862. godine
- ^ "Letopis Matice srpske", Novi Sad 1979.