Amebijaza pluća

Amebijaza pluća ili pleuropulmonalna amebijaza je parazitska infekcija koju izaziva protozoa Entamoeba histolytica (jedina patogena vrsta za ljude). Amebijaza u plućnom ili pleuralnom tkivu je druga najčešća lokalizacija ekstraintestinalne amebijaze nakon hepatičnog apscesa izazvanog amebijazom.

U većini slučajeva infekcije su simptomatske mada se bolest klinički može manifestovati kao crevna bolest ili retko kao ekstraintestinalna invazija u obliku apscesa jetre, pleuropulmonalne, srčane ili moždane bolesti.

Plućna amebijaza se može zameniti sa karcinomom bronha, plućnom tuberkulozom ili apscesom pluća.^[1] Amebicidni lekovi su od primarnog značaja u lečenju ovog stanja. Odgovor na lečenje je generalno zadovoljavajući, jer amebe izazivaju malu reakciju tkiva u pleuri i plućima.

Epidemiologija[uredi | uredi izvor]

Dok je većina infekcija asimptomatska, bolest se može klinički manifestovati kao amebna dizenterija i/ili ekstraintestinalna invazija u obliku amebnog apscesa jetre ili drugih ređih manifestacija kao što su amebijaza pluća, srca ili mozga. Pogađa oko 12% svetske populacije, a 50% slučajeva dolazi iz tropskih regiona kao što su Meksiko,^[2] Bangladeš, Indija i Indonezija. 2

Pleuropulmonalna amebijaza pogađa 2%-3% pacijenata, sa stopom mortaliteta od 5-16%. Najčešće su zahvaćeni donji i medijalni režnjevi desnog pluća, koja obično nastaje usled rupture amebnog apscesa jetre u pleuralni prostor.^[3]^[4]

Amebijaza koja se javlja širom sveta, prema procenama kod oko 40 do 50 miliona ljudi godišnje razvije kolitis ili vancrevnu bolest sa 40.000 smrtnih slučajeva.^[5] Prevalencija je neproporcionalno povećana u zemljama u razvoju zbog loših socioekonomskih uslova i nivoa sanitarnih uslova.

Etiologija[uredi | uredi izvor]

Entamoeba vrste se smatraju humanim parazitom koji je nosilac velikog epidemiološkog opterećenja crevnim protozoalnim infekcijama širom sveta. Najvažniji patogen u pomenutom rodu Entamoeba histolytica, ispoljava različite oblike invazivnog ponašanja u razvijenim, u poređenju sa siromašnim društvima. Masovno prisustvo amebne infestacije među narodima tropskog klimata kao i prisustvo genetski virulentnijih sojeva Entamoeba doprinose rizicima hematogenog rasejanja u udaljena tkiva.

Amebni apsces jetre izazvan Entamoeba histolytica može se manifestovati primarnim plućnim simptomima. Ovaj proces bolesti se može lako pomešati sa češćim plućnim poremećajima i skoro uvek je povezan sa lezijom na desnoj strani koja se vidi na radiografiji grudnog koša. Tačna dijagnoza se sugeriše anamnezom potencijalnog izlaganja zajedno sa odgovarajućim abdominalnim nalazima.

Amebom, kao jedna od mogućih prezentacija infekcije je posebna formacija nastala granulomatoznom reakcijom na antigene parazita, u zidu kolona, po tipu celularne kasne preosetljivosti, u pokušaju imunog sistema da ograniči širenje klice. Ponekad se ispoljava formiranjem pseudotumorske mase u abdomenu u čijem se centru nalazi aktivna tinjajuća infekcija sa niskom verovatnoćom propagacije na okolinu. Mada redak, značajan je iz istog razloga kao i ameboidni apsces i treba ga klinički pažljivo ispratiti.^[6]

Faktori rizika[uredi | uredi izvor]

Glavni uzročni faktori su:

nizak socioekonomski status,
pothranjenost, ima manji uticaj ako nije povezana sa alkoholizmom
alkoholizam, jer se smatra da je alkohol važan u etiologiji amebnog apscesa jetre, a time i pleuropulmonalne amebijaze.
neadekvatna higijena i sanitarni uslovi.
imunokompromitovani pacijenata, kao što su oni sa HIV infekcijom.

Klinička slika[uredi | uredi izvor]

Klinička slika se može ispoljiti dijarealnim sindromom, ali će ekstraintestinalne manifestacije bolesti dati bolove pod desnim rebarnim lukom, ili čak znake pleuralnog nadražaja i lobarne pneumonije. U ovom slučaju, sumnju na amebni apsces jetre je teško dokazati bez vizuelizacione dijagnostike i vođene biopsije tkiva. Ukoliko se isključe drugi mogući uzroci oboljenja jetre, neobično je važno blagovremeno početi sa lečenjem ovog oblika bolesti jer je prognosički veoma rizičan. .

Dijagnoza[uredi | uredi izvor]

Postavlja se na osnovu epidemioloških podataka (postojanje sličnih oboljenja iz okoline bolesnika, boravak u suptropskim i tropskim predelima), kliničke slike i laboratorijskih i drugih ispitivanja.

Laboratorijska dijagnostika je prvenstveno usmerena na direktnu etiološku potvrdu parazita iz sveže stolice ili aspirata amebnog apcesa, pravljenjem prirodnog preparata.

Serološka dijagnoza ima manji značaj (pasivna hemaglutinacija, imunoflorescencija, ELISA).

Terapija[uredi | uredi izvor]

Lečenje amebijaze se sprovodi u zavisnosti od stadijuma i lokalizacije amebijaze. Antimikrobna terapija i drenaža su veoma bitne u lečenju plućne amebijaze.

Kolitični oblici se leče metronidazolom tokom deset dana. Artrocin se daje 14 dana, tiberal 5 dana a potom se nastavlja sa jodohinolom 20 dana. Pored ovog kao lek drugog reda mogu se davati tetraciklini u kombinaciji sa dehidroemetinom.

Kod vancrevne amebijaze prvenstveno se daje metronidazol 10 dana, a potom se nastavlja sa jodohinolom tokom 20 dana.

Dozni režimi i putevi primene moraju pratiti invazivnost same infekcije. Ključno je da se odvojenim agensima leče simultano obe forme parazita, ciste i trofozoiti. Koristan pristup uključuje takođe oralne tetracikline čija je glavna svrha da smanje normalnu saprofitnu crevnu bakterijsku floru kao izvor hrane za amebe.

Prevencija[uredi | uredi izvor]

U budućnosti bi trebalo uložiti više napora u stvaranje odgovarajućih smernica za primarnu zdravstvenu zaštitu, posebno u endemskim oblastima gde veliki deo populacije pati od ovih infestacija.