Pređi na sadržaj

Andrea Gez

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Andrea Gez
Lični podaci
Puno imeAndrea Mia Gez
Datum rođenja(1965-06-16)16. jun 1965. (58 god.)
Mjesto rođenjaNjujork, SAD
ObrazovanjeMasačusetski tehnološki institut
Kalifornijski tehnološki institut
Naučni rad
PoljeAstronomija
InstitucijaUniverzitet Kalifornije u Los Anđelesu
NagradeNobelova nagrada za fiziku (2020)
Zvanični veb-sajt
www.astro.ucla.edu/~ghez/

Andrea Mia Gez (engl. Andrea Mia Ghez; Njujork, 16. jun 1965) američki je astronom i profesor na Departmanu za fiziku i astronomiju Univerziteta Kalifornije u Los Anđelesu. Njeno istraživanje je usredsređeno na središte galaksije Mliječni put.[1] 2020. godine je postala četvrta žena kojoj je dodijeljena Nobelova nagrada za fiziku, koju je podijelila sa Rajnhardom Gencelom i Rodžerom Penrouzom.[2] Gezovoj i Gencelu je Nobelova nagrada dodijeljena za otkriće supermasivnog kompaktnog objekta, sada poznatog kao crna rupa, u centru galaksije Mliječni put.[3][4]

Mladost i obrazovanje[uredi | uredi izvor]

Gezova je rođena u Njujorku, kao ćerka Suzen (Gejton) i Gilberta Geza.[5][6] Njen otac, jevrejskih korijena, rođen je u Rimu u Italiji, u porodici koja je porijeklom iz Tunisa i Frankfurta.[7][8] Njena majka je iz irske katoličke porodice iz Nort Etlboroa u Masačusetsu.[9]

U djetinjstvu se sa porodicom iz Njujorka preselila u Čikago.[5] Projekat Apolo je inspirisao Gezovu da teži ka tome da postane prvi ženski astronaut, a majka ju je ohrabrivala u ovoj namjeri.[10] Žena koja joj je bila najveći uzor bila je njena profesorka hemije u srednjoj školi.[11] Započela je studije matematike, a zatim se prebacila na fiziku.[12] Diplomirala je fiziku na Masačusetskom tehnološkom institutu 1987. godine, a doktorirala na Univerzitetu Kalifornije 1992. godine, pod mentorstvom Gerija Nojgebauera.[13][14]

Karijera[uredi | uredi izvor]

Istraživanje Gezove koristi tehnike snimanja visoke prostorne rezolucije, poput adaptivnog optičkog sistema na teleskopima Kek,[15] za proučavanje regiona koje formiraju zvijezde i supermasivne crne rupe u središtu Mliječnog puta, poznatog i kao Strijelac A*.[16] Kao sondu za istraživanje ovog regiona koristi kinematiku zvijezda u blizini centra Mliječnog puta.[17] Visoka rezolucija teleskopa Kek[18] imala je uticaja na značajan napredak u odnosu na prvo veliko istraživanje kinematike galaktičkog centra koje je uradila grupa Rajnharda Gencela.[19]

Gezova je 2004. godine primljena u Nacionalnu akademiju nauka,[20] a 2019. godine izabrana je za člana Američkog društva fizičara.[21]

Pojavila se u mnogim televizijskim dokumentarnim filmovima televizijskih mreža poput BBC, Discovery Channel i History Channel. Pojavila se u epizodi PBS-ove serije Nova 2006. godine.[22] Časopis Discover je 2000. godine naveo Gezovu kao jednu od 20 perspektivnih mladih američkih naučnika u svojim oblastima.[1]

Odabrana djela[uredi | uredi izvor]

Naučni članci[uredi | uredi izvor]

Knjige[uredi | uredi izvor]

  • Ghez, Andrea Mia; Cohen, Judith Love (2006). You Can Be a Woman Astronomer. Cascade Pass. ISBN 978-1-880599-78-5. 

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ a b Speed Weed, William (19. 1. 2000). „20 Young Scientists to Watch”. Discover Magazine. Pristupljeno 6. 3. 2008. 
  2. ^ „Facts on the Nobel Prize in Physics”. NobelPrize.org (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2021-02-28. 
  3. ^ „The Nobel Prize in Physics 2020”. NobelPrize.org (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2021-02-28. 
  4. ^ Overbye, Dennis; Taylor, Derrick Bryson (2020-10-06). „Nobel Prize in Physics Awarded to 3 Scientists for Work on Black Holes”. The New York Times (na jeziku: engleski). ISSN 0362-4331. Pristupljeno 2021-02-28. 
  5. ^ a b Yasuda, Anita (2015). Astronomy: Cool Women in Space. Nomad Press. ISBN 978-1619303270 — preko Google Books. 
  6. ^ Who's who in the West. Marquis-Who's Who. 2004. ISBN 978-0837909356 — preko Google Books. 
  7. ^ „Gilbert Ghez (1938–2015) – Obituary”. www.legacy.com. 
  8. ^ http://www.mevakshederekh.info/Portals/0/Il_tempo_e_idea/HAZMAN%20VEHARAION%20-%20IL%20TEMPO%20E%20L_IDEA%20Vol%20XXV%202019%20(web).pdf
  9. ^ „Oral history interview with Susanne Ghez”. www.aaa.si.edu. 25. 1. 2011. 
  10. ^ Jennifer Lauren Lee. „Science Hero:Andrea Mia Ghez”. The My Hero Project. Pristupljeno 23. 9. 2009. 
  11. ^ Susan Lewis (31. 10. 2006). „Galactic Explorer Andrea Ghez”. NOVA. 
  12. ^ Linda Copman. „Zeroing in on Black Holes”. W. M. Keck Observatory. Arhivirano iz originala 26. 7. 2011. g. Pristupljeno 23. 9. 2009. 
  13. ^ „Changing Faces of Astronomy”. Science. Arhivirano iz originala 16. 3. 2008. g. Pristupljeno 20. 3. 2008. 
  14. ^ Ghez, Andrea (1993). The Multiplicity of T Tauri Stars in the Star Forming Regions Taurus-Auriga and Ophiuchus-Scorpius: A 2.2μm Speckle Imaging Survey (Teza). California Institute of Technology. OCLC 437065967. ProQuest 304056481. 
  15. ^ „Supermassive Black Holes”. BBC. Pristupljeno 20. 3. 2008. 
  16. ^ „Milky Way Monster Stars in Cosmic Reality Show”. Harvard-Smithsonian Center for Astrophysics. Arhivirano iz originala 17. 3. 2008. g. Pristupljeno 20. 3. 2008. 
  17. ^ „CELT Science Working Group Meeting”. celt.ucolick.org. Arhivirano iz originala 20. 8. 2007. g. Pristupljeno 20. 3. 2008. 
  18. ^ @sciencemusicart.com, Liz Jensen. „UCLA Galactic Center Group”. www.astro.ucla.edu. Arhivirano iz originala 11. 10. 2020. g. Pristupljeno 01. 03. 2021. 
  19. ^ Eckart, A.; Genzel, R. (1996). „Observations of stellar proper motions near the Galactic Centre”. Nature. 383 (6599): 415—417. Bibcode:1996Natur.383..415E. S2CID 4285760. doi:10.1038/383415a0. 
  20. ^ „Andrea Ghez Elected to National Academy of Sciences”. NASA. Arhivirano iz originala 1. 11. 2004. g. Pristupljeno 20. 3. 2004. 
  21. ^ „APS Fellow Archive”. Pristupljeno 24. 9. 2019. 
  22. ^ „Andrea M. Ghez cv” (PDF). UCLA. Arhivirano iz originala (PDF) 07. 01. 2021. g. Pristupljeno 20. 3. 2008. 

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Андреа_Гез&oldid=27568374”