Antonije Bagaš
Antonije Bagaš je bio srpski plemić iz Kostura i osnivač srpske srenjovjekovne plemićke porodice Bagaši. Sačuvano je da se povukao na svetu goru Atos između 1356. i 1366. godine, gde je kasnije kupio i obnovio razrušeni atoski manastir Svetog Pavla uz pomoć Nikole-Gerasima Radonje, sina sevastokratora Branka Mladenovića 1380. godine. U njemu se zamonašo, uzevši ime Aesenije i postao njegov iguman. Obojica su bili uspešni u primanju darova od Vizantijaca i Srba kao i obnovi manastira sa prihodima od srpskih rudnika srebra i zlata, učinivši ga jednim od najvećih srpskih manastira.
Obnova manastira, uz podršku Radonjine braće Vuka i Grgura Brankovića, označila je početak srpskog perioda njegove istorije. 14. oktobra 1410. srpski despot Đurađ Branković donirao je selo Kuzmin manastiru, jer je to bila želja kneza Lazara Hrebeljanovića.
Ruski hodočasnik Isaija potvrđuje da je do kraja 15. veka manastir bio srpski.
“Ova sveta obitelj je vekovima bila srpska”, piše srpski istoričar i publicista iz Dubrovnika Antonije Vučetić[1].
U oktobru 1845. Porfirije Uspenski je, tokom svoje posete manastiru, uzeo 12 listova Radoslavljevog jevanđelja, koji su, prema njegovom mišljenju, bili najdragoceniji i dao ih Ruskoj nacionalnoj biblioteci u Sankt Peterburgu. Ostaci listova koji su ostali u manastiru su izgubljeni.
Antonije Bagaš je imao brata Nikolu[2], koji je 1385. godine poklonio manastir Panagije Mesonesiotise (Bogorodice Sredostrvske), zajedno sa selima, crkvama i drugom imovinom manastiru Sv. Pavla. Ovaj manastir Panagije Mesonesiotise je kasnije promenio ime u Krepenica po obližnjem selu Krepeni, a potom u Mavriotisa po selu Mavrovo u blizini Kostura.
Manastir Svetog Pavla na Svetoj Gori se, inače, nalazi na četrnaestom mestu u hijerarhiji atoskih manastira. Biblioteka sadrži 494 rukopisa i preko 12.000 štampanih knjiga[3].
Izvori[uredi | uredi izvor]
- ^ Vučetić, Antonije (1885). Starine,. Zagreb: JAZU. str. knjiga XVII.
- ^ Moravska Srbija--ljudi i dela (na jeziku: srpski). Narodni muzej Kruševac. 1971.
- ^ Ðorđević, Ivan M.; Vojvodić, Dragan; Marković, Miodrag (2008). Studije srpske srednjovekovne umetnosti. Biblioteka Jazon. Beograd: Zavod za udžbenike i nastavna sredstva. ISBN 978-86-17-14740-0.