Pređi na sadržaj

Antun Mihanović

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Antun Mihanović
Lični podaci
Datum rođenja(1796-06-10)10. jun 1796.
Mesto rođenjaZagreb,  Habzburška monarhija
Datum smrti14. novembar 1861.(1861-11-14) (65 god.)
Mesto smrtiNovi Dvori (kod Klanjca), Austrijsko carstvo
Kompozitorski rad
SaradniciLjudevit Gaj
Uticaji odHrvatski narodni preporod
Ilirski pokret
Najvažnija dela

Antun Mihanović (Zagreb, 10. jun 1796 — Novi Dvori Klanječki kod Klanjca,[1] 14. novembar 1861) bio je hrvatski književnik, pravnik i diplomata. Poznat je kao autor tekstopisac hrvatske himne Lijepa naša domovino.

Biografija[uredi | uredi izvor]

Bista Antuna Mihanovića u Tuheljskim Toplicama, podno Dvorca Mihanović

Antun Mihanović je rođen u Zagrebu, na Harmeci[1], danas glavni zagrebački trg, Trg bana Jelačića, u maloj jednospratnoj kući na severnoj strani trga, uz današnju Splavnicu. Rodna kuća više ne postoji, srušena je u zemljotresu 1880. godine.[2]

U Zagrebu je završio pučku školu, gimnaziju i filozofiju, a u Beču je završio pravo. Posle završetka studija vratio se u Zagreb,[3] gde je započeo vojničku službu, ali je brzo morao da je napusti zbog zdravlja.[4] Posle toga se više nije vraćao u Zagreb.[3] Tokom nekoliko narednih godina obavljao je vojnu službu, kao vojni sudija u Veneciji i Padovi, Budimu i Rijeci i dr. Posle toga se posvetio politici. Prvo je od 1923. godine radio kao sekretar grofa Franje Urmenija, guvernera Riječkog i Ugarskog primorja. Na nagovor guvernera je otišao u Požun (danas Bratislava), sedište hrvatsko-ugarskog sabora, na kome je od 1825 —1827. godine predstavljao Rijeku, zajedno s Andrijom Ljudevitom Adamičem bio zagovornik riječkih građanskih interesa. Na saboru je ostao zapažen po svojim nastupima, koji su uznemiravali stare konzervativce na sednicama,[4] tako da u toj funckiji nije dugo ostao zbog svojih liberalnih stavova.[5] Godine 1836. postao je prvi austrijski konzul u Beogradu.[6]

Za vreme boravka u Beogradu, ostao je zapamćen kao veoma kulturan, obrazovan i temperamentan čovek. Često je posećivao posela, koja su se organizovala u domu gospodara Jevrema, u to vreme jedan od najprosvećenijih u gradu. Tokom posela se razvila velika Antunova ljubav prema Anki, trećoj ćerki gospodara Jevrema. Nadahnut velikom ljubavlju, u čast Ankine lepote, mladosti i otmenosti, Mihanović je ispevao svoj čuveni sonet „Viđenje“ i pesmu „Kamena djeva“, koja je bila komponovana i kao vrlo popularna pesma se pevala po celoj Srbiji i Vojvodini u 19. veku. Međutim, na zahtev kneza Miloša, krajem 1838. godine, bečki dvor je morao da opozove Mihanovića, iz političkih razloga, jer je na dvoru kneza Miloša preovladao uticaj francuske i engleske diplomatije, tako da je Mihanović sa velikom tugom napustio Beograd i zauvek se rastavio od svoje velike ljubavi.[7]

U funkciji konzula, radio je i u Solunu, Trapezuntu,[6] Smirni, Carigradu i Bukureštu.[5]

Autor je brošure na kajkavskom govoru: „Reč domovine o hasnovitosti pisanja vu domorodnom jeziku“, objavljenoj u Beču 1815. godine, gde je izneo svoje prosvetiteljske i romantične ideje o upotrebi narodnog jezika i traži da se latinskog jezika[6] ukine iz javnog života kao službeni jezik.[4] Iz ovih ideja kasnije se razvio program Hrvatskog narodnog preporoda Ljudevita Gaja i drugih pripadnika Ilirskog pokreta.[5]

Ipak, najveću slavu Mihanović je stekao dok je živeo u Rijeci (1823—1836),[8] sa pesmom „Horvatska domovina“, čiji je prvi stih glasio Lijepa naša domovino. Pesmu je, kao svoj doprinos Ilirskom pokretu, poslao u štampanom obliku Ljudevitu Gaju da je prvi put objavi u desetom broju časopisa Danica,[5] 14. marta 1835.[6][9]

Bavio se prikupljanjem staroslovenskih rukopisa.[10] U Veneciji je 1818. pronašao rukopis Gundulićevog Osmana te podstakao njegovo objavljivanje.[11] A 1843. godine u svetogorskom manastiru Zograf, pronašao je Zografsko jevanđelje, staroslovenski glagoljski kodeks sa ćiriličnim dodatkom iz 10—11 veka, napisan u Bugarskoj[12]

Penzionisao se 1858. godine, kao ministarski savetnik i od tada je živeo u Novim Dvorima (Dvor Mihanić),[5] u blizini Klanjca u Hrvatskom Zagorju, na granici sa Slovenijom,[3] sve do smrti 1861. godine. Sahranjen je na Starom groblju u Klanjcu, gde je pedestih godina prošlog veka podignut spomen park.[13] Godine 1910. Klanjčani su mu podigli bistu, rad Roberta Frangeša Mihanovića.[1] U gradu se nalazi i mali memorijalni muzej, sa njegovim radovima.[3]

Dvorac Mihanović[uredi | uredi izvor]

Antun je često boravio u dvorcu, koji su u 18. veku sagradili grofovi Erdedi. Dvorac je prešao u ruke bana Josipa Brigljevića, muža Antunove sestre. Po Antunu, dvorac i danas nosi ime „Dvorac Mihanović“, koji je rekonstruisan i obnovljen 1983. godine. Danas je to poznati ugostiteljski objekat za održavanje raznih svečanosti.[5]

Ulica u Zagrebu[uredi | uredi izvor]

U njegovu čast, u Zagrebu je početkom 20. veka, ulica koja spaja Starčevićev i Marulićev trg, dobila ime Antun Mihanović.[2]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ a b v „Grad Klanjec: Znameniti Klanjčani”. klanjec.hr. Pristupljeno 13. 03. 2013. 
  2. ^ a b „Giv me Art: „Antun Mihanović“”. give-me-art.com. Arhivirano iz originala 11. 02. 2013. g. Pristupljeno 13. 03. 2013. 
  3. ^ a b v g Cultura Croata: „Antun Mihanovic autor del himno de Croacia“ Arhivirano na sajtu Wayback Machine (25. septembar 2020), 22. 4. 2011, Pristupljeno 13. 3. 2013.(jezik: španski)
  4. ^ a b v Sušačka revija br. 74/75: Da je srca bilo bi i Kroacije, Saša Dmitrović, Pristupljeno 13. 3. 2013.
  5. ^ a b v g d đ „Najbolje hrvatsko: Antun Mihanović”. najboljeuhrvatskoj.info. Pristupljeno 13. 03. 2013. 
  6. ^ a b v g „HRT: Antun Mihanović”. hrt.hr. Arhivirano iz originala 10. 07. 2009. g. Pristupljeno 13. 03. 2013. 
  7. ^ „Beogradski balovi i posela u 19. veku“, Poleksija D. Dimitrijević - Stošić, Pristupljeno 13. 3. 2013.
  8. ^ Moja Rijeka: „Rijeka - rodni grad Lijepe naše“[mrtva veza], 7. 9. 2011, Pristupljeno 13. 3. 2013.
  9. ^ Stare hrvatske novine - Danica br. 10: „Horvatska domovina“, digitalizovana strana, Pristupljeno 13. 3. 2013.
  10. ^ Calameo: Novine Beogradskog čitališta br. 33-34-35. : Istorija crkvene i visokoškolske biblioteke u Hilandaru[mrtva veza], Ljubomir Durković-Jakišć. str. 13, jun-jul-avgust 2008, Pristupljeno 13. 3. 2013.
  11. ^ Proleksis enciklopedija: Ivan Mihanović Arhivirano na sajtu Wayback Machine (1. februar 2014), Pristupljeno 13. mrat 2013
  12. ^ Leksikografski zavod Miroslav Krleža: „Hrvatski obiteljski rečnik - Zografsko jevanđelje“, (2008), Pristupljeno 13. 3. 2013.
  13. ^ Moja povijest, 9. 9. 2011, Pristupljeno 13. 3. 2013.

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Antun Mihanović na Vikimedijinoj ostavi.


Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Антун_Михановић&oldid=26812240”