Aristarh sa Samosa

Za druge upotrebe, pogledajte Aristarh (višeznačna odrednica).

Aristarh
Aristarh sa Samosa na crtežu iz 1646.
Lični podaci
Datum rođenja	310. p. n. e.
Mesto rođenja	Samos,
Datum smrti	oko 230. p. n. e.
Naučni rad
Polje	matematika

Aristarh (grč. Ἀρίσταρχος, lat. Aristarchus; 310. p. n. e. — oko 230. p. n. e.) je bio grčki astronom i matematičar, rođen na ostrvu Samos. Bio je prvi čovjek koji je izričito argumentovao heliocentrični model Sunčevog sistema, koji u središte poznatog svemira postavlja Sunce, a ne Zemlju. U ovome je bio pod uticajem pitagorejca Filolaja iz Krotona, ali je, nasuprot njemu, „centralnu vatru” poistovetio sa Suncem, osim što je ostale planete ispravno poređao u odnosu na Sunce. Međutim, njegove astronomske ideje su odbačene u korist geocentričkih teorija Aristotela i Ptolemeja, dok ih skoro 1800 godina kasnije nije uspešno oživeo Nikola Kopernik i razradili i proširili Johan Kepler i Isak Njutn.

Aristarh je najverovatnije bio prvi čovek koji je shvatio da je Sunce u stvarnosti mnogo veće nego što izgleda, ali je zbog male greške u promeru mislio da je Sunce samo 19 puta dalje od Zemlje nego Mesec, ali je i to bilo dovoljno da zaključi da je Sunce mnogo veće i od Meseca i od Zemlje i da to znači da se Zemlja vrti oko Sunca, a ne obrnuto kako se mislilo u to vreme.

O veličinama i udaljenostima (Sunca i Meseca) je jedina sačuvanja knjiga koju je napisao Aristarh. U njoj je izračunao veličinu Sunca i Meseca, kao i njihovu udaljenost od Zemlje.

Mesečev krater Aristarh je nazvan u njegovu čast, kao i asteroid 3999 Aristarh.

Vidi još

• Heliocentrični sistem
• Nacionalna opservatorija u Atini, koja u opservatoriji „Helmos“ ima teleskop nazvan po Aristarhu
• Aristarh (krater)

Spoljašnje veze

• Aristarh − biografija (jezik: engleski)
• Biografija (pdf) (jezik: engleski)
• Tečaj mjerenja svemirskih udaljenosti